6/11/2016. Δύο μαθήματα για τον επόμενο αμερικανό πρόεδρο
Αναδημοσίευση από ‘Το Βήμα, The Project Syndicate’
Κοιτάζοντας έξω από το παράθυρό μου, πέρα από το λιμάνι της υπέροχης πόλης του Ναγκασάκι, της Ιαπωνίας, δύο σκέψεις με σημασία για τον επόμενο αμερικανό πρόεδρο, πέρασαν από το μυαλό μου. Το Ναγκασάκι έχει υπομείνει το χειρότερο πρόσωπο της ανθρωπότητας. Τον Αύγουστο του 1945, μία βόμβα πλουτωνίου αποδεκάτισε την πόλη, προκαλώντας τεράστιες υλικές καταστροφές και ανήκουστο ανθρώπινο πόνο. Έκτοτε, ωστόσο, η πόλη αποτέλεσε παράδειγμα για τα ανθρώπινα επιτεύγματα και αναγεννήθηκε από τις στάχτες της χάρη στο πνεύμα και την επιχειρηματικότητα των γιαπωνέζων ανδρών και γυναικών, που μοιράζονται μέσω του εμπορίου τα πράγματα που κατασκευάζουν.
Αλλά το Ναγκασάκι – και ευρύτερα η Ιαπωνία – δεν ήταν πάντα ανοικτή στον κόσμο. Επί αιώνες, τα ιαπωνικά μυαλά και σύνορα, ήταν αξιοσημείωτα κλειστά. Σε έναν λόφο στο Ναγκασάκι, βρίσκεται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του κλειστού πνεύματος. Ένα μνημείο για τη δολοφονία 26 Ρωμαιοκαθολικών, οι οποίοι σταυρώθηκαν στο τέλος του 16ου αιώνα, στο πλαίσιο της εκστρατείας εκρίζωσης της εξάπλωσης του χριστιανισμού στην Ιαπωνία. Η υιοθέτηση του εκσυγχρονισμού από την Ιαπωνία ήρθε αιώνες αργότερα, μετά το 1860. Αντί να χάσει την επαφή της με την παράδοση, η Ιαπωνία συγχώνευσε τα δύο, προχωρώντας μπροστά χωρίς να σταματήσει να κοιτάει στο παρελθόν.
Αυτή η ισορροπία, αντανακλάται στην αρχιτεκτονική της Ιαπωνίας, που είναι μοντέρνα αλλά διαποτισμένη από παράδοση. Τί έχουν να κάνουν όλα αυτά με τις αμερικανικές εκλογές; Αρχικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και ορισμένες χώρες της Ευρώπης, τώρα κινδυνεύουν να εισέλθουν σε μία περίοδο κλειστών μυαλών και κλειστών συνόρων. Παρότι η πιο μετριοπαθής Χίλαρι Κλίντον είναι πιθανότερο να νικήσει τον απερίσκεπτα απομονωτιστή Ντόναλντ Τραμπ, οι συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο του Τραμπ δεν θα εξαλειφθούν από μόνες τους. Φυσικά, η πρόεδρος Κλίντον, μαζί με άλλα πολιτικά πρόσωπα, θα καταφέρουν να τονίσουν τον σημαντικό ρόλο που έχει διαδραματίσει η πολυπολιτισμικότητα στην επιτυχία της Αμερικής.
Προσφέροντας καταφύγιο σε άτομα από όλο τον κόσμο, κάπου που όλοι υπόκεινται στους ίδιους νόμους και κανόνες, ήταν ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των ΗΠΑ στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας τους. Αλλά η Κλίντον θα πρέπει να διευθετήσει κάποια από τα πραγματικά προβλήματα που οδήγησαν στην επίθεση ενάντια στον ανοικτό χαρακτήρα της οικονομίας. Ένα πρόγραμμα υποδομών, με τη δημιουργία μεγάλου αριθμού θέσεων παραγωγικής εργασίας και ανακατανομής του πλούτου, θα ήταν μία καλή αρχή – και που θα επιτευχθεί πολύ πιο εύκολα αν το Δημοκρατικό Κόμμα αποσπάσει την πλειοψηφία στη Γερουσία. Με μία τέτοια προσέγγιση, οι ΗΠΑ θα καταφέρουν να επαναφέρουν τη φήμη που έχουν ως «χώρα των ευκαιριών» – βασικό στοιχείο της ήπιας ισχύος τους. Καθώς θα προσπαθεί να υπερκεράσει τα προβλήματα στο εσωτερικό, η Κλίντον έχει πολλή δουλειά να κάνει και στο εξωτερικό.
Εδώ έρχεται το δεύτερο μάθημα από την ιστορία του Ναγκασάκι: η μεγάλη απειλή που συνιστούν τα πυρηνικά όπλα. Σήμερα, είναι η Βόρεια Κορέα η χώρα που αντιπροσωπεύει τον μεγαλύτερο πυρηνικό κίνδυνο. Το ασταθές καθεστώς της χώρας, του οποίου ηγείται ο Κιμ Γιονγκ Ουν, όχι μόνο κατέχει πυρηνικά όπλα, αλλά βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. Ακόμη και αν η Κλίντον ακολουθήσει μία συγκρατημένη προσέγγιση στη χρήση ισχύος για τις διεθνείς διαμάχες, όπως έκανε ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα τα τελευταία οκτώ χρόνια, δεν θα μπορέσει να μείνει άπραγη αν η Βόρεια Κορέα αποκτήσει την ικανότητα να πραγματοποιήσει πυρηνικό χτύπημα με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Η Αμερική θα πρέπει να προστατεύσει τους συμμάχους της στην Ασία (αλλά και τους πολίτες της, αν η Βόρεια Κορέα μπορεί να χτυπήσει την αμερικανική ενδοχώρα). Αλλά η μονομερής δράση δεν θα είναι η καλύτερη επιλογή. Θα ήταν προτιμότερο αν η Κίνα πειθόταν να επέμβει ώστε να αποδυναμώσει το καθεστώς Κιμ.
Αυτό θα απαιτούσε επιδέξια διπλωματία. Ενδεχομένως η Αμερική, μαζί με τους συμμάχους της στην Ασία, να χρειαζόταν να υποχωρήσει στις εδαφικές αξιώσεις της Κίνας στη Νότια και Ανατολική Κινεζική Θάλασσα. Θα ήταν σίγουρα μία καθόλου δημοφιλής επιλογή, ειδικά για τους γείτονες της Κίνας. Αλλά ίσως είναι απαραίτητη για να εξουδετερωθεί η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας. Όταν κάποιος βλέπει τον κόσμο από το Ναγκασάκι, η ανάγκη της διατήρησης του πλουραλισμού και της πολυπολιτισμικότητας, σε συνδυασμό με την συνέχιση της αμερικανικής στροφής προς την Ασία, κρίνεται απαραίτητη. Είναι μία αντίληψη που ο επόμενος πρόεδρος της Αμερικής πρέπει να ενστερνιστεί.