Blog

  Δέκα χρόνια μετά τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωση (Ε.Ε.), καθηγητές και ειδικοί για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις του Πανεπιστημίου Λευκωσίας συζήτησαν και ανέλυσαν ξεχωριστά γεγονότα που απασχόλησαν την Ένωση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στις αναλύσεις τους εντοπίζουν δυνατά και αδύνατα σημεία, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι η οικονομική ένωση χωρίς πολιτική ενοποίηση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ε.Ε. Επίσης, ότι η δημοκρατία, η αλληλεγγύη και το θέμα της ασφάλειας χρειάζεται να τους δοθεί  μεγαλύτερη προσοχή. Τις εργασίες του συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε χθες άνοιξε ο Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου, Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους.  
    Ο Μιχάλης Ατταλίδης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου, αναφερόμενος σε συγκλονιστικά γεγονότα στην Ε.Ε. κατά τα τελευταία χρόνια επεσήμανε: Το 2004, δεν υπήρχε οικονομική κρίση, και δεν υπήρχε ούτε διάλογος  Βορρά – Νότου στην ημερήσια διάταξη. Ωστόσο, στην περίοδο αυτή βρίσκονται και οι ρίζες που οδήγησαν στη σημερινή οικονομική κρίση.  Η “κρίση της παγκοσμιοποίησης» επέφερε μια σημαντική αλλαγή – μια μετακίνηση προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Ασίας. Υπήρξε επίσης  μια κρίση σε αυτό που ονομάζεται κοινωνική δημοκρατία και πρόβλημα «συνύπαρξης» μεταξύ ορισμένων χωρών… Υπήρχε πρόβλημα ανισορροπίας ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια. Πιστεύει ότι η Κύπρος – μια μικρή χώρα – έχει ωφεληθεί από την ένταξη της στην Ε.Ε. Είναι βέβαιο, είπε, ότι εισήλθε στην Ένωση για στρατηγικούς λόγους και λόγους ασφαλείας και αυτό σε κάποιο βαθμό το έχει επιτύχει. Επίσης υπάρχουν πολλά ακόμη που μια μικρή χώρα μπορεί να κερδίσει, αν χρησιμοποιήσει με σύνεση τα διαθέσιμα μέσα και διαδικασίες (στο πρότυπο του Λουξεμβούργου).
 
      Ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής, τόνισε ότι όταν τα μέλη της Ε.Ε. έχουν τα αποτελέσματα που θέλουν, η Ένωση είναι καλή, αν συμβεί το αντίθετο τότε είναι κακή. Τόνισε ότι οικονομική ενότητα χωρίς πολιτική ενότητα είναι πρόβλημα. Καθώς η οικονομική κρίση έχει δείξει, οικονομική ολοκλήρωση χωρίς πολιτική ενοποίηση, δεν μπορεί να οδηγήσει στο πουθενά. Τα οικονομικά δεν μπορεί να λύσουν όλα τα πολιτικά προβλήματα. Η Ε.Ε. δεν κατόρθωσε να έχει μια φωνή ως Ένωση. Επιπλέον, τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα δείχνουν ότι στην Ε.Ε. υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας. Επίσης, η Κύπρος προσχώρησε στην Ε.Ε., με ενθουσιασμό, με την πεποίθηση ότι η Ένωση θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την επίλυση του πολιτικού της προβλήματος, αλλά αυτό δεν έχει συμβεί. Φυσικά, η Ε.Ε. δεν είναι «διάβολος». Έχει συμβάλει θετικά σε πολλούς τομείς. Τα μέλη προσβλέπουν συνεχώς στο τι η  Ε.Ε. πρέπει να κάνει γι ‘αυτούς, αλλά θα πρέπει επίσης να δουν τι μπορούν και αυτά να κάνουν για την Ένωση.
      Η Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, Αναλυτής Εξωτερικής Πολιτικής και Επιστημονικός Συνεργάτης του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, μίλησε για την αποτυχία της Ε.Ε. να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο,  πρώην Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες που εντάχθηκαν στην Ένωση, βλέπουν το νέο τους ρόλο ως δημοκρατικές χώρες. Έχουμε αντικρύσει αυτά τα μέλη από την οπτική γωνία της οικονομίας και της ασφάλειας τους, είπε, “αλλά τι κάναμε σχετικά με την απόκλιση των χωρών αυτών από τις δημοκρατικές αξίες και κανόνες”. Στη δεκαετία του 1950 η Ένωση είχε σχεδιαστεί ως μια πλατφόρμα οικονομικής συνεργασίας, αλλά όπως και στην περίπτωση της χρηματοπιστωτικής αναδιάρθρωσης, ο στόχος ήταν να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η ασφάλεια. Το ίδιο συνέβηκε και με την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου. Γενικά, είπε, οικονομικά μέσα χρησιμοποιούνται για την προώθηση πολιτικών στόχων. Αλλά κάνοντας αυτό, πού τελικά αφήνει την Ε.Ε ..; Οι Γερμανοί έχουν μεταφέρει την Ε.Ε. στους ώμους τους, αλλά έχουν πολύ αδέξια ασκήσει την επιχειρηματική τους  δραστηριότητα έναντι των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Επίσης, η Γερμανία χρειάζεται την Ε.Ε. περισσότερο από ό, τι η Ένωση χρειάζεται τη Γερμανία. Όσον αφορά την παροχή ασφάλειας, η Ε.Ε. δεν έχει κάνει τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά η Κύπρος δεν θα πρέπει να αποχωρήσει από την Ένωση. Το γενικότερο ερώτημα, ωστόσο, παραμένει: Τι θέλει η ΕΕ να είναι; 
      Ο Γιώργος Kέντας, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, αναφέρθηκε στη μεγάλη εικόνα, με τα διαρθρωτικά προβλήματα της Ε.Ε., καθώς και στο ερώτημα εάν θα πρέπει να δεχθεί περισσότερα μέλη ή να θα προχωρήσει σε περαιτέρω εμβάθυνση των υφιστάμενων θεσμών της. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της αλληλεγγύης και τόνισε ότι αυτή δεν υπάρχει όταν δεν εξυπηρετείται το συμφέρον όλων των μελών. Στην περίπτωση της Κύπρος αντί της αλληλεγγύης, έχουμε ένα μέλος να τιμωρείται με μέτρα που του έχουν επιβληθεί κατά τα αρχικά στάδια της οικονομικής κρίσης. Επίσης τα αποτελέσματα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής, υπογραμμίζει ότι υπάρχει πρόβλημα νομιμότητας. Οι πολίτες με τη στάση τους στις ευρωεκλογές δείχνουν ότι δεν τους  αρέσει η ελίτ που οδηγεί σήμερα την Ε.Ε., και δεν δείχνουν καμία αφοσίωση απέναντι της. Τα διαρθρωτικά προβλήματα της ΕΕ είναι τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά. Η Ευρώπη δεν είναι μια αδιαμφισβήτητη μεγάλη παγκόσμια οικονομική δύναμη και η Ασία φαίνεται να αναδύεται ως ένα νέος πρωταγωνιστής. Επίσης, βρισκόμαστε σε μια επικίνδυνη κατάσταση με την άνοδο του εθνικισμού, αλλά από την άλλη πλευρά, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι o μη ξενοφοβικός εθνικιαμός  ( civic nationalism) δεν είναι απαραίτητα κακός.

     Ο Κωνσταντίνος Αδαμίδης, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, μίλησε για την Ε.Ε. ως παγκόσμιος παροχέας ασφάλειας. Αναφέρθηκε στο ερώτημα ως προς το πώς η Ένωση μπορεί να ασχοληθεί με τις διάφορες απειλές. Οι απειλές αυτές περιλαμβάνουν όλα τα είδη των παγκόσμιων προκλήσεων από κλιματικές αλλαγές, πειρατεία και μετανάστευση έως τρομοκρατία και τοπικές ένοπλες συγκρούσεις. Είναι αμφίβολο αν η Ε.Ε. μπορεί να αναλάβει ένα τέτοιο ρόλο, αφού δεν έχει τις δυνατότητες και την απαιτούμενη αναγνώριση να ασχοληθεί με όλα αυτά. Αλλά για ορισμένες από  τις απειλές, όπως οι κλιματικές αλλαγές, η λαθρομετανάστευση, η εμπορία ανθρώπων και περιβαλλοντικά θέματα, η ΕΕ μπορεί να πάρει το προβάδισμα. Ωστόσο, αναφορικά με άλλες απειλές που προέρχονται από τοπικές ή άλλες συγκρούσεις, όπως η ουκρανική κρίση και οι επιπτώσεις της για την ενέργεια και την ασφάλεια της Ευρώπης, η Ε.Ε. εξακολουθεί να μην έχει την ικανότητα ή την αξιοπιστία να τις αντιμετωπίσει.
Συνοψίζοντας τα διάφορα σημεία που εθίγησαν κατά τη συζήτηση ο καθηγητής  Ανδρέας Θεοφάνους, είπε, «ασχολούμαστε με αυτό το θέμα στο κατάλληλο χρόνο.” Αναφέρθηκε στο δημοψήφισμα για την παραμονή ή την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. και υπογράμμισε ότι πολλοί άνθρωποι φαίνεται να έχουν δεύτερη σκέψη για το πόσο καλά η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη σημερινή της μορφή,  έχει λειτουργήσει έως τώρα. Επίσης, υποστήριξε ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει πιο σοβαρά το ζήτημα της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της, που – όπως δείχνουν τα γεγονότα την τελευταία δεκαετία – δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι έχει επιτύχει.