Blog

Η επιχείρηση για ανακατάληψη της Μοσούλης είναι πλέον σε εξέλιξη και οι δυνάμεις του ISIS έχουν αρχίσει να αισθάνονται την πίεση των αντιπάλων τους στα πεδία των μαχών. Δυόμιση σχεδόν χρόνια πέρασαν από την αιφνιδιαστική έφοδο των τζιχαντιστών και την κατάληψη της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Ιράκ που έστρεψε τα φώτα της δημοσιότητας στο «Ισλαμικό Χαλιφάτο» και στις φρικαλεότητες που διαπράττει. Σήμερα, οι δυνάμεις ενός πολιτικά ευαίσθητου συνασπισμού, υπό την αμερικανική καθοδήγηση, κινούνται διστακτικά προς τη Μοσούλη, η απελευθέρωση της οποίας θα αποτελέσει μια σημαντική ήττα των τζιχαντιστών αλλά συνάμα και δοκιμασία στις σχέσεις και ισορροπίες των «συμμάχων».
Η ανακατάληψη της Μοσούλης φαίνεται αναπόφευκτη και οι τζιχαντιστές έχουν καταφύγει στις δοκιμασμένες τρομοκρατικές μεθόδους της εξόντωσης των αντιφρονούντων και της ευρείας χρήσης αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών και βομβιστών αυτοκτονίας. Η δυνατότητα εξαπόλυσης αιφνιδιαστικών επιδρομών φαίνεται ότι εξαντλήθηκε με την πρόσφατη επίθεση τους στο Κιρκούκ. Η υποχώρηση των τζιχαντιστών από τη Μοσούλη δεν σηματοδοτεί όμως και τη συντριβή του «Χαλιφάτου» παρά τις στρατιωτικές, οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες που θα επιφέρει. Εκτιμάται ότι ο όγκος των ανταρτικών δυνάμεων θα αποσυρθεί στα εδάφη της Συρίας όπου και η καταδίωξη τους θα προσκρούει και σε θέματα «παραβίασης» των συνόρων. Οι προδιαγραφόμενες εξελίξεις αναμένεται να έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ISIS στο μέτωπο της Συρίας αλλά εξίσου σημαντικές παρενέργειες αναμένεται να σημειωθούν και στις σχέσεις των ετερόκλητων «συμμάχων».
Η φιλοσιϊτική κυβέρνηση της Βαγδάτης, υπό την πίεση των Αμερικανών, μάλλον θα αποφύγει το ολέθριο σφάλμα της εισόδου σιϊτικών πολιτοφυλακών στην πόλη. Βέβαιο είναι ότι οι τζιχαντιστές μέσω τρομοκρατικών επιθέσεων θα προσπαθήσουν να προκαλέσουν πράξεις αντεκδίκησης των Σιϊτών αποβλέποντας στην ενδυνάμωση της ενδοθρησκευτικής κρίσης. Άγνωστες παραμένουν και οι προθέσεις των Κούρδων του Ιράκ που αναζητούν ευκαιρία επέκτασης προς νότο και ελέγχου των πλουσίων πετρελαιοπαραγωγών περιοχών που κατοικούνται όμως από αραβικούς πληθυσμούς. Οι τελευταίοι βλέπουν με καχυποψία την προώθηση των μη Αράβων, Κούρδων γειτόνων τους. Μάλλον όμως η ηγεσία του Ιρακινού Κουρδιστάν, έχοντας ήδη δρομολογήσει σχέσεις με ΗΠΑ, Τουρκία και Ισραήλ, δεν θα θελήσει να ξεπεράσει κάποια όρια. Να μη ξεχνάμε ότι οι τουρκικές δυνάμεις που σταθμεύουν σε ιρακινά εδάφη και έχουν προκαλέσει τριβές μεταξύ Άγκυρας και Βαγδάτης, παρέχουν εκπαίδευση σε Κούρδους μαχητές υπό τις ευλογίες της Erbil (αρχαία Άρβηλα, πρωτεύουσα του Ιρακινού Κουρδιστάν). Προβληματισμένη  όμως είναι και η ηγεσία της Τεχεράνης που διακρίνει τη σταδιακή ενδυνάμωση του Ιρακινού Κουρδιστάν έχοντας στραμμένη την προσοχή της στους μη ευκαταφρόνητους κουρδικούς πληθυσμούς που ζουν στα εδάφη της. Η Τεχεράνη γνωρίζει πολύ καλά πως ο κουρδικός εθνικισμός και αλυτρωτισμός μπορεί σκόπιμα να διοχετευθεί ανατολικά, σε βάρος τους, ως αντιπερισπασμός στην κατάπνιξη κουρδικών εξεγέρσεων σε Συρία και Τουρκία. Επίσης η Τεχεράνη γνωρίζει ότι η σιϊτική κυβέρνηση της Βαγδάτης, παρά τη σημαντική ιρανική επιρροή, δεν είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη με αυτήν καθώς ο αραβικός εθνικισμός (ακόμη και των ομόδοξων Σιϊτών του Ιράκ) παραμένει αντίπαλος στις προσπάθειες ελέγχου της Μεσοποταμίας εδώ και αιώνες. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη καθώς η απρόσκλητη Τουρκία προσπαθεί, με χαμηλού κόστους ενέργειες, να συμπεριελήφθη στην κατανομή των κερδών από την ανακατάληψη της Μοσούλης και φαίνεται προς το παρόν, ότι κατορθώνει  να προωθήσει τα σχέδια της.
Στην άλλη μεριά των συνόρων, ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται χωρίς (όπως δείχνει και η πολιορκία του Χαλεπιού) καμία πλευρά να μπορεί να επιτύχει την αποφασιστική νίκη. Ενώ οι μάχες στο Χαλέπι συνεχίζονται, η Ουάσινγκτον επιδιώκει τη συγκρότηση μιας ευρύτερης συμμαχίας που θα βαδίζει κατά της Ράκκα. Εδώ όμως οι ισορροπίες είναι ακόμη περισσότερο ευαίσθητες καθώς τα τουρκικά στρατεύματα και οι σύμμαχοι τους στη Συρία έχουν κατ’ επανάληψη συγκρουσθεί με τις ελεγχόμενες από τους Κούρδους δυνάμεις των SDF (Syrian Democratic Forces). ΟΙ δε Ρώσοι, παρά την ενεργό εμπλοκή τους υπέρ του καθεστώτος Άσσαντ φαίνεται ότι κρατούν μια στάση αναμονής έναντι των Κούρδων της Συρίας. Το δε καθεστώς της Δαμασκού, μετά την πρόσφατη οριακή ενδυνάμωση του, έχει υιοθετήσει μια ασυμβίβαστη πολιτική δείχνοντας πρωτοφανή αγριότητα σε μια μάλλον απέλπιδα προσπάθεια επανακατάκτησης της επικράτειας.
Έχουμε μπροστά μας μια τέλεια σύγκρουση διαφορετικών επιδιώξεων, αντικρουόμενων συμφερόντων και «λυκοφιλιών». Όσο και να φαίνεται παράξενο, η Άγκυρα είναι από τους εμπλεκόμενους που ακολουθεί μια σταθερά εξωτερική επεκτατική πολιτική παράλληλα με τη σταθερή εσωτερική επιδίωξη συντριβής του κουρδικού εθνικισμού. Στο παιχνίδι αυτό δεν διστάζει να εναλλάσσει συμμαχίες και πλευρές. Οι σημαντικές πηγές ισχύος (θέση, έκταση, δημογραφία, ένοπλες δυνάμεις, οικονομία κλπ) της επιτρέπουν να υιοθετεί καιροσκοπική έως και εκβιαστική πολιτική. Μια όμως ανάλογη πολιτική ελλοχεύει τους κινδύνους της υπερτίμησης των δυνατοτήτων και ευχέρειας ελιγμών και πιθανόν να δημιουργήσει διλήμματα ασφαλείας και συστράτευση των γειτόνων που θα ενισχυθούν και από τη σύμπραξη μεγάλων δυνάμεων που δεν καλοβλέπουν ανάλογες ηγεμονικές επιδιώξεις.
Για άλλη μια φορά η Τουρκία προσπαθεί να εκμεταλλευθεί υπέρ της τον ανταγωνισμό Δύσης-Ανατολής που της επιτρέπει να ελίσσεται κερδοσκοπικά. Ακόμη όμως και αν ευοδωθούν σήμερα τα καιροσκοπικά και επεκτατικά της σχέδια σε βάρος της Συρίας και του Ιράκ, μεσοπρόθεσμα οι επιτυχίες αυτές θα δράσουν αποσταθεροποιητικά για την τουρκική κοινωνία και το τουρκικό κράτος. Η τουρκική ηγεσία, τυφλωμένη από την έξαρση της εξουσίας και της δύναμης, αδυνατεί να αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες της συνεχούς προκλητικής συμπεριφοράς της έναντι του συνόλου του διεθνούς συστήματος και κυρίως τους κινδύνους της υπερεπέκτασης σε μια ασταθή εσωτερική κοινωνία που βρίσκεται σε αναζήτηση ταυτότητος.