Blog

Ανδρέας Δρυμιώτης*

Θα ξεκινήσω με δύο ερωτήματα: 1. Ποια επιχείρηση, η οποία δεν διαθέτει ούτε ένα δωμάτιο δικό της, φιλοξενεί τους περισσότερους επισκέπτες στον κόσμο; 2. Ποια επιχείρηση, η οποία δεν διαθέτει ούτε ένα όχημα δικό της, μετακινεί τους περισσότερους επιβάτες στον κόσμο;
Η πρώτη επιχείρηση είναι η Airbnb και η δεύτερη η Uber. Και οι δύο αντιπροσωπεύουν επάξια μια νέα μορφή επιχειρηματικού προτύπου (business model). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επιχειρήσεις Airbnb και Uber δημιουργήθηκαν από καθημερινές ανάγκες που όλοι μας έχουμε βιώσει, αλλά ποτέ δεν σκεφτήκαμε να τις εκμεταλλευτούμε επιχειρηματικά και εκπροσωπούν επάξια την «οικονομία του διαμερισμού» ή «συνεργατικής οικονομίας» (Sharing Economy), η οποία θα παίξει σημαντικό ρόλο στο παρόν και στο μέλλον.
Ελάτε να δούμε πώς ξεκίνησαν αυτές οι επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν φέρει αναστάτωση σε πολλές χώρες. Η Uber δημιουργήθηκε όταν δυο φίλοι, ο Travis Kalanick και ο Garrett Camp, βρέθηκαν μια χιονισμένη νύχτα του 2008 σε μια συνοικία του Παρισίου και δεν έβρισκαν ταξί. Τότε σκέφτηκαν ότι με ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο θα μπορούσαν να «παντρέψουν» τη ζήτηση με την προσφορά. Δηλαδή να ζητήσεις από κάποιον να σε πάει από το σημείο Α στο σημείο Β, αλλά αυτός ο κάποιος να μην είναι υποχρεωτικά επαγγελματίας ταξιτζής, αλλά ένας οποιοσδήποτε που θα βρίσκεται στην περιοχή του σημείου Α. Τόσο απλά.
Σήμερα, 8 χρόνια μετά τη χιονισμένη νύχτα, η Uber δραστηριοποιείται σε 509 χώρες και έχει εγγεγραμμένους (οδηγούς και πελάτες) στο σύστημά της περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους! Εκτιμάται ότι η αξία της Uber είναι σήμερα περίπου 70 δισεκατομμύρια δολάρια! Αξίζει να σημειωθεί ότι δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα αλλά κάτω από ειδικές ρυθμίσεις και για τον λόγο αυτό είναι πολύ περιορισμένη η παρουσία της.
Οι υπέρμαχοι της Uber ισχυρίζονται ότι η λύση αυτή έχει πάρα πολλά πλεονεκτήματα για όλους. Περιορίζει την κίνηση. Μάλιστα με το UberPOOL, όπου συγκεντρώνει τη ζήτηση και την ικανοποιεί με ένα όχημα (κάτι σαν την πολλαπλή μίσθωση των ταξί, ή τα πειρατικά της δεκαετίας του ’60) περιορίζει σημαντικά τις μετακινήσεις και τη ρύπανση. Ακόμα, βοηθά στην καταπολέμηση της ανεργίας και είναι ασφαλέστερη τόσο για τους οδηγούς όσο και για τους επιβάτες. Αυτό το τελευταίο δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά αλλά έτσι είναι, για έναν πολύ απλό λόγο: Τόσο οι οδηγοί όσο και οι επιβάτες είναι καταγεγραμμένοι (registered) στο σύστημα. Επίσης κάθε διαδρομή καταγράφεται στα ηλεκτρονικά αρχεία και για τον λόγο αυτό λειτουργεί αποτρεπτικά σε οποιαδήποτε παράνομη ενέργεια.
Η ιστορία της Airbnb είναι παρόμοια. Δυο φίλοι, ο Brian Chesky και ο Joe Gebbia, το 2008, ένα χρόνο μετά τη μετακόμισή τους στο San Fransisco, διαπίστωσαν ότι υπήρχε μεγάλο πρόβλημα στην εξεύρεση καταλυμάτων όταν στην πόλη διοργανώνονταν μεγάλα συνέδρια. Σκέφτηκαν να δημιουργήσουν ένα σύστημα (μια πλατφόρμα) όπου να παντρεύουν τη ζήτηση με την προσφορά για καταλύματα και πρόγευμα. Εξ ου και το bnb που σημαίνει bed and breakfast. Στην προσφορά μπορούσε κάποιος να διαθέσει ένα ή περισσότερα δωμάτια του σπιτιού του ή και ολόκληρο το σπίτι του για προσωρινή ενοικίαση διάρκειας μερικών ημερών ή και εβδομάδων. Η εξέλιξη αυτής της δραστηριότητας υπήρξε ραγδαία. Σήμερα, η Airbnb έχει καταγεγραμμένα περίπου 2 εκατομμύρια καταλύματα (listings), και περίπου 60 εκατομμύρια πελάτες σε περισσότερες από 191 χώρες. Η αξία της Airbnb εκτιμάται ότι είναι γύρω στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
Γύρω από τις δύο εταιρείες έχει αναπτυχθεί έντονη αντιπαράθεση με τους υποστηρικτές και τους αντιτιθέμενους. Πάντως, προσωπικά είμαι υπέρ των επιχειρήσεων αυτών, για έναν πολύ απλό λόγο. Οταν μέσα σε ελάχιστα χρόνια έχουν τόσο μεγάλη αποδοχή από το κοινό, σημαίνει ότι πράγματι λύνουν προβλήματα και ικανοποιούν ανάγκες. Η Uber με ένα δισεκατομμύριο χρήστες (πελάτες και οδηγούς), σε 509 χώρες και η Airbnb με ένα εκατομμύριο καταλύματα και 50 εκατομμύρια πελάτες, έχουν ξεπεράσει προ πολλού την κρίσιμη μάζα και δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Και κάτι ακόμα. Οταν μια επιχειρηματική δραστηριότητα καθιερώνεται σαν ρήμα σε μια γλώσσα είναι πολύ ισχυρό σήμα επιτυχίας. Οπως λέμε «γκουγκλάρω» που σημαίνει αναζητώ στο Google, έτσι ήδη έχει καθιερωθεί να λένε σήμερα «let’ s Uber». Οποιος αντιστέκεται στην εξάπλωσή τους είναι απολύτως βέβαιο ότι θα αποτύχει. Επίσης, δεν μπορεί να θεωρηθεί συμπτωματικό ότι και οι δύο επιχειρήσεις ξεκίνησαν το έτος 2008, όταν ουσιαστικά άρχισε η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση. Οι εταιρείες εξασφαλίζουν ένα πρόσθετο εισόδημα από καθημερινές δραστηριότητες ή ανεκμετάλλευτους πόρους. Για παράδειγμα, στο Λονδίνο η πυκνότητα χρήσης της Uber είναι ευθέως ανάλογη με το ύψος της ανεργίας στις διάφορες γειτονιές.
Οσοι είχατε την υπομονή να φτάσετε μέχρι το σημείο αυτό, θα διερωτάστε πού θέλω να καταλήξω. Λοιπόν, αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο θα έπρεπε να είναι το όνειρο κάθε υπουργού Οικονομικών σε όλες τις χώρες και ειδικότερα στην Ελλάδα! Εξηγούμαι. Τόσο η Uber όσο και η Airbnb, αλλά και άλλες επιχειρήσεις που έχουν παρόμοια δραστηριότητα, είναι «κλειστά συστήματα». Δηλαδή, πάροχοι και πελάτες είναι όλοι καταγεγραμμένοι (registered) και επίσης όλες οι χρηματικές δοσοληψίες γίνονται ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας. Δηλαδή έχουμε ένα κλειστό σύστημα όπου είναι δυνατόν να γνωρίζουμε όλους τους εμπλεκόμενους, το οποίο λειτουργεί χωρίς μετρητά και όλες οι χρηματικές συναλλαγές καταγράφονται. Επιπλέον, η ρύθμιση για τη λειτουργία τους θα μπορούσε να επιβάλει την υποχρεωτική καταγραφή του ΑΦΜ για όσους εισπράττουν χρήματα. Να γιατί θα έπρεπε να είναι το όνειρο του υπουργού Οικονομικών κάθε χώρας!
Ενα παράδειγμα θα σας πείσει. Εστω ότι ένας Αμερικάνος που θέλει να κάνει διακοπές στην Ελλάδα βρίσκει το εξοχικό της αρεσκείας του μέσω της Airbnb, στη συμφωνημένη τιμή. Για να ισχύει η συμφωνία ο Αμερικάνος πρέπει να καταβάλει το ποσό στον λογαριασμό της Airbnb και όχι του μισθωτή. Η Airbnb με τη σειρά της θα παρακρατήσει την προμήθειά της από τη μεσολάβηση και τα υπόλοιπα θα τα καταθέσει στον λογαριασμό του μισθωτή μετά την παρέλευση 24 ωρών από την κατάθεση. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η ευκαιρία της εφορίας. Μπορεί να υποχρεώσει την Airbnb να παρακρατά και τυχόν φόρους (ΦΠΑ ή φόρο εισοδήματος) και η Airbnb να τα αποδίδει στην εφορία χωρίς καμία άλλη ενέργεια του μισθωτή. Αυτή είναι η απλούστερη μορφή φορολογίας που προϋποθέτει μόνο ότι το μίσθωμα φορολογείται με ένα flat rate ανεξάρτητα από τα λοιπά εισοδήματα του μισθωτή. Εχει δύο τεράστια πλεονεκτήματα: εξασφαλίζει εισπραξιμότητα 100% και πρακτικά μηδενικό κόστος είσπραξής του, κάτι που αγνοούμε στη χώρα μας! Αυτό το απλό σύστημα εφαρμόζεται από το 2015 στην πόλη Jersey City του New Jersey, όπου ο φόρος είναι μόνο 6%, παρακρατείται από τον μισθωτή και αποδίδεται από την Airbnb. Απλά και καθαρά!
Στην Εσθονία, η οποία ήταν η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που «αγκάλιασε» πλήρως την Uber και στην οποία οι κάτοικοί της ζούνε στην ψηφιακή εποχή, όπου το 99% των δημοσίων υπηρεσιών γίνεται ηλεκτρονικά, η Uber αποστέλλει ηλεκτρονικά τα έσοδα των οδηγών Uber στην εφορία και ενσωματώνονται στη φορολογική δήλωση του οδηγού, όπως γίνεται σήμερα με τη μισθοδοσία και τις συντάξεις στην Ελλάδα. Επειδή στην Εσθονία η φορολογία είναι ένα flat rate 20%, η εισπραξιμότητα είναι πολύ υψηλή.
Και στην Ελλάδα τι γίνεται; Ως συνήθως, πάμε να ανακαλύψουμε (ξανά) τη γραφομηχανή τώρα που έχει υποκατασταθεί από τον προσωπικό υπολογιστή. Αντί η κυβέρνηση να αντιγράψει ένα μοντέλο φορολόγησης όσο πιο απλό γίνεται, «μελετά» το θέμα για να φέρει νομοσχέδιο για τον τουρισμό στο τέλος του χρόνου. Για την Uber, που θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά τους ανέργους, ζητάμε οι οδηγοί να κάνουν έναρξη εργασιών στην εφορία, να εγγραφούν στον ΟΑΕΕ και άλλες γραφειοκρατικές διαδικασίες! Ετσι ξεχωρίζουμε από όλο τον υπόλοιπο κόσμο!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων.