Blog

Τα χαράματα της Κυριακής της 6/12/2015 ψηφίστηκε στη Βουλή ο προϋπολογισμός του 2016, είναι ο πρώτος αριστερός προϋπολογισμός στη ιστορία της Ελλάδας.
Στη συνέχεια θα παρουσιάσω τα ‘highlights’ αυτού του προϋπολογισμού. Στον πίνακα Π1 (Πηγή όλων των πινάκων είναι το κείμενο του Προϋπολογισμού 2016 του Υπουργείου Οικονομικών) φαίνονται τα βασικά μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας.

Στον πίνακα Π2 φαίνονται τα βασικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας.

Την περίοδο 2010-2014 τα μέτρα του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής έφθασαν στο 24,5% του ΑΕΠ (ονομαστικές τιμές 2009). Το αποτέλεσμα ήταν η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του προγράμματος, δηλαδή η μείωση του ελλείμματος και η ισοσκέλιση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης, και η βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Στο πρώτο εξάμηνο του 2015, η αλλαγή της κυβέρνησης με την εφαρμογή νέου πολιτικού σχεδιασμού αντιμετώπισης των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, καθώς και η αναζήτηση νέου πλαισίου συμφωνίας με τους διεθνείς εταίρους και πιστωτές της χώρας αύξησε την οικονομική αβεβαιότητα. Ένας κύκλος δυσμενών προσδοκιών άνοιξε,  αποτέλεσμα του οποίου ήταν η χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος, η επιδείνωση της ρευστότητας και η ανάσχεση της πορείας της οικονομίας προς την ανάκαμψη.
Η κακή οικονομική κατάσταση, που παρατάθηκε πέραν του πρώτου εξαμήνου του έτους, λόγω των ατέρμονων διαπραγματεύσεων και των σχετικών δημοσιονομικών μέτρων που απαιτούνται, σε συνδυασμό με τα διοικητικά μέτρα ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls), που εφαρμόστηκαν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα στις αρχές Ιουλίου 2015, επιδείνωσε το έλλειμμα ρευστότητας στην πραγματική οικονομία και οδήγησε την οικονομία ταχύτατα σε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης.
Η μεγάλη καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας με τους εταίρους, συνετέλεσε και στη συρρίκνωση της εισροής ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα και παραπέρα στην όλη ελληνική οικονομία, τόσο μέσω του Ευρωσυστήματος όσο και μέσω του Έκτακτου Μηχανισμού Ρευστότητας.

Στον πίνακα (Π3) φαίνεται το Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης.

Τα μέτρα ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων προκειμένου να προστατευτεί η συστημική ευστάθεια του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, είναι βέβαιο ότι θα φέρουν και άλλες απώλειες στην τραπεζική πίστη, στις χορηγήσεις και στην ρευστότητα, που θα επιδράσουν αρνητικά στις επενδύσεις, την κατανάλωση και τον εσωτερικό τουρισμό. Με τα δεδομένα αυτά το πραγματικό ΑΕΠ το 2015 αναμένεται να μειωθεί κατά 2,3%.
Η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος έχει συμβάλει, επίσης, στην αναβολή επενδυτικών σχεδίων με επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και στην ανεργία.
Οι τραπεζικές καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, παρουσίασαν από το Δεκέμβριο του 2014, υψηλές επαναλαμβανόμενες εκροές που συνολικά στη διάρκεια της περιόδου Δεκεμβρίου 2014-Ιουλίου 2015 ανήλθαν σε 42,1 δισ.€. Η μείωση των καταθέσεων μετριάστηκε αισθητά με την επιβολή περιορισμών στις αναλήψεις στα τέλη Ιουνίου 2015.
Το Ελληνικό Δημόσιο προχώρησε στη σύναψη σύμβασης χρηματοδότησης με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Το δάνειο για τη στήριξη του προγράμματος είναι διάρκειας 32,5 ετών, ενώ το ύψος του δανείου μπορεί να ανέλθει μέχρι 86 δισ.€, μαζί με ποσό έως 25 δισ.€ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ανάλογα με τις ανάγκες που θα προκύψουν, ενώ το επιτόκιο θα αντιστοιχεί στο κόστος δανεισμού του ESM (~1%).

Στον πίνακα (Π4) φαίνεται η σύνθεση δημόσιου χρέους:

Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 326 δις.€ ή 187,6% του ΑΕΠ στο τέλος του 2015, έναντι 324 δις. €  ή 181,0% του ΑΕΠ το 2014.
Το 2016 το ύψος του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 343 δις. €  ή 198,0% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση έναντι του 2015.
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 316 δις. €  ή 181,8% του ΑΕΠ στο τέλος του 2015, έναντι 317 δις. €  ή 177,1% του ΑΕΠ το 2014. Το 2016, προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 333.5 δις. €  ή 192,4% του ΑΕΠ. Παρακάτω φαίνεται το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμών του δημόσιου χρέους:

■ Έντοκα ■ Ομόλογα ■ Δάνεια

Ο χρονικός ορίζοντας των λήξεων του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης στις 31/8/2015 εκτείνεται μέχρι το έτος 2059. Η αδυναμία προσφυγής για δανεισμό στις αγορές από το Μάιο του 2010, με εξαίρεση την έκδοση πενταετούς και τριετούς ομολόγου το 2014, είχε ως αποτέλεσμα τη δραστική μείωση των ομολόγων και την αντικατάστασή τους με δάνεια.
Όπως φαίνεται στον πίνακα Π5, οι δαπάνες για τόκους του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης, με¬τά το 2012, διαμορφώνονται στα επίπεδα των 6 δις. €, μειωμένες, το 2013, κατά 50% σε σχέση με το 2012 και κατά 63% σε σχέση με το 2011. Αντίστοιχες μειώσεις παρουσιάζουν και ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Είναι ένα δημόσιο χρέος 190% του ΑΕΠ εξυπηρετήσιμο (βιώσιμο), με υφεσιακό ρυθμό ανάπτυξης (~-1%) και ετήσιο επιτόκιο 1% ; Η απάντηση είναι εξαιρετικά δύσκολα γιατί χρειάζεται πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 4% . (Μπασαράς Αναστάσιος, Το Δημόσιο Χρέος (ΔΧ) και η Βιωσιμότητα του, χωρίς Σχόλια και Κριτική,  4/2/2015).
Στους πίνακες Π6 και Π7 φαίνονται οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις λόγω της σύμβασης της Οικονομικής Συμφωνίας 2015 – 2016 για τη μείωση των δαπανών και την αύξηση των εσόδων περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του 2016. Πρόκειται για μέτρα που ήδη έχουν ληφθεί ή άλλα που προβλέπεται να υλοποιηθούν το επόμενο έτος μέρος της συμφωνίας της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης με τους δανειστές.

Στον πίνακα (Π8) φαίνονται οι πιστώσεις του Υπουργείου Εθνικής Άμυνα κατά μείζονα κατηγορία δαπάνης:

Ο προϋπολογισμός, δεσμεύεται για μια σειρά εξαιρετικά δύσκολων μέτρων, μεταξύ άλλων: η αναθεώρηση της φορολογίας εισοδήματος παράλληλα με την επανεξέταση των φοροαπαλλαγών,  η μεταρρύθμιση της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και η μεταρρύθμιση του μισθολογίου στο Δημόσιο με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, όπου θα αποσυνδέεται ο βαθμός από το μισθολογικό κλιμάκιο του υπαλλήλου.
Για το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο αναφέρεται συγκεκριμένα ότι θα έχει ως στόχο τη σύνδεση της μισθολογικής κατανομής με τις δεξιότητες, επιδόσεις, καθήκοντα και τη θέση του προσωπικού. Και, στο νέο σύστημα αμοιβών, όπως σημειώνεται, θα προβλέπεται η αποσύνδεση του βαθμού από το μισθολογικό κλιμάκιο του υπαλλήλου.
Η μισθολογική κατάταξη των υπαλλήλων θα πραγματοποιείται ανάλογα με την κατηγορία εκπαίδευσής των και η ένταξη στα μισθολογικά κλιμάκια θα καθορίζεται ανάλογα με τον χρόνο υπηρεσίας και τα τυπικά τους προσόντα ή την κατοχή θέσης ευθύνης.
‘Προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη αποσυμπίεση σε όλο το μισθολογικό φάσμα, η μισθολογική εξέλιξη συντελείται με διαφορετικό τρόπο στις υπάρχουσες κατηγορίες των υπαλλήλων, ενισχύονται τα επιδόματα θέσης ευθύνης, αλλά και η διασύνδεση ενός μέρους των αποδοχών του υπαλλήλου με την περιγραφή των καθηκόντων κάθε θέσης εργασίας’, σημειώνεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού.