Blog

Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Tου κ. Θεόδωρου Μπατρακούλη
Δρ Γεωπολιτικής, Δικηγόρου

         Η απόπειρα διαφοροποίησης του Ρετζέπ Ερντογάν από ένα παρελθόν, το οποίο σφραγίστηκε από διωγμούς και σφαγές μειονοτικών ομάδων, και αποστασιοποίησης από τους απολογητές αυτών των πρακτικών (δηλώσεις της 23ης Μαίου 2009), παρουσίαζε πολιτικό και διπλωματικό ενδιαφέρον. Απαιτείται αξιολόγηση των δηλώσεων Ερντογάν, τις οποίες σημειωτέον έκανε κατά την διάρκεια Συνεδρίου του κόμματός του. Στην Τουρκία είχε προκληθεί θόρυβος λόγω της υπόθεσης εκκαθάρισης ναρκοπεδίων στην τουρκοσυριακή παραμεθόριο. Το Γενικό Επιτελείο παραδέχτηκε ότι οι τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις δεν διαθέτουν τα αναγκαία τεχνικά μέσα για την υλοποίηση της. Η κυβέρνηση, μετά από διαγωνισμό, αναμενόταν να αναθέσει το έργο σε ισραηλινή εταιρεία. Την συγκεκριμένη τοποθέτηση του Τούρκου ηγέτη με το προφίλ ‘‘ήπιου ισλαμιστή’’ επέβαλαν ορισμένοι λόγοι. Αυτοί σχετίζονται τόσο με την στρατηγική της Τουρκίας, όσο και με τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις.
Ο διφυής στόχος του κεμαλισμού επιτεύχθηκε: α) Από τα υπολείμματα της πολυεθνικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διαμορφώθηκε μια τουρκική εθνική ταυτότητα και ένα κράτος-έθνος. β) Κατεστάλησαν όλες οι διεκδικήσεις διαφορετικών εθνικοτήτων, εκτός του κουρδικού κινήματος.  Aπό την περίοδο Οζάλ, η Τουρκία εγκαινίασε μια στρατηγική, που βασίζεται σε μια νεοοθωμανική αντίληψη/ιδεολογία. Προωθείται το ξεπέρασμα των στενών ορίων του τουρκικού εθνικισμού και η συνένωση υπό την ηγεμονία της ευρύτερων μουσουλμανικών πληθυσμών από τις ακτές της Αδριατικής ως την Κεντρική Ασία και την Κίνα. Σήμερα η Τουρκία αναζητά νέα πορεία. Ο Ερντογάν αισθάνεται για την ώρα αρκετά ισχυρός στο εσωτερικό ώστε να αμφισβητήσει την παράδοση των Νεότουρκων και του Κεμάλ, η οποία συχνά αξιοποιείται από τους εθνικιστές και το τουρκικό παρακράτος. Παρά την επίσκεψη στην Τουρκία του Προέδρου Ομπάμα, που θεωρήθηκε ως ανανέωση της προτεραιότητας που δίνει η Ουάσιγκτον στην συνεργατική σχέση με την Αγκυρα, υπάρχουν σοβαρές δυσχέρειες, που θα μπορούσαν να αποδειχθούν αδιέξοδα της τουρκικής στρατηγικής. Η επικράτηση έναντι των Κούρδων με στρατιωτικά μέσα γινόταν όλο και πιο δύσκολη και πολυδάπανη. Tα έθνη και η πολιτισμική ιδιοπροσωπεία τους δεν είναι εύκολο να εξαφανιστούν ως δια μαγείας. Αυτό ισχύει και στην Τουρκία. Στη Μικρά Ασία και στον Εύξεινο Πόντο υπήρχαν ποικίλες εθνότητες. Και μετά τον αφανισμό ορισμένων, εμφανίστηκαν άλλες στο προσκήνιο. Οι Κούρδοι πήραν τη σκυτάλη ενός εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, που εξακολουθεί να συνταράζει την Τουρκία. Και οι δια της βίας εξισλαμισμένοι, όπως οι εναπομείναντες στην ιστορική κοιτίδα τους Ελληνοπόντιοι και Αρμένιοι, δεν έχασαν τη μνήμη τους, διατηρούν την ιδιοπροσωπία τους καθώς και στοιχεία της συλλογικής μνήμης τους.
Κατά πόσο οι δηλώσεις αυτές του Ερντογάν θα έχουν συγκεκριμένες συνέπειες όσον αφορά τους εκδιωχθέντες από την Τουρκία Ελληνες, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την αναγνώριση των γενοκτονικών σφαγών εναντίον των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων; Τα κατά καιρούς λεγόμενα του Ερντογάν απέχουν πολύ από το να μετουσιωθούν σε πραγματικές αλλαγές στην αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών από το τουρκικό κράτος. Επόμενο βήμα, που θα έδειχνε συμφωνία λόγων και έργων, θα αποτελούσαν αποζημιώσεις για τις πολύ μεγάλες περιουσίες των βίαια εκδιωχθέντων. Πέραν της απαίτησης για αποκατάσταση των περιουσιακών δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, απαιτείται η συστηματική διεκδίκηση της δημιουργίας συνθηκών ασφάλειας για την επιστροφή και την επανεγκατάσταση της μειονότητας, καθώς και στην Ιμβρο και την Τένεδο. Επρεπε, από χρόνια, η Ελλάδα να επιδιώξει την διαμόρφωση ειδικού νομικού καθεστώτος που θα καθορίζει την προστασία των πολιτιστικών και θρησκευτικών Μνημείων και πνευματικών Ιδρυμάτων στην Τουρκία, αλλά και σε άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής, όπου επιβίωσαν τα δημιουργήματα του ελληνικού-ρωμαïκού πολιτισμού.
Η μνήμη των εθνοθρησκευτικών εκκαθαρίσεων συμβάλλει στην αποτροπή σύγχρονων βαρβαροτήτων, όπως οι εθνοεκκαθαρίσεις. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η υποστήριξη και η ευόδωση των προσπαθειών να γίνει γνωστή η γενοκτονία των Ελλήνων που ζούσαν στην Οσμανική Αυτοκρατορία. Θα ήταν χρήσιμη μια επανεκτίμηση των ενεργειών οι οποίες αποβλέπουν στην προώθηση της αναγνώρισης της γενοκτονίας ή Γενοκτονίας των Ποντίων και των άλλων Μικρασιατών Ελλήνων. Πρόβλημα δημιουργείται από το γεγονός ότι σχεδόν όλα τα βιβλία που αναφέρονται στην γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού είναι γραμμένα στα ελληνικά (πώς να γνωστοποιηθεί ευρύτερα π. χ. στην Αμερική η γενοκτονία ώστε να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα το αίτημα της αναγνώρισης;). Αλλά, το πρόβλημα της γλώσσας δεν είναι το μοναδικό.
Μέχρι το Μάιο του 2009 περίπου επτά πόλεις των ΗΠΑ προχώρησαν σε αναγνωρίσεις. Το 2005 αναγνωρίστηκε η Γενοκτονία που διαπράχθηκε στον Πόντο και στη Μικρά Ασία στην πόλη Albany, αλλά στο κείμενο της σχετικής απόφασης αναφερόταν ότι έχασαν τη ζωή τους συνολικά 353.000 άνθρωποι. Είναι γνωστό στην ελληνική βιβλιογραφία ότι αυτός ο αριθμός αφορά μόνο τους θανάτους Ελλήνων του Πόντο. Το 2003 στη Γερουσία της Πενσυλβάνια αναγνωρίστηκε ότι υπήρξαν 353.000 Ελληνες, Αρμένιοι και Ασσύριοι θύματα των τουρκικών σφαγών στον Πόντο. Αντίστοιχες σοβαρές ανακρίβειες σημειώθηκαν στην προετοιμασία της αναγνώρισης που έγινε από το τοπικό Κοινοβούλιο της Νότιας Αυστραλίας τον Απρίλιο του 2009. Αφενός λοιπόν, απαιτείται προσοχή  πνεύμα ιστορικής ακρίβειας και σωστή πληροφόρηση των παραγόντων των χωρών στις οποίες γίνονται σχετικές κινήσεις.
Αφετέρου, στην υπαρκτή δυσκολία να προχωρήσουν σε αναγνώριση χώρες που δεν γνωρίζουν την ιδιαιτερότητα του Ποντιακού Ζητήματος, προστίθεται επί πλέον δυσχέρεια με την επιλογή να διαχωρίζονται οι Πόντιοι από τους Ελληνες άλλων περιοχών της Ανατολής, που και αυτοί έχουν υποστεί τους τουρκικούς διωγμούς και έχουν βιώσει την οδύνη του ξεριζωμού. Ασφαλώς οι απανταχού Πόντιοι έχουν στην ψυχή και στη λαλιά τους τον Πόντο. Αλλά, οι Πόντιοι είναι Ελληνες και είναι παγκοσμίως γνωστοί ως Ελληνες. Όπως Ελληνες ήταν κι αυτοί που κατοικούσαν μέχρι το 1922 σε τόσες και τόσες περιοχές της Μικράς Ασίας, της Ιωνίας: στη Σμύρνη, στο Αïβαλί, στην Καππαδοκία, στην Ανατολική Θράκη. Και όλοι οι Ελληνες της Ανατολής ζούσαν ‘‘σα μακρά’’, μακριά από το αθηνοκεντρικό, μιμητικό και υποτελές έναντι της Δύσης ελλαδικό κράτος.  Το ότι μιλούσαν Ελληνικά σε διαφορετικές διαλέκτους δεν αφορά το απαράγραπτο αίτημα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας τους. 
Οι Αρμένιοι, οι οποίοι έχουν επιτύχει τόσο πολλά, έχουν θέσει το ζήτημά τους με πιο απλό τρόπο. Δεν διαχωρίζουν έναν Αρμένιο της Κωνσταντινούπολης από άλλον που ζούσε στην Αμάσεια, στην Κιλικία ή στη Σμύρνη. Ενωμένοι είναι ισχυροί και η ενότητά τους έφερε αποτελέσματα. Αλλά, εκτός της ενότητας, ό,τι πέτυχαν οφείλεται και στη σοβαρή, τεκμηριωμένη έρευνα της Αρμενικής Γενοκτονίας, στην απόφαση να γνωστοποιήσουν προς τους άλλους αυτή τη σοβαρή προσπάθειά τους, στην οργάνωση και στον συντονισμό των κινήσεών τους.   
Η Γενοκτονία του Πόντου αποτέλεσε μέρος αυτής που ξετυλίχτηκε σε όλα τα μέρη όπου ζούσαν Ελληνικοί πληθυσμοί. Οι Ελληνες από τις διάφορες οργανώσεις που εκπροσωπούν τους απογόνους των θυμάτων της Γενοκτονίας ας συμφωνήσουν σε μια κοινή μέρα κατά την οποία θα τιμάται η μνήμη όλων των Ελλήνων της Γενοκτονίας. Ετσι θα γνωρίζει ο μη Ελληνας ότι υπήρξε μία γενοκτονία, η Γενοκτονία των Ελλήνων. Οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι περιμένουν τους Ελληνες για να συναντηθούν σε κοινές προσπάθειες.

                                        Θεόδωρος Μπατρακούλης
Δρ Γεωπολιτικής, Δικηγόρος
theobatrak@hotmail.com