Blog

• ΜΠΑΛΤΖΩΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Στην πρώτη του επίσκεψη εδώ και 12 χρόνια στην τουρκική πρωτεύουσα, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι υπέγραψε, σύμφωνα με πληροφορίες, 17 συμφωνίες με τον Τούρκο ομόλογο του. Είναι χαρακτηριστική η υποδοχή του Ερντογάν στον ηγέτη που μερικά χρόνια πριν αποκαλούσε “δικτάτορα”.

Αρχικά, ήταν ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος που υποδέχτηκε τον στρατηγό Σίσι στο αεροδρόμιο της Άγκυρας, η δε επίσκεψη του τελευταίου έγινε συνοδεία 21 κανονιοβολισμών! «Είμαστε αποφασισμένοι να ενισχύσουμε τις διαβουλεύσεις μας με την Αίγυπτο, με την οποία έχουμε παρόμοιες στάσεις και στόχους σε πολλά θέματα. Ευελπιστούμε ότι από εδώ και στο εξής θα έχουμε στενότερη συνεργασία. Θα προχωρήσουμε τις πολυδιάστατες σχέσεις μας με μια προσέγγιση που θα είναι αμοιβαία επωφελής για όλους», δήλωσε ο Ερντογάν, λέγοντας το χαρακτηριστικό “καζάν-καζάν”, επιδιώκοντας να γεφυρώσει το χάσμα Αιγύπτου-Τουρκίας.

Στις δηλώσεις του ο Αιγύπτιος πρόεδρος επεσήμανε σε ποια διεθνή θέματα οι δύο χώρες συμφωνούν: Στην προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της Σομαλίας και στην κατάπαυση του πυρός στην Γάζα. «Ως Τουρκία και Αίγυπτος, έχουμε τονίσει την επείγουσα ανάγκη για κατάπαυση του πυρός, τον τερματισμό των ισραηλινών παραβιάσεων στη Δυτική Όχθη και την άμεση υλοποίηση του δικαιώματος της Παλαιστίνης να ιδρύσει ένα παλαιστινιακό κράτος εντός των συνόρων του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ» είπε ο στρατηγός Σίσι, επισημαίνοντας πως «πρέπει να εργαστούμε πιο εντατικά, ειδικά για τους αδελφούς μας στη Γάζα και την Παλαιστίνη». Όπως ήταν αναμενόμενο, στις δηλώσεις του ο Ερντογάν ήταν πολύ πιο εμπρηστικός έναντι του Ισραήλ.

«Το εμπόριο και η οικονομία αποτελούν την ισχυρότερη διάσταση της συνεργασίας μας. Τα τελευταία 10 χρόνια, συνεχίσαμε να είμαστε μεταξύ των πέντε κορυφαίων εμπορικών εταίρων της Αιγύπτου. Προχωρούμε αποφασιστικά προς τον στόχο μας να αυξήσουμε τον όγκο του εμπορίου μας σε 15 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια» επεσήμανε ο Τούρκος πρόεδρος. Σύμφωνα με όσα γίνουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής, οι συμφωνίες που έχουν υπογραφτεί αφορούν κυρίως τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών.

Όσον αφορά στη Λιβύη, όπου Αίγυπτος και Τουρκία υποστηρίζουν διαφορετικά στρατόπεδα, ο Αλ Σίσι είπε ότι είναι σημαντικό να γίνουν τόσο οι προεδρικές, όσο και οι βουλευτικές εκλογές, να εδραιωθεί η ασφάλεια στη χώρα και να αποχωρήσουν οι ξένες δυνάμεις, χωρίς να κάνει ειδική αναφορά στην Τουρκία που διατηρεί ισχυρές δυνάμεις στην χώρα και μάλιστα με διευρυμένες εξουσίες. Ο Ερντογάν επέλεξε να μην απαντήσει στον Αιγύπτιο πρόεδρο στην αναφορά του για την Λιβύη.

Το χάσμα Αιγύπτου-Τουρκίας

Από την άνοδο του στρατηγού Φατάχ αλ Σίσι στην εξουσία το 2013, οι σχέσεις Τουρκίας και Αιγύπτου βρέθηκαν σε τροχιά πλήρους σύγκρουσης, λόγω της τουρκικής υποστήριξης στην Μουσουλμανική Αδελφότητα (την κυβέρνηση της οποίας ανέτρεψε ο Σίσι) και την εμπλοκή της γείτονος στην Λιβύη. Εμπλοκή που, όπως και η υποστήριξη στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, εντάσσεται στα γνωστά τουρκικά νεοοθωμανικά σχέδια για μεταβολή του status της περιοχής, γεγονός που επιδείνωσε για χρόνια τις σχέσεις της Τουρκία με χώρες της Μέσης Ανατολής.

Βεβαίως, η Τουρκία ακολουθεί τα τελευταία χρόνια μια νέα πολιτική “συμφιλίωσης” με τις χώρες αυτές, πετυχαίνοντας να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Σαουδική Αραβία, με τον Ερντογάν να αναγνωρίζει πως τα “πετρελαιοδόλαρα” των δύο σουνιτικών μοναρχιών ήταν μία ευπρόσδεκτη “τόνωση” για την πολύπαθη τουρκική οικονομία. Μάλιστα είδαμε και επενδύσεις από πλευράς Εμιράτων στην τουρκική αμυντική βιομηχανία και συμφωνία με το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας για πωλήσεις τουρκικών μη επανδρωμένων.

Η Τουρκία αποπειράθηκε να εξομαλύνει τις σχέσεις της και με το Ισραήλ, μέχρι που ήρθε η νέα κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών – η σοβαρότερη στην ιστορική τους διαδρομή – έπειτα από την αιματηρή επίθεση της Χαμάς και την απροκάλυπτη υποστήριξη του Ερντογάν στην ισλαμική οργάνωση.

Οι “επωφελείς θαλάσσιες συμφωνίες”

Σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο, η πρώτη διαδικασία προσέγγισης ξεκίνησε το 2020, η οποία σημαδεύτηκε από εντάσεις, κυρίως λόγω της τουρκικής εμπλοκής στην Λιβύη. Όμως, ο Ερντογάν ήθελε να κρατήσει ανοιχτούς τους διαύλους με την Αίγυπτο, εξ’ ου και έσπευσε να πανηγυρίσει για την σύντομη συνάντηση του με τον Σίσι στο Κατάρ εν μέσω του Μουντιάλ, χάρη στην μεσολάβηση του εμίρη. Ακολούθησε η “διπλωματία των σεισμών”, με τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι να επισκέπτεται τις σεισμόπληκτες περιοχές στην γείτονα, όπου είχε συνάντηση με τον τότε ομόλογο του Μεβλούτ Τσαβούσογλου και η ανταλλαγή πρεσβευτών των δύο χωρών.

Στα πλαίσια, λοιπόν, της “συμφιλιωτικής” πολιτικής που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, μεταξύ άλλων αποπειράθηκε να εξαπατήσει Ισραήλ και Αίγυπτο με “επωφελείς θαλάσσιες συμφωνίες”, εις βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Έγραφε παλαιότερα στην Jerusalem Post, ο δημοσιογράφος Seth Frantzma: «Το Ισραήλ έχει ήδη στενές σχέσεις με την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα και έχει οριοθετήσει τις ΑΟΖ μαζί τους… Η Τουρκία προσπάθησε να διαταράξει όλες αυτές τις σχέσεις τον Δεκέμβριο του 2019, υπογράφοντας συμφωνία με τη Λιβύη, απέναντι στις ειρηνικές συμφωνίες του Ισραήλ, της Κύπρου, της Ελλάδας και της Αιγύπτου, για να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο της Μεσογείου.

Η Ελλάδα και η Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία τον Αύγουστο του 2020, αφού καταδίκασαν τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στη Μεσόγειο τον Μάιο, μαζί με τη Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Κύπρο. Η Τουρκία απάντησε απειλώντας την Ελλάδα και οι δύο χώρες έφτασαν στα πρόθυρα σύγκρουσης».

Η Άγκυρα, μετά τις απειλές, είχε προχωρήσει σε μια παλιά και δοκιμασμένη τακτική, στη διασπορά ψευδών ειδήσεων: Κατασκεύασε ιστορίες στα ισραηλινά ΜΜΕ, στα οποία η Κύπρος εξαφανιζόταν από τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες (ΑΟΖ) στη Μεσόγειο και στις οποίες η Τουρκία και το Ισραήλ θα συνήπταν μια μαγική συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα!

Αν και το Ισραήλ είχε απορρίψει τις τουρκικές προτάσεις, πολλοί στην Ελλάδα και στην Κύπρο είχαν πιστέψει την τουρκική προπαγάνδα και είχαν αμφισβητήσει την αξιοπιστία του Ισραήλ, το οποίο δεν είναι θαλάσσιος γείτονας της Τουρκίας, παρά τους χάρτες που αυτή κατά καιρούς παρουσιάζει που αγνοούσαν την Κύπρο, εφαρμόζοντας την μεθοδολογία που έχει εφαρμόσει με την χειραγωγούμενη κυβέρνηση της Τρίπολης στην Λιβύη. Οι εξελίξεις που ακολούθησαν διέψευσαν πλήρως την τουρκική προπαγάνδα.

Δελεάζοντας την Αίγυπτο

Όμως, η Τουρκία έχει αποπειραθεί να κάνει το ίδιο και με την Αίγυπτο. Θυμόμαστε την ιστορία με το υπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου που είχε προκηρύξει διαγωνισμό σε θαλάσσιο οικόπεδο, που ξεπερνούσε προς Ανατολάς την οριογραμμή του 28ου μεσημβρινού και ακολουθούσε από το σημείο αυτό τα όρια θαλάσσιας δικαιοδοσίας που έχει καταθέσει η Τουρκία στον ΟΗΕ ως δική της ΑΟΖ (η οποία δεν αναγνώριζε την ελληνική υφαλοκρηπίδα και την πλήρη επήρεια του Καστελόριζου στην ελληνική ΑΟΖ).

Το ζήτημα είχε διευθετηθεί με την άμεση επίσκεψη του τότε υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην Αίγυπτο, δείχνοντας γρήγορα και σωστά αντανακλαστικά, όπως πρέπει να γίνεται (που δυστυχώς δεν γίνεται σήμερα). Η αιγυπτιακή πλευρά είχε αποδώσει το θέμα ως τεχνικό λάθος της γραφειοκρατίας. Το επίμαχο ζήτημα είχε θεωρηθεί λήξαν.

Τότε η Άγκυρα είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί τα αγγλόφωνα κυβερνητικά ΜΜΕ για να διαδώσει την προπαγάνδα της, ότι είναι έτοιμη να κερδίσει την Αίγυπτο: «Η Τουρκία θα μπορούσε να υπογράψει συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο», ήταν τίτλος στο πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. «Η Ελλάδα ανησυχεί, καθώς η Αίγυπτος συντάσσεται με την τουρκική ΑΟΖ», είχε γράψει η Daily Sabah, ένα άλλο φιλοκυβερνητικό όργανο. «Η Αίγυπτος είναι θερμή για την πρόταση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο» είχε δημοσιεύσει το κρατικά ελεγχόμενο TRT.

Αυτά έγραφαν, λοιπόν τα τουρκικά ΜΜΕ, όταν η Αίγυπτος και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής είχαν απειληθεί, συκοφαντηθεί, προσβληθεί, τρομοκρατηθεί, από το κράτος-πειρατή που ποδοπατά το Διεθνές Δίκαιο, εφαρμόζει μια επιθετική αναθεωρητική πολιτική, διεκδικεί θαλάσσια ύδατα και εδάφη γειτονικών της χωρών. Ένα κράτος που έχει εισβάλει χωρίς έγκριση του ΟΗΕ σε άλλες χώρες (Κύπρος, Συρία, Ιράκ, Λιβύη), καταλαμβάνει εδάφη και δεν τα εγκαταλείπει, δημιουργεί στρατιωτικές βάσεις σε όλη την περιοχή για προβολή ισχύος της και ολοκλήρωση της νεοοθωμανικών ονειρώξεων και υλοποίηση του Misaak I Milli (του Εθνικού Όρκου), του Μουσταφά Κεμάλ.

Η στάση της Αθήνας

Η Τουρκία, όσο και αν αποπειράται να δείξει ένα νέο πρόσωπο, με το αυταρχικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς της και ομνύοντας στην “Γαλάζια Πατρίδα” έχει ενστερνισθεί την θεωρία του “Lebernsraum”, του “Ζωτικού Χώρου”, που υιοθέτησαν οι ναζί και υλοποίησαν την δεκαετία του 1930, με κατάληξη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Την ίδια στιγμή, το timing της επίσκεψης του Αιγύπτιου προέδρου στην Τουρκία πρέπει να προκαλέσει εύλογες ανησυχίες στην πατρίδα, με δεδομένους και τους πρόσφατους χειρισμούς της Αθήνας στα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία, όπως έδειξε και το πρόσφατο επεισόδιο στην Κάσο, επιδιώκει να επιβάλει την ισχύ του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Η θαλάσσια περιοχή, που απετέλεσε το “μήλον της έριδος” είναι οριοθετημένη δυνάμει της ελληνο-αιγυπτιακής συμφωνίας μερικής οριοθέτησης που έρχεται σε σύγκρουση με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και υπεγράφη ακριβώς για να το ακυρώσει στην πράξη.

Την ίδια στιγμή, όπως επεσήμανα πρόσφατα, εμείς επιλέγουμε να «καθόμαστε σούζα» έναντι των τουρκικών απειλών, ενώ έχει καταρρεύσει η αποτροπή μας, δεν αντιδρούμε όταν παραβιάζουν κυριαρχία και κυριαρχικά μας δικαιώματα, μας λένε τι να κάνουμε για τα θαλάσσια πάρκα και από το προσεχές φθινόπωρο ανέφερα ότι «θα δούμε το παλιό πρόσωπο» του νεοσουλτάνου. Μάλιστα, σε αντίθεση με την πρότερη ελληνοτουρκική κρίση του 2020, οι πιο σημαντικές χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις τους με την Τουρκία, πάντα με την εξαίρεση του Ισραήλ.

Μπορεί να γεφυρωθεί το χάσμα Αιγύπτου-Τουρκίας; – Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα