Blog

Εισαγωγή

Η οικονομική κρίση της Κύπρου είναι η μεγαλύτερη κρίση που γνώρισε η Κύπρος. Το κυριότερο αίτιο της κρίσης είναι η μεγάλη έκθεση των κυπριακών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα κατά το κούρεμά τους την άνοιξη του 2012. Στη συνέχεια θα ανασκοπήσουμε την κρίση στα τελευταία δύο χρόνια, θα παρουσιάσουμε τα βασικά οικονομικά στοιχεία και θα κλείσουμε με μια παράθεση των λόγων και των συνεπειών της κρίσης.

Ανασκόπηση της κρίσης

Ο οδικός χάρτης της οικονομικής κρίσης της Κύπρου στην τελευταία διετία περιλαμβάνει τα ορόσημα:

• Ιούλιος, 11: Μεγάλη έκρηξη στη βάση ‘Ευάγγελος Φλωράκης’.
• Σεπτέμβριος, 11: Η Κυπριακή οικονομία υποβαθμίζεται από τους οίκους αξιολόγησης.
• Ιανουάριος, 12: Η Κύπρος λαμβάνει διακρατικό δάνειο από τη Ρωσία ύψους 2,5 Δ€, επιτοκίου 4.5% και διάρκειας 4.5 ετών, ικανό για την κάλυψη των δανειακών αναγκών μέχρι το πρώτο τρίμηνο 2013.
• Μάρτιος, 12: Το κούρεμα του Ελληνικού χρέους, εκθέτει τις κυπριακές τράπεζες κατά ~22 Δ€ (Ποσό >ΚΕΠ). Η Κύπρος έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο τραπεζικό κλάδο.
• Ιούνιος, 2012: Η Κύπρος και η Τρόικα διαπραγματεύονται τη δανειοδότηση της Κύπρου. Η Κύπρος ζητά την ένταξή σε στο ΕΜΣ, μετά την υποβάθμιση της οικονομίας της από τους οίκους Moody’s & Fitch. Η Κύπρος διαφωνεί στο αρχικό σχέδιο και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται για 3-4 μήνες.
• Νοέμβριος, 2012: Η Κύπρος και η Τρόικα συμφωνούν τους όρους της διάσωσης. Απομένει η συμφωνία του ακριβούς ποσού της αναχρηματοδότησης των τραπεζών. Η συμφωνία περιλαμβάνει τη λήψη μέτρων, όπως περικοπές μισθών και παροχών, φορολόγηση ειδών πολυτελείας, καυσίμων, τυχερών παιχνιδιών κλπ.
• Μάρτιος 16, 2013: Συμφωνία με κυπριακή κυβέρνηση στο ποσό των 10 Δ€. Η Ευρωζώνη αποφασίζει την άντληση επιπλέον 5,8 Δ€ με φορολόγηση- κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Το κούρεμα ορίζεται σε 6,7% για καταθέσεις έως 100 Χ€ και 9,9% για καταθέσεις άνω των 100 Χ€.
• Μάρτιος 19, 2013: Η συμφωνία απορρίπτεται από το Κυπριακό κοινοβούλιο με 36 ψήφους κατά, 19 αποχές και μία απουσία.

Ανάλυση της κρίσης

Τα βασικά οικονομικά στοιχεία 2005 -2013

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα βασικά οικονομικά στοιχεία κατά τα έτη 2005-2013. Χαρακτηριστική παρατήρηση είναι ότι τα δημοσιονομικά στοιχεία είναι καλύτερα από εκείνα των άλλων χωρών του Νότου της Ευρώπης και πολύ καλύτερα από τα αντίστοιχα της Ελλάδας. Το πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι δημοσιονομικό αλλά καθαρά πρόβλημα τραπεζιτικό.

Η Κατανομή των Τραπεζικών Καταθέσεων

Οι καταθέσεις στις τράπεζες της Κύπρου είναι ως εξής:

• ~2,5 Δ€ καταθέσεις Ελλήνων σε κυπριακά ή ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα της Κύπρου.
• Οι συνολικές καταθέσεις των κατοίκων της Ευρωζώνης στην Κύπρο ανέρχονται στα 4,7 Δ€. Είναι ενδεικτικό, ότι το θέρος του 2012, με τις μεγαλύτερες εκροές της Ελλάδας, το μέγεθος αυτό ήταν 6,6 Δ€.
• Οι καταθέσεις κατοίκων τρίτων χωρών, κυρίως Ρώσων, φθάνουν στα 20,9 Δ€.
• Οι συνολικές καταθέσεις του τραπεζικού συστήματος υπολογίζονται σε 68,4 Δ€.
• Οι θυγατρικές ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο, εξάλλου, έχουν καταθέσεις ~7,5 Δ€ (Alpha Bank, ~2,5, Eurobank ~3, Τράπεζα Πειραιώς ~1, ΕT ~0.89, Εμπορική ~0.2)

Τα Κυπριακά Τραπεζικά Επιτόκια

Τα επιτόκια των τραπεζών της Κύπρου σε σχέση με το μέσο όρο των επιτοκίων των χωρών της Ευρωζώνης φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Είναι εμφανής η προσφορά των υψηλών επιτοκίων καταθέσεων, κάτι που προκαλεί την έντονη κριτική της Τρόικας.

Η Απόφαση της Ευρωζώνης και οι Λόγοι-Συνέπειες-Απόψεις

Οι βασικότεροι λόγοι, οι συνέπειες και οι απόψεις της απόφασης της Ευρωζώνης της 16/3/2013 παρατίθενται συνοπτικά παρακάτω.

Έτσι σαν λόγους μπορούμε να πούμε:

• Το τεράστιο μέγεθος του Κυπριακού τραπεζικού τομέα σε σχέση με οικονομία και οι πολλαπλάσιες σε σχέση με μέγεθος ΑΕΠ καταθέσεις,
• Η ελκυστικότητα του επιχειρηματικού μοντέλου των υπεράκτιων εταιριών λόγω της χαμηλής φορολόγησης και των υψηλών επιτοκίων καταθέσεων.
• Η απαίτηση της Ευρωζώνης για αλλαγή του μοντέλου της Κυπριακής οικονομίας και συρρίκνωση των τραπεζών. Στόχος το 2018 ο κυπριακός τραπεζικός τομέας να είναι στο ΜΟ της ΕΕ.
• Η αντίληψη πως οι Γερμανοί φορολογούμενοι δεν μπορεί να πληρώσουν για να διασώσουν τα χρήματα και να πλουτίζουν οι Ρώσοι ολιγάρχες.
• Οι κακοί χειρισμοί της ΕΕ (π.χ. Ενώ η ΕΕ εγγυάται τις καταθέσεις των καταθετών μέχρι 100 Χ€ δεν έκανε το ίδιο για την Κύπρο).

 Σαν επακόλουθα και συνέπειες μπορούμε να παραθέσουμε:

• Φόβοι μαζικής εκροής καταθέσεων και κεφαλαίων από την Κύπρο.
• Φόβοι bank-run με ανυπολόγιστες συνέπειες και για άλλες χώρες του Νότου με διαλυμένο τραπεζικό σύστημα.
• Υποβάθμιση του αξιόχρεου, της εμπιστοσύνης & πιθανό ‘ξεπούλημα’ των Κυπριακών Τραπεζών.
• Η μαζική μεταφορά Ρωσικών συμφερόντων από την Κύπρο (επενδύσεις 19Δ€, καταθέσεις 22Δ€, Λεμεσός = Μικρή Μόσχα, 20000 Ρώσοι).
• Έμμεσο μήνυμα σε χώρες χαμηλών φορολογικών συντελεστών και διεθνή κέντρα διαχείρισης χρήματος (τραπεζικά “θέλγητρα” ισχυρών χωρών Β. Ευρώπης, Ελβετίας για πλούσιους καταθέτες Ν. Ευρώπης).
• Είναι θεμιτή, πλέον, η επιβολή έκτακτων περιορισμών στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, εφόσον το δικαιολογούν οι περιστάσεις.
• Η εμπέδωση στην κοινή γνώμη του Νότου ότι ο σκληρός πυρήνας του Βορά προστατεύει τα συμφέροντά του με τρόπο άτεγκτο και αδίστακτο.
• Η έξοδος χωρών από ευρωζώνη δεν είναι αόρατη.

Η άποψη:

• Η κρίση της Κύπρου έχει διπλή βάση οικονομική και πολιτική. Από τη μια μεριά η οικονομική διάσταση: Είναι τόσο το άνοιγμα των τραπεζών της Κύπρου που ολόκληρο το ετήσιο ΑΕΠ της Κύπρου δεν φτάνει για να το καλύψει. Από την άλλη μεριά η πολιτική διάσταση: είναι τέτοιο το οικονομικό τραπεζικό μοντέλο της Κύπρου, όσο αφορά τα υψηλά επιτόκια, τη χαμηλή φορολόγηση, τις διεργασίες καταθέσεων και τον γιγαντισμό των τραπεζών, που η Ευρωζώνη δεν μπορεί να τα επιτρέψει.
• Χαρακτηριστική η δήλωση του νομπελίστα και προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομίας Χριστόφορου Πισσαρίδη (ο οποίος μέχρι πριν λίγες μέρες απέκλειε κατηγορηματικά το ‘κούρεμα’): «Πολύ χειρότερες θα είναι οι επιπτώσεις, αν δεν ψηφιστεί το τέλος επί των καταθέσεων, όπως αποκάλεσε την απόφαση της Ευρωζώνης για το ‘κούρεμα’ των καταθέσεων και η οικονομία θα καταρρεύσει.»

Πηγές:

1. http://el.wikipedia.org/ Κυπριακή οικονομική κρίση 2012-2013
2. http://www.mof.gov.cy/ Υπουργειο Οικονομικών Κυπριακής Δημοκρατίας
3. Εφημερίδα Ναυτεμπορική
   20/3/2013

*Το παρόν άρθρο είναι ελεύθερη απόδοση της παρουσίασης που έκανε ο συγγραφέας στην εβδομαδιαία συνεπισκόπηση του ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ την 20/3/2013