Blog

Εισηγητής: ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΡΤΖΟΥΚΟΣ-ΑΝΤΙΝΑΥΑΡΧΟΣ εα-ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΙΣΜΕ

Γενικά
Το διεθνές σύστημα διανύει μεταβατική περίοδο δεδομένου ότι η διαφορά συσχετισμού εθνικής ισχύος μεταξύ των ΗΠΑ και άλλων ανερχομένων Μεγάλων Δυνάμεων βαίνει μειούμενη. Το κέντρο βάρους του διεθνούς ανταγωνισμού μετατοπίζεται στην Άπω Ανατολή όπου αμφισβητείται για πρώτη φορά η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ από την Κίνα, η οποία μετά την εντυπωσιακή οικονομική της ανάπτυξη, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, εκδηλώνει επεκτατικές προθέσεις και ταυτόχρονα προβαίνει σε σημαντική ποιοτική αναβάθμιση των ενόπλων της δυνάμεων, με ιδιαίτερη έμφαση στους αεροναυτικούς εξοπλισμούς.
Συνοπτική Παρουσίαση Κυρίων Σημείων
Η ανάδυση ηγεμονικής δυνάμεως στην Ευρασία, εκλαμβάνεται ως απειλή για τα Εθνικά Συμφέροντα των ΗΠΑ, δεδομένου ότι αυτή δύναται να στερήσει την αμερικανική πρόσβαση στην περιοχή με την μεγαλύτερη οικονομική δραστηριότητα και την μεγαλύτερη συγκέντρωση πόρων στον πλανήτη. Η εστίαση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ, στρέφεται κυρίως κατά της ανερχομένης ισχύος της Κίνας η οποία δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς με την Ρωσία, αποκτά εξωστρέφεια διεθνούς εμβέλειας και αυξάνει το γεωπολιτικό ειδικό της βάρος, αφού αποτελεί το πολυπληθέστερο έθνος, έχει ήδη το μεγαλύτερο ΑΕΠ στον πλανήτη σύμφωνα με το ΔΝΤ, αναπτύσσεται σταθερά οικονομικά και τεχνολογικά, ενώ παράλληλα ισχυροποιείται διαρκώς στρατιωτικά.
Η Κίνα επενδύει και αναπτύσσει πολυεπίπεδες σχέσεις με κράτη της Α. Αφρικής, της Μ. Ανατολής, της Ν. και ΝΑ Ασίας, στην προσπάθειά της να αποκτήσει ενεργειακές, οικονομικές, εμπορικές και ενδεχομένως στρατιωτικές προσβάσεις (τις λεγόμενες «string of pearls») στην ευρύτερη περιοχή του Ινδικού και κυρίως κατά μήκος της θαλάσσιας γραμμής επικοινωνίας που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με την Κίνα.Η Κινεζική Στρατιωτική Στρατηγική του Μαΐου 2015, δίδει ιδιαίτερη έμφαση στην θαλάσσια ισχύ.
Οι διεκδικήσεις της Κίνας στην Ανατολική και Νότια Σινική Θάλασσα (ΑΣΘ και ΝΣΘ), κυρίως από το τέλος του 2013,  σε συνδυασμό με την ραγδαία ενίσχυση των στρατιωτικών κινεζικών δυνατοτήτων και ιδιαίτερα την άνοδο των αεροναυτικών εξοπλισμών, αμφισβητούν για πρώτη φορά μετά το τέλος του Β’ΠΠ, τον αμερικανικό έλεγχο του Δυτικού Ειρηνικού.
Στα πλαίσια του ανταγωνισμού της με την Ινδία, η Κίνα προσπαθεί να την απομονώσει από την υπόλοιπη Ασία, δημιουργώντας σχέσεις οικονομικής και στρατιωτικής εξαρτήσεως με γειτονικά της κράτη και διατηρώντας ταυτόχρονα συμμαχικές σχέσεις με το Πακιστάν.
Πέραν της Ινδίας και των ΗΠΑ (κυρίως οι βάσεις στον Περσικό Κόλπο και Ντιέγκο Γκαρσία), στον Ινδικό ωκεανό αυξάνεται σταδιακά η ναυτική παρουσία χωρών της ΕΕ, της Κίνας, Ιαπωνίας, Αυστραλίας, του Πακιστάν, αλλά και της Μαλαισίας, της Σιγκαπούρης της Ν. Κορέας κ.λπ..
Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η τρέχουσα αστάθεια διαταράσσει την ισχύουσα διεθνή τάξη που έχει θεσπισθεί από το τέλος του Β’ΠΠ στην περιοχή αυτή, απειλεί την κατοχυρωμένη ελευθερία χρήσεως των διεθνών υδάτων και του αντιστοίχου εναερίου χώρου. Τυχόν πραγματοποίηση των κινεζικών διεκδικήσεων θα άλλαζε την δομή ασφαλείας της περιοχής, καθώς θα απέκοπτε τις ΗΠΑ από τυχόν απαιτήσεις συνδρομής προς την Ταϊβάν και θα περιόριζε τις ΗΠΑ κατά την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους προς την Ιαπωνία, την Ν. Κορέα και τις Φιλιππίνες.
Η Κινεζική Στρατιωτική Στρατηγική του Μαΐου 2015, δίδει ιδιαίτερη έμφαση στις ναυτικές επιχειρήσεις και μεταξύ άλλων επιδιώκει όπως οι αεροναυτικές της δυνάμεις της αποκτήσουν την δυνατότητα να δρουν ως δύναμη anti-access /area denial (A2/AD). Το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του κινεζικού ΠΝ περιλαμβάνει την πρόσκτηση ευρέως φάσματος ναυτικών μονάδων, όπλων και οπλικών συστημάτων. Στο ναυτικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, θα πρέπει να συνυπολογισθούν και οι στρατιωτικές δυνάμεις εκτός ΠΝ, οι οποίες είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν κατά των αμερικανικών δυνάμεων του Δ. Ειρηνικού και αφορούν κυρίως σε διαθέσιμα μέσα από βάσεις ξηράς.
Οι ΗΠΑ εκφράζουν δημόσια τα σημεία διαφοροποιήσεώς των με την πρακτική της Κίνας στην περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού, εκφράζουν την υποστήριξή τους στις ιαπωνικές περιπολίες στην ΑΣΘ και δηλώνουν ότι θα στήριζαν πολυεθνικές περιπολίες κρατών μελών του ASEAN στην ΝΣΘ.
Βάσει των κινεζικών προθέσεων και με δεδομένη την μείωση της τεχνολογικής και ποιοτικής διαφοράς μεταξύ των Κινεζικών και Αμερικανικών αεροναυτικών δυνάμεων, το αμερικανικό ΥΕΘΑ έχει εκπονήσει σχέδιο για την ευρύτερη περιοχή του Δ. Ειρηνικού, με αρχική ονομασία «Air-Sea Battle (ASB)», που τώρα αποκαλείται «Joint Concept for Access and Maneuver in the Global Commons (JAM-GC)», προς αύξηση της αποτελεσματικότητος των διακλαδικών επιχειρήσεων.
Σημεία Ενδιαφέροντος προς Συζήτηση
1.Οι σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας ενέχουν ταυτόχρονα στοιχεία ανταγωνισμού αλλά και αλληλεξαρτήσεως. Η τρέχουσα κατάσταση και η μελλοντική προοπτική των σχέσεων αυτών οδηγούν σε σύγκρουση ή σε συνεργασία; Σε τυχόν περίπτωση συγκρούσεως η αναμέτρηση θα εξαντληθεί σε πολιτικό, διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο ή θα υπάρξει και στρατιωτική αναμέτρηση (ποιας εκτάσεως;); 
2.Στον ανταγωνισμό ΗΠΑ και Κίνας, ποια είναι τα ισχυρά και ποια τα αδύνατα σημεία των δύο Δυνάμεων;
3.Ποιες είναι οι εκατέρωθεν στρατηγικές ΗΠΑ και Κίνας;
4.Ποιος ο ρόλος των υπολοίπων Μ. Δυνάμεων, Διεθνών Οργανισμών και Συμμαχιών στον ανταγωνισμό ΗΠΑ και Κίνας;
5.Ασκεί επίδραση στην Ελλάδα ο ανταγωνισμός ΗΠΑ και Κίνας; Ποιες ευκαιρίες και προκλήσεις παρουσιάζονται και ποια διδάγματα προκύπτουν για την χώρα μας;
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Chapman B. «China’s Nine-Dashed Map: Maritime Source of Geopolitical Tension», Purdue University, Purdue e-Pubs, 10-30-2014
2.Evans M. «Power and Paradox: Asian Geopolitics and Sino-American Relations in the 21st Century», Asia Study Group at FPRI, May 2009
3.Holmes J. R. «Strategic Features of the South China Sea», Naval War College Review, Spring 2014, Vol. 67, No. 2
4.Juvelier B. «China Looks to the Sea: A Historical Analysis of Geopolitical Strategy», Vanderbilt University, Summer 2013, Vol. 9, 2013
5.Li Nan «The Evolution of China’s Naval Strategy and Capabilities: From Near Coast and Near Seas to Far Seas», Asian Security 5, No 2 (2009), 144-169
6.O’ Rourke R. «Maritime Territorial and Exclusive Economic Zone (EEZ). Disputes Involving China: Issues for Congress», Congressional Research Service, Sept. 18, 2015
7.O’Rourke «China Naval Modernization: Implications for US Navy Capabilities – Background and Issues for Congress», Congressional Research Service, July 2015
8.Ott M. C. «The Geopolitical Transformation of Southeast Asia», Foreign Policy Research Institute, E- notes, Feb. 2013
9.Priyadarshana S. «China as a Dominant Naval Power in the Indian Ocean», International Journal of Science Inventions Today, University of Kelaniya, Sri Lanka – 116000, Vol. 4, Issue 4, July – August 2015
10.Rocha H.S. «Naval Power in India’s Geopolitics», RevistaMilitar No. 2532 – Janeiro de 2013, pp 63 – 84
11.Sajj A. «A Geopolitical Perspective on Chinese Views on India’s/Indian Ocean», Mar. 17, 2014
12.US Department of Defense «Asia – Pacific Maritime Security Strategy», 2015