Blog

Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας και ο θάνατος του ΝΑΤΟ

Του Φιλίππου Τεντολούρη                                                                             03-03-2022

         Σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Ismay Hastings, το ΝΑΤΟ θεσπίστηκε για να διατηρηθούν α) οι Αμερικανοί μέσα, β) οι Γερμανοί κάτω και γ) οι Ρώσοι έξω. Επίσης, σύμφωνα με τη σχετικά πρόσφατη ρήση του Γάλλου προέδρου Emmanouel Macron, το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό (αφού δεν υφίσταται πλέον σοβιετική ή κομμουνιστική απειλή για το δυτικό κόσμο). Έπειτα, αν και πολλοί θεωρούν ότι η  ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συσπείρωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, μια άλλη προσέγγιση υποστηρίζει ότι οι Ρώσοι ήταν έξω και με την εισβολή τους παρέμειναν επίσης έξω από τη σφαίρα επιρροής και ζώνη ασφαλείας της Δύσης. Και αυτό γιατί αν στην Ουκρανία υπάρχουν ζωτικά συμφέροντα για την ευρωπαϊκή και εν γένει δυτική πολιτική, στην περίπτωση της Ρωσίας τα συμφέροντα είναι βασικά και μείζονα για την ασφάλεια και την επιβίωσή της ως αυτοτελούς και αυτόφωτης γεωπολιτικής οντότητας.

         Με άλλα λόγια, όλος αυτός ο ντόρος περί απειλής της ασφάλειας των χωρών του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. αποτελεί μάλλον ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα, που εξυπηρετεί κυρίως τα συμφέροντα των αγγλοσαξονικών δυνάμεων του Βορείου Ατλαντικού. Αργά ή γρήγορα θα σβήσει η έντασή του και θα παραμείνει απλώς στη συλλογική μνήμη ως μια ακόμη κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου από τη Ρωσία, αντίστοιχα με αυτήν του 2008 στην περίπτωση της εισβολής στη Γεωργία και με αυτήν της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας το 2014.

         Αντιθέτως, αυτό που κατά τη γνώμη του γράφοντος συνιστά τη σημαντικότερη γεωπολιτική τομή του τρέχοντος αιώνα είναι ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας που ανακοινώθηκε, με αφορμή τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία, για πρώτη φορά από επίσημα χείλη μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πρότερος δισταγμός αυτός των Γερμανών να διαθέσουν 100 δις ευρώ για την ανόρθωση των ενόπλων δυνάμεων – ποσό αμελητέο για τα οικονομικά δεδομένα της χώρας και τα κέρδη της σε αντίθεση με τις λοιπές χώρες της Ε.Ε. τις τελευταίες δεκαετίες – οφείλεται εν πολλοίς στους εξής παράγοντες: α) Θα ταρακουνούσε τις γεωπολιτικές ισορροπίες στις σχέσεις της με τους γείτονες, καθώς θα ξυπνούσε εφιάλτες προερχόμενους από τον προηγούμενο αιώνα. β) Θα ανακατανείμετο η γεωπολιτική ισχύς και ισορροπία στο πλαίσιο της Ε.Ε., καθώς αυτή βασίστηκε και βασίζεται στην πρωτοκαθεδρία της Γαλλίας στον αμυντικό τομέα συμπληρωματικά με την αντίστοιχη γερμανική στον οικονομικό. Μάλιστα, το χάσμα ανάμεσα στους δυο αυτούς πυλώνες της Ε.Ε. θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο αν σκεφθούμε ότι στην οικονομική πρωτοκαθεδρία της Γερμανίας προστίθεται – την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον – και η πολιτική, καθώς βρίσκεται άτυπα στο τιμόνι του Οργανισμού και ελέγχει σε σημαντικό βαθμό τις αποφάσεις του. γ) Θα δημιουργούσε ισχυρές αντιδράσεις στο εκλογικό σώμα στο εσωτερικό της χώρας, καθώς η άποψη ότι η Γερμανία πρέπει να παραμείνει υποεξοπλισμένη έχει ευρεία βάση. δ) Θα υπονόμευε έναν από τους τρεις βασικούς πυλώνες του ρόλου του ΝΑΤΟ, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, δηλαδή να παραμένουν οι Γερμανοί «με το κεφάλι κάτω».

         Συνεπώς, η Γερμανία βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία με μια κυβέρνηση που ανήκει στο λεγόμενο «κεντρώο» και «κεντροαριστερό» πολιτικό χώρο (απ’ ότι δείχνει η σύνθεση των κυβερνώντων κομμάτων) και με αφορμή μία παράνομη εισβολή σε μια ουδέτερη χώρα ενός παραδοσιακού εχθρού της Γερμανίας στην διαχρονική προσπάθειά της να παγιώσει  την επιρροή της στην Κεντρική Ευρώπη (Mitteleuropa) και να την αυξήσει στην Ανατολική (δόγμα “Drang nach Osten”), να πετύχει αυτό που της έλλειπε: την εκ νέου ανάδειξή της σε μεγάλη στρατιωτική δύναμη. Την ανάγκη της στρατιωτικής κατίσχυσης την επέτεινε και η αδιαφορία της ρωσικής ηγεσίας για διαπραγματεύσεις με χώρες της Ε.Ε. με την αποκλειστική εστίασή της στις συζητήσεις με τις Η.Π.Α. -τον υπερσυστημικό στρατιωτικό ηγεμόνα της Δύσης- καθώς και η μη τήρηση των υποσχέσεων για ειρηνική διευθέτηση των διαφορών με την Ουκρανία που η ρωσική κυβέρνηση έδωσε στην αντίστοιχη γερμανική, τη γαλλική και την ελληνική. Άρα το επιχείρημα ότι η Γερμανία μετά και τον επανεξοπλισμό της «θα εισέλθει ξανά στο δυτικό μαντρί» δεν φαίνεται και τόσο στέρεο.

         Τελικώς, από τη στιγμή που α) οι αξιώσεις των Ρώσων παραμένουν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμη και υπό τη διευρυμένη μορφή της μετά και την επέκτασή της σε χώρες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ., β) οι Αμερικανοί ναι μεν είναι παρόντες στην Ευρώπη -με πολύ λιγότερες όμως στρατιωτικές δυνάμεις συγκριτικά με τον προηγούμενο αιώνα- απομακρύνονται δε ή έχουν την τάση να απομακρυνθούν από αυτή, όπως συνέβη με την επαναφορά του δόγματος «νέο-απομονωτισμού» της προηγούμενης κυβέρνησής τους αλλά και της στροφής της υπάρχουσας προς τον Ινδο-ειρηνικό και την ανάσχεση της Κίνας ως βασική της προτεραιότητας, και γ) οι Γερμανοί «σηκώνουν κεφάλι» και σκοπεύουν σταδιακά να εκτοπίσουν τη Γαλλία (με μια τολμηρή ανάγνωση, θα μπορούσαμε να πούμε και τις Η.Π.Α.) από την πρώτη θέση στον αμυντικό-στρατιωτικό τομέα στον ευρωπαϊκό χώρο, συμπεραίνεται εύλογα ότι το «εγκεφαλικά νεκρό» ΝΑΤΟ σύντομα θα εκπνεύσει οριστικά. Θα μπορούσε μάλιστα να ειπωθεί χαριτολογώντας ότι ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας θα προκαλέσει την οριστική διακοπή της μηχανικής υποστήριξής του στη ζωή.

         Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μαζί με την αποκλειστικά «πασιφιστική» διάσταση της γερμανικής προβολής ισχύος (οικονομικής και πολιτικής) στον ευρωπαϊκό χώρο, κατέρρευσε και η μεταμοντέρνα ουτοπία περί τέλους της ιστορίας ή κατάρρευσης των εθνών-κρατών και μετα-εθνικής εξέλιξης των διεθνών ζητημάτων. Αυτό βέβαια αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο και αντικείμενο επόμενου άρθρου. Ένα πράγμα όμως έχει επιβεβαιωθεί: η ιστορία εκδικείται, η γεωπολιτική επιστρέφει.