Blog

Ήταν 1η Απριλίου…

 

ΣήκωΕυαγόρα, σήκωΑυξεντίου, σήκωΜάτση, ναμαςπείτεελληνικήιστορία…

Πριναπό 25 περίπουχρόνια, στηνΚύπρο, σεκάποιοσηµείοτης«νεκρήςζώνης» (Εκείόπουδιχοτομείταιτονησίσταδύο, εδώκαισαράνταχρόνια), πέφτεινεκρόςαπόσφαίρεςάνανδρωνΤούρκωνένα 26χρονοπαλληκάρι, οΣολωµόςΣπύρουΣολωµός. Σκαρφάλωνεάοπλοςστονιστό, γιανακατεβάσειτοκατοχικόσύμβολοτουψεύδουςκαιτουαίµατος: την«τουρκοκυπριακήσημαία». Εκείτόνβρήκετοβόλι…Καιτοηρωικόελληνόπουλο –πούείχείδιοκαιτοόνοµακαιτοεπίθετοµέτονποιητήπούέγραψετον «ΎμνοστήνΕλευθερία»! –πέρασεελεύθεραστηναθανασία!

Πήγανμετάαπόμέρεςστονπατέρατουήρωα, γιανατουπροσφέρουνοικονομικήενίσχυση, εκμέρουςτηςΒουλήςτωνΕλλήνων. Αρνιότανπεισματικά, όνταςφτωχόςμαπερήφανος. Πείστηκε, όταντουείπανπωςδενέπρεπεναπροσβάλειτουςεκπροσώπουςτουελληνικούλαού, γιατίήθελανμόνονατιμήσουντονήρωαγιοτους. Μόλιςπήρετηνεπιταγή, τηνκατέθεσεαμέσωςστοΤαμείοΆμυναςτης Κύπρου. Όταντονρώτησαν, γιατίτοέκανε, απάντησεολεβεντόγερος. «Τινόμισαν, ότιθαέτρωγαεγώαπότοαίματουπαιδιούμου; ΦαντάζεστεναπήγαινανστονΠιερήΑυξεντίουμε μιαεπιταγήκαιτουλέγαν: «Αυτάείναιγιατηθυσίατουγιούσου»; Θατουςσκότωνε!»

ΤονΜάρτιοτου 1957, οιΆγγλοιδολοφόνοικαικατακτητές, καλούντονΠιερήΑυξεντίου–τονπατέρατουΓρηγόρηΑυξεντίου, τουθρυλικούαητούτουΜαχαιρά–στιςΚεντρικέςΦυλακέςτηςΛευκωσίας, γιανααναγνωρίσει τοννεκρόγιοτου. (Στις 3 ΜαρτίουμιαολόκληρηταξιαρχίαπεζικούτωνΆγγλων– 5.000 στρατιώτες–επί 10 ολόκληρεςώρεςέδωσεμάχημετον 29χρονουπαρχηγότηςΕΟΚΑΓρηγόρηΑυξεντίου. Μπροστάστοαλύγιστοθάρροςτου, ότανοιΆγγλοικατάλαβανότιδενμπορούσανμεάλλοτρόπονατονεξαναγκάσουνναπαραδοθεί, τονπεριέλουσανμεβενζίνηκαιτονέκαψανμέσαστοκρησφύγετότου!!). Οτραγικόςπατέραςαντικρίζειαγέρωχατοαπανθρακωμένολείψανοτουμοναχογιούτου, καιαπαγγέλειτουςπαρακάτωαυτοσχέδιουςστίχους, πουκρύβουνστιςφυλλωσιέςτουςόλεςτιςηρωικέςσελίδεςτηςελληνικήςιστορίας:

«Δενκλαίωπουσεέχασα, πουσ’είχαγιακαμάρι
Κλαίωπουδενέχωάλλογιοτηθέσησουναπάρει!»

ΕξήνταεπτάχρόνιασυμπληρώθηκανφέτοςαπότονεπικόεκείνοναγώνακατάτηςΑγγλοκρατίαςστηνΚύπρο.

1ηΑπριλίουτου 1955! Δεκάδεςεκρήξεις συγκλονίζουντηΛευκωσία, σημαίνονταςτηνέναρξητουαπελευθερωτικούαγώνατηςΕΟΚΑ (ΕθνικήΟργάνωσηΚυπρίωνΑγωνιστών). Στηνπροκήρυξη, τηνοποίαυπογράφειοαρχηγόςτηςΔιγενής (ψευδώνυμοτουγενναίουστρατηγούΓεωργίουΓρίβα, Κυπρίουστηνκαταγωγή), διαβάζουμε: «ΜετηνβοήθειαντουΘεού, μεπίστινειςτοντίμιοναγώναμας, μετηνσυμπαράστασηολοκλήρουτουΕλληνισμούκαιμετηνβοήθειαντωνΚυπρίωνΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΤΟΝΑΓΩΝΑΓΙΑΤΗΝΑΠΟΤΙΝΑΞΙΝΤΟΥΑΓΓΛΙΚΟΥΖΥΓΟΥ, μεσύνθημαεκείνο, τοοποίονμαςκατέλιπανοιπρόγονοίμαςωςιεράνπαρακαταθήκην. ΉΤΑΝΉΕΠΙΤΑΣ».

Μιαχούφτααπόλεμαπαιδιά, ταπερισσότερααπόταΚατηχητικάΣχολείατηςΚύπρου, πιάνουνταλιανοντούφεκακαιγονατίζουνκαιεξευτελίζουνγιατέσσεραχρόνιατηνυπερφίαληΒρετανικήΑυτοκρατορία. ΣαράνταχιλιάδεςστρατόπαρέταξανοιΑγγλοι, φυλακίσεις, εξορίες, τρομοκρατίαστονησί.. καιόμωςέτρεμανκαιτηνσκιάτους!

«ΝαπούμεότιοαγώναςτηςΕΟΚΑείναιοηρωικότεροςαγώναςτηςελληνικήςιστορίας; Μπορούμενατοπούμε. Οηρωισμόςσ’όλεςτιςδοξασμένεςστιγμέςτηςελληνικήςιστορίαςείναιένας. Καιστουςάλλουςλαούςοηρωισμόςείναιένας. ΌμωςοηρωισμόςτωναγωνιστώντηςΕΟΚΑ έχειειδοποιόδιαφορά, γιατίαποτελείτησυνισταμένηόλωντωνηρωισμώντηςελληνικήςιστορίας. ΟαγώναςτηςΕΟΚΑείναιοελληνικότεροςαγώναςτηςελληνικήςιστορίας. ΣεκανέναάλλοαγώναδενέγινεέμπρακτοβίωμαόληηιστορίατηςΕλλάδος. Οιαγωνιστέςκατακυρώνουντηνταυτότητάτους, πραγματοποιώνταςτηνελληνικήιστορία. Κάνουνό,τιέκανανοιΈλληνες. Δενθέλουνναπαρεκκλίνουνούτεκατάιώταεν. ΕίναιΈλληνεςοικουμενικοί. Όλαείναιδικάτους: το“μολώνλαβέ”, το“ήτανήεπίτας”, οΠαρθενών, ηορθόδοξηπίστητουΧριστού, ηΑγίαΣοφία, οδικέφαλοςαετός, ηελληνικήσημαία, ηελληνικήδάφνη, οεθνικόςύμνος, οελληνικόςθάνατος». (ΜενέλαοςΧριστοδούλου, ΕΟΚΑ, οελληνικόςαγώναςεκδ. «Αιγαίον», Λευκωσία 2011, σελ. 23-24).

ΓρηγόρηςΑυξεντίου, ΚυριάκοςΜάτσης, ΜιχαήλΚαραολής, ΜάρκοςΔράκος, ΣτέλιοςΜαυρομάτης, ΑνδρέαςΖάκος, ΜιχαήλΚουτσόφτας, ΑνδρέαςΠαναγίδηςκαιάλλοιπολλοίήρωες, δικοίμαςΈλληνεςτηςΚύπρου , πουκοσμούντοΣυναξάριτουΓένους.
ΟΜάτσης, τουοποίουπροτομήβρίσκεταιμπροστάαπότηνΓεωπονικήΣχολήτουΑΠΘ, τηςοποίαςυπήρξεφοιτητής, ότανοπεριβόητοςεκείνοςστρατάρχηςτωνΆγγλωνκαικυβερνήτηςτηςΚύπρου, οΧάρντιγκ, τουπρόσφερεένα αμύθητοποσόγιαναπροδώσειτονΔιεγνή, απάντησε: «Ουπερίχρημάτωντοναγώναποιούμεθα, αλλάπερίαρετής!». Έπεσεμαχόμενοςστις 19 Νοεμβρίου 1958, στοκρησφύγετοτου, στοΔίκωμο.

O 22χρονοςΙάκωβοςΠατάτσος, «οΆγιοςτουΚυπριακούΑγώνα», γράφειγράμμαστις 8-8-1956 στημάνατου, λίγοπρινοδηγηθείστηναγχόνηαπότουςΑγγλους. ΕπιστολήπουμοσχοβολάφιλοπατρίακαιπίστηακράδαντηστονΧριστό. Όπωςοιήρωεςτου’21, έτσικαιτηςΕΟΚΑαγωνίζονταν«γιατουΧριστούτηνπίστητηναγίακαιτηςπατρίδοςτηνελευθερία». ΓράφειοΠατάτσος: «Αγαπημένημουμητέρα, Χαίρε! Ευρίσκομαιμεταξύαγγέλων. Τώρααπολαμβάνωτους κόπουςμου. ΤοπνεύμαμουφτερουγίζειγύρωαπότονθρόνοντουΚυρίου. Θέλωναχαίρηςόπωςκιεγώ. Ανκλαίηςθαλυπούμαι. Τ’όνομασουθαγραφήστηνιστορία, γιατίεδέχθηςναθυσιασθήτοπαιδίσουγιατηνΠατρίδα. Είναικαιρόςτώρανακαμαρώσηςτοπαιδίσου. Ευρίσκεταιεκείψηλάόπουψάλλουνοιάγγελοι.
Χαίρε, αγαπημένημουμητέρα. Μηκλαίης, γιαν’ακούσηςτηναγγελικήφωνήμου, πουψάλλειΆγιος, Άγιος, ΆγιοςΚύριοςΣαβαώθ. Ψάλεκαισυμαζίμου. Ψάλλε, προσεύχου, δόξαζετονΘεόνσ’όλησουτηνζωήν» (ΣπύρουΠαπαγεωργίου, ‘’Διαχειρόςηρώων’’, εκδ. Κ. Επιφανίου», Λευκωσία 1968, σελ. 213).
ΤονΑνδρέαΠαναγίδη, 23 χρονών, πατέρατριώνπαιδιών, τονκρέμασανοιΆγγλοιστις 21 Σεπτεμβρίου 1956. Γράφειστοτελευταίογράμματουπροςταπαιδιάτου: «Σαςεύχομαι, αγαπημέναμουπαιδιά, ναγίνετεκαλοίΧριστιανοίκαικαλοίΈλληνεςΚύπριοι. Ακολουθήστεπάντατοδρόμοτηςαρετής». Τηνπροηγούμενητηςεκτέλεσηςτουγράφει: «Τώραπουξέρωότισεμιαμέραθ’αντικρίσωτηναγχόνη, έχωδιπλάσιοθάρροςαπόπριν. ΟΧριστόςείναιπάντασυντροφιάστακελιάμας. ΟΧριστός μαςγεμίζειτηνκαρδιάμεαληθινήχαρά. ΠαρακαλούμετονΘεόναμαςσώσειόχιτοσώμα, αλλάτηνψυχή». (‘’Διαχειρόςηρώων’’, σελ. 220-221).
Όσοιθέλουνναμάθουντιείναιηρωισμός, αγάπηαληθινήγιατηνΕλλάδακαιπίστη«Άχριθανάτου»προςτονΧριστό, αςδιαβάσουντιςεπιστολέςτων 13 ηρωομαρτύρωνπουείναιθαμμένοιστηνκαρδιάτηςΚύπρου, στα«ΦυλακισμέναΜνήματα». Ήτανκατά τηνδιάρκειατουαγώναέναμικρόκοιμητήριοστιςΚεντρικές ΦυλακέςτηςΛευκωσίας, όπουέθαβαντααπαγχονισμέναπαλληκάριακαιτιςηγετικέςμορφέςτηςΕθνικήςΟργάνωσηςΚυπρίωνΑγωνιστώνπουσκοτώνοντανσεμάχες. ΕκείοιΆγγλοικατακτητέςβασάνιζαναπάνθρωπα, μετηνβοήθειαΤούρκωνδημίων, τους«τρομοκράτεςτηςΕΟΚΑ»–όπωςακόμημέχρισήμερατουςαποκαλούν, οιαμετανόητοιαποικιοκράτες.

Διαβάζω: «Στοκελί οκρατούμενος, πουτονπηγαινοέφερνανστονθάλαμοβασανιστηρίων, παρακαλούσετουςσυντρόφουςτουνατονσκοτώσουν. “Δενθααντέξωάλλοσταβασανιστήριακαιθαπροδώσω”, τουςέλεγε.
Εκείνοιτουείπαν: “Θασεπάρουνακόμημιαφοράκαιτώραθαείναιταμεγάλαβασανιστήρια. Αναντέξης, θαείσαιήρωας, ανλυγίσης, θαείσαιπροδότης. ΟιΈλληνεςβασανίζονταναπότουςΓερμανούςκαιάντεχαν. Πήγαινεκαιθαπροσευχόμαστεγιασένα”. Ότανέπειτααπόώρατονέφερανπίσωκαιτονπέταξανστοκελί, ξεδοντιασμένο, ξενυχιασμένο, τσουρουφλισμένο, σήκωσετοκεφάλικαιτραύλισε: Είμαιήρωας, είμαιήρωας!» (‘’ΕΟΚΑ: Οελληνικόςαγώνας’’, σελ 35).

Εκεί, στα«ΦυλακισμέναΜνήματα», είναιθαμμένοςοΓρηγόρηςΑυξεντίου, οοποίοςυπηρέτησεωςέφεδροςαξιωματικόςτουελληνικούστρατούκαιστοχωριόΑκρίταςτουΚιλκίςγύρωστο 1952. ΠροσπάθησεναμπειστησχολήΕυελπίδων, αλλάαπορρίφθηκελόγω…ορθογραφίας! Δενγνώριζετηνκαθαρεύουσαγλώσσα. Ήξερεάλληγλώσσα…Δενφωτίζειμετονλόγοτου, αλλάμετοκορμίτου. Δενλέειλόγιαεμπρηστικά, γίνεταιοίδιοςλαμπάδα. «Βγεςέξω, παραδώσουνασωθείς», τουφώναζαν 5000 ΆγγλοιέξωαπότοκρησφύγετότουκοντάστηΜονήΜαχαιρά. «Μολώνλαβέ»αποκρινόταν. Τονέκαψανκαιέγινεολοκαύτωμα. Καιπήρεοαντρειωμένοςτοδρόμοπροςτηλευτεριά.

«Θαπάρωμιανανηφοριά, θαπάρωσκαλοπάτια
ναβρωταμονοπάτια, πουπανστηλευτεριά».

ΕίναιστίχοιτουΕυαγόραΠαλληκαρίδη, του 19χρονουμαθητήτουΕλληνικούΓυμνασίουτηςΠάφου, τονοποίοκρέμασανοιΆγγλοιστις 14 Μαρτίουτου 1957. Στοάκουσματουθανάτου, τηςδολοφονίαςτουΕυαγόραΠαλληκαρίδη, οσπουδαίοςΔωδεκανήσιοςλογοτέχνηςΦώτηςΒαρέλης, έγραψεέναεξαίσιοποίημα, το οποίοοραδιοσταθμόςτηςΛευκωσίαςτομετέδωσετότεωςδημοτικόκυπριακότραγούδι. Τοπαραθέτω, αλλάπρώτανασημειώσωτηναπάντησητηςμάναςτου,  ότανπήγανοιΆγγλοινατηδελεάσουνμ’ένατεράστιοποσό, γιαναπιέσειτογιοτηςναπροδώσει. ΑπάντησεαγέρωχαηΡωμιά, Ελληνίδαμάνα: «Εγώδενεγέννησαπαιδίνατολαλούνπροδότη, χαλάλιτηςπατρίδαςμουτοαίματουπαιδιούμου». Καιδενγέννησετέτοιοπαιδί, γέννησεήρωα…. Καιτουέγραψανκαιτραγούδι:

«Εψέςπουρνόμεσάνυχταστηςφυλακήςτημάντρα
ΜεςστηςκρεμάλαςτηθελιάσπαρτάραγεοΒαγόρας.
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεντ’άκουσεκανένας.
Ημάνατουήτανμακριά, οκύρηςτουδεμένος,
Οινιοίσυμμαθητάδεςτουμαύροόνειροδενείδαν,
Ηνιάπουτονορμήνευεδενείχενυχτοπούλι.
ΕψέςπουρνόμεσάνυχταθάψαντονΕυαγόρα
ΣήμεραΣάββατοταχιάόληηζωήσανπρώτα.
Ετούτοςπάειστομαγαζί, εκείνοςπάειστονκάμπο,
Ψηλώνειοχτίστηςεκκλησία, πανίαπλώνειοναύτης,
καιστοσκολειόνομαθητήςσυλλογισμένοςπάει.
Χτυπάκουδούνι, μπαίνουνεστηντάξητου οκαθένας.
ΜπαίνεικιηΠρώτηηάταχτηκαιηΤρίτηπουδιαβάζει,
ΜπαίνεικιηΠέμπτηαμίλητη, ητάξητουΕυαγόρα.
– Παρόντεςόλοι;
– Κύριε, οΕυαγόραςλείπει.
– Παρόντες, λέειοδάσκαλος, καιμεφωνήπουτρέμει:
– Σήκω, Ευαγόρα, ναμαςπειςελληνικήιστορία.
– Οδίπλα, οπίσω, ομπροστά, βουβοίκαιδακρυσμένοι,
αναρωτιούνταιστηναρχή, ώσπουησιωπήτουςκάμνει
ναπέσουνμ’αναφιλητάετούτοικιόληητάξη.
– Παλληκαρίδη, άριστα, Βαγόρα, πάνταπρώτος,
στουςπρώτουςπρώτος, άγγελεπατρίδαςδοξασμένης,
συμέχριχθεςτηςμάναςσουελπίδακιαποκούμπι,
καιτουσχολειούμαςσήμερα, ΔευτέραΠαρουσία.
Τα’πεκιαπλώθηκεσιωπήπαστακλαμμένανιάτα,
Πουμπρούμυταγεμίζανετηςτάξηςταθρανία,
Έξωαπ’εκείνοτ’αδειανό, παντοτινάγεμάτο».

Αυτότοαριστούργημαπεριεχότανστοπαλιό–προτου 2006 –βιβλίοΓλώσσαςτηςΣτ΄Δημοτικού, στογ΄τεύχος. Δενάρεσεστα κνώδαλατουπολυπολιτισμού, στουςπροσκυνημένουςνενέκουςτουΠαιδαγωγικούΙνστιτούτου, τοέκρινανπροφανώςωςεθνικιστικό! Γιαήρωεςθαμιλάμετώρα; Αυτάείναιπαρωχημένα, στερεότυπα. Αίματα, κόκκαλακαιθάνατοιγιατηνΠατρίδα, τρομάζουνταπαιδιά–έτσιμουείπεκάποιοςανεπρόκοποςσχολικόςσύμβουλοςκάποτε, όταναντίκρισετακαμιά 15αριάκάδραηρώωνπουέχωαναρτημέναπάντοτεστηντάξημου! Ενώοι«συνταγέςμαγειρικής»ταγαληνεύουν. ΚαικαταντήσαμεναδιδάσκουμεστηνΣτ’Δημοτικούτονηρωισμόμέσωενόςκειμένουμετίτλο«η…Σόνιαηγάτα»! Αχ, δυστυχισμένηπατρίδα! «ΤηνΕλλάδαθέλομενκιαςτρώγωμενπέτρες», έγραφεκάποτεστουςτοίχουςτωνσπιτιώνηαδάμαστηεκείνηγενιάτωνΕλλήνωντηςΚύπρου. Σήμερα«τρώγωμεν»τηνΕλλάδα…«δειλοί, μοιραίοικιάβουλοιαντάμα» (Κ. Βάρναλης), παρακολουθούμετονεξισλαμισμότης!
ΑκυρώθηκεπιαηΕπανάστασητου’21! Ναπάμεόλοιμαςστουςτάφουςτωνηρώωνμας, νακλάψουμεπικράκαιναβροντοφωνάξουμε: «ΣήκωΕυαγόρα, σήκωΓρηγόρη, σήκωΠαύλεΜελά, σήκωΜάρκοΜπότσαρηκαιΚωνσταντίνεΚανάρηκαιΝικηφόρεΦωκάκαιΛεωνίδαναμαςπείτεελληνικήιστορία… 

Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος – Κιλκίς»