Blog

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΡΕΣΠΑΣ
ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

 

του Δρ. ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΝΟΓΛΟΥ (*)

Η κύρια απειλή ασφαλείας κατά της Ελλάδος προέρχεται από την Τουρκία, αλλά η ιστορία και η γεωγραφία έχουν επιβαρύνει τη χώρα μας με διεκδικήσεις και από άλλους γείτονες: στο παρελθόν η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη υπέφεραν τα πάνδεινα από τον βουλγαρικό εθνικισμό, ενώ σήμερα ο αλβανικός εθνικισμός διατηρεί διεκδικήσεις κατά της Ηπείρου-Δυτ. Μακεδονίας, ενώ ο νεοπαγής ψευτο-μακεδονικός εθνικισμός των σλαβικής καταγωγής πολιτών των Σκοπίων προσπάθησε να υποκλέψει και να σφετερισθεί, τους αρχαιοτάτους ελληνικούς όρους που απορρέουν από την μακεδονική πτυχή της ελληνικής εθνικής, πολιτιστικής και γεωγραφικής ταυτότητας, που έχει ιστορικότητα, μοναδικότητα και βέβαια ελληνικότητα! Για 3.000 χρόνια και μέχρι σήμερα!

Η επαίσχυντη Συμφωνία της Πρέσπας (Ιούνιος 2018) επιβάρυνε δραματικά τα ελληνικά δίκαια και δημιούργησε μία νομική «θηλιά» γύρω από τη Ελλάδα. Ο κ. Μητσοτάκης είχε καταγγείλει στη Βουλή με σκληρότατη γλώσσα, στις 24 Ιανουαρίου 2019, κυρίως την εκχώρηση της εθνοτικής και γλωσσικής ονομασίας «Μακεδόνες», «Μακεδονική», στη γειτονική Σλαβοαλβανική χώρα. Ο ίδιος, ως Πρωθυπουργός πλέον, επέλεξε να εφαρμόσει την Συμφωνία της Πρέσπας που κυρώθηκε στις 25.01.2019 στη Βουλή με ελάχιστη πλειοψηφία, καθώς είχε δημιουργηθεί διεθνής συμβατική δέσμευση της χώρας μας. Προφανώς όμως δεν θέλησε να συγκρουσθεί και με τον «διεθνή παράγοντα», ο οποίος υποστήριζε και είχε επενδύσει πολλά στη Συμφωνία, για την σταθερότητα των Σκοπίων.

Είναι βέβαια δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει πολλά ανοικτά μέτωπα από το παρελθόν λόγω βλέψεων των γειτόνων της, που παραμένουν έως σήμερα. Αυτό όμως δεν μας δίνει την πολυτέλεια να «κλείνουμε» όπως-όπως ένα θέμα (όπως το Μακεδονικό) για να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε ένα άλλο (π.χ. Τουρκικές διεκδικήσεις)!

Δυστυχώς, η Συμφωνία της Πρέσπας έπληξε τα συμφέροντα του Ελληνισμού, αλλά ανέδειξε, επίσης, την αδυναμία της χώρας μας να επιλύσει θετικά μία διμερή διαφορά της με ένα μικρό και ανίσχυρο Κράτος, εξαρτώμενο πολλαπλά από αυτήν (που είχε βέβαια πανίσχυρους υποστηρικτές), και το οποίο επεδίωκε πάση θυσία να ενταχθεί στους Διεθνείς Οργανισμούς (ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Ένωση), όπου η Ελλάδα μετείχε με δικαίωμα veto! Άρα, η διεθνής μας εικόνα, ακτινοβολία και εθνική ισχύς, υπέστη δεινό πλήγμα, παρά τον εξωραϊσμό που επιχειρήθηκε, για συμβολή στην ειρήνη, την περιφερειακή συνεργασία και την καλή γειτονία!

Ίσως, επιπλέον, κάποιοι να θεώρησαν ότι το κρατικό όνομα «Βόρεια Μακεδονία» είναι επαρκής αντιπαροχή των Σκοπίων για την εκχώρηση σ’ αυτά από την Ελλάδα του εθνοτικού ονόματος και της ιθαγένειας «Μακεδόνες» και της γλώσσας, «Μακεδονική»!

Στην πραγματικότητα και το «Βόρεια Μακεδονία» αποτελεί ελληνική υποχώρηση! Γιατί, λόγω της κεκτημένης ταχύτητας των Σκοπίων να ονομάζονται «Μακεδονία», κυρίως από το 1991 και μετά, αυτό προοιωνίζεται την de facto μετατροπή του σε σκέτο «Μακεδονία» στην πορεία του χρόνου, και αχρησία στην πράξη του «Βόρεια Μακεδονία». Η ιδιοποίηση από τους γείτονες του ονόματος του λαού και της γλώσσας του, ως «Μακεδόνων» και «Μακεδονικής», θα οδηγήσει σε αποκλειστικότητα υπέρ αυτού, σταδιακά, όλου του πακέτου των όρων περί την Μακεδονία. Άλλωστε αυτοί θα έχουν την μοναδική κρατική ονομασία και εκπροσώπηση παγκοσμίως του μακεδονικού ονόματος (έστω ως Βόρεια Μακεδονία).

Αυτό μάλιστα, μολονότι η Ελλάδα και ο Ελληνισμός έχουν αδιάσειστους ιστορικούς, πολιτιστικούς, γεωγραφικούς και πληθυσμιακούς τίτλους επί της Μακεδονίας και επί των συναφών όρων, που η κάκιστη Συμφωνία αλλοτριώνει υπέρ των γειτόνων (άρθρο 1, άρθρο 7, κ.λπ.)!

Η απειλή του βουλγαρικού veto

Η στάση της Βουλγαρίας είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, ιδίως αν συγκριθεί με την ελληνική αδράνεια, για την υπεράσπιση των συμφερόντων του ελληνισμού.

Η Σόφια, τον Νοέμβριο του 2020, δήλωσε απερίφραστα ότι θα θέσει veto στην πρόοδο της ενταξιακής πορείας των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απαιτώντας την προσθήκη παραρτήματος στην διμερή Συμφωνία Βουλγαρίας-Σκοπίων (01.08.2017) για φιλία και καλή γειτονία. Στο Παράρτημα θα πρέπει να περιλαμβάνεται η δήλωση των Σκοπίων ότι οι σλαβικοί πληθυσμοί τους έχουν ρίζες βουλγαρικές, η γλώσσα που ομιλούν («Μακεδονική») είναι κλάδος της βουλγαρικής και το κρατικό τους όνομα «Βόρεια Μακεδονία» δεν αποτελεί όχημα αλυτρωτισμού προς την βουλγαρική Μακεδονία του Πιρίν και τον πληθυσμό της. Επίσης να αποσαφηνιστούν πολλές διαφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών για ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα. Πράγματι, παρά τις προσπάθειες της γερμανικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Συμβούλιο Κορυφής του Δεκεμβρίου του 2020, δεν περιλήφθηκε θέμα προόδου της ένταξης των Σκοπίων!

Αν δεν υπήρχε το βουλγαρικό veto, ποια θα ήταν άραγε η θέση της Ελλάδος; Θα αποδεχόταν την έναρξη της διαδικασίας ένταξης, χωρίς να την διασυνδέσει με την υλοποίηση των δεσμεύσεων των Σκοπίων που καρκινοβατούν και ενώ είναι πάμπολλες οι περιπτώσεις που τα Σκόπια και ιδιωτικοί αλλά και κρατικοί φορείς τους διατηρούν τη χρήση του όρου «Μακεδονία», «Μακεδονικός», με πρώτο τον Πρωθυπουργό Zaef που τον χρησιμοποιεί αδιαλείπτως! Την ίδια ώρα που η Σόφια επιμένει, έτοιμη να ασκήσει μάλιστα veto, στην εξασφάλιση των δικών της συμφερόντων, που είναι ασύγκριτα λιγότερα από τα ελληνικά, σε σχέση με το μακεδονικό κεκτημένο! Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε τους ελληνικούς τίτλους στο όνομα και τους συναφείς όρους της Μακεδονίας, από ιστορική, πολιτιστική, γλωσσική, γεωγραφική και πληθυσμιακή άποψη…

Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ αποδεχθούν τις βουλγαρικές απαιτήσεις, τι θα κάνει τότε η Ελλάδα που είναι η κύρια πληττόμενη χώρα και λαός; Πολιτιστικά, τουριστικά, στον τομέα των εμπορικών σημάτων και επωνυμιών και βέβαια και γεωπολιτικά; Μήπως περιμένουμε να μας σώσει από τα αδιέξοδα η βουλγαρική αντίδραση στην Συμφωνία της Πρέσπας; Ή μήπως να αποσχισθεί η μεγάλη αλβανική συνιστώσα του λαού των Σκοπίων (πάνω από το 25% του πληθυσμού και συνεχώς αυξανόμενη) που ήδη επί δύο δεκαετίες στηρίζει κοινοβουλευτικά τις Κυβερνήσεις των σλαβικών κομμάτων και απαιτεί πλέον, όχι μόνο Αλβανούς Υπουργούς αλλά και τη θέση του Πρωθυπουργού; Και βέβαια οι Αλβανοί των Σκοπίων κάθε άλλο παρά αποποιούνται την αλβανική εθνική τους ταυτότητα, αλλά την προωθούν ως ισότιμη με την σλαβική («Μακεδονική») χωρίς να νοιάζονται για την ονομασία της δεύτερης, αλλά κυρίως για τα οικονομικά και πολιτικά ωφελήματα από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν βέβαια, η προωθούμενη ενοποίηση του αλβανικού χώρου (από τον Έντι Ράμα) επιτευχθεί, τότε πιθανότητα και αυτοί θα επιζητήσουν την ένταξη των περιοχών τους στην διευρυμένη ένωση Αλβανίας-Κοσόβου.

Οι προοπτικές και οι κυοφορούμενες εξελίξεις

Εντός του 2021 αναμένονται οι εξής σημαντικές εξελίξεις που ίσως επηρεάσουν το θέμα της σταθερότητας των Σκοπίων:

α) Τον Απρίλιο του 2021 θα διεξαχθεί απογραφή πληθυσμού στα Σκόπια (μετά από την τελευταία του 2002) με ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί υπάρχει αμφισβήτηση αν θα επιτραπεί να απογραφούν όσοι μετανάστευσαν από τη χώρα. Αυτό αφορά τόσο τους Αλβανούς, που θεωρούν ότι έχουν προσεγγίσει το 30% του πληθυσμού της χώρας, όσο και την σλαβική πλειοψηφία που ανέρχεται περίπου στο 62-63% αλλά έχει επίσης διαρροές στο εξωτερικό. Το θέμα θα προκαλέσει ένταση και ίσως αλλαγή των ισορροπιών ισχύος στο εσωτερικό της χώρας και την συμμαχική κυβέρνηση Σλάβων και Αλβανών.

β) Απογραφή μέσα στο 2021 έχει εξαγγελθεί και στη γειτονική Αλβανία, που σε συνδυασμό με το Δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί για την ένωσή της με το Κοσσυφοπέδιο, αναμένεται να προκαλέσει εντάσεις τόσο στις δύο αλβανικές συνιστώσες των Βαλκανίων, όσο και με την Σερβία, η οποία θέλει να ρυθμίσει το καθεστώς του θύλακα της Μιτροβίτσα στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο, όπου ζει το μεγαλύτερο μέρος της Σερβικής Κοινότητας στην μικρή αυτή νεοπαγή χώρα.

γ) Η αναθέρμανση του Βουλγαρικού ενδιαφέροντος για το γλωσσικό και ταυτοτικό θέμα των Σκοπίων, εκδηλώνεται με δύσκολες διαπραγματεύσεις για την προσθήκη όρων στη Συμφωνία Βουλγαρίας-Σκοπίων για καλή γειτονία και συνεργασία που είναι άδηλο που θα οδηγήσουν. Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη προβολή στα Σκόπια παλαιότερης συνέντευξης του Αντιπροέδρου της Βουλγαρικής Κυβέρνησης και Υπουργού Άμυνας, Krasimir Karakachanov, ότι τα Σκόπια έχουν δύο δυνατότητες για να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε εάν ενταχθούν στην Αλβανία, σε 20 χρόνια και γίνουν Αλβανική επαρχία, είτε αν ενταχθούν στην Βουλγαρία!

Σε όλο αυτό το γίγνεσθαι για την ρευστότητα η Ελλάδα δεν προβάλλει τις δίκαιες δικές της απαιτήσεις και δείχνει να μην μετέχει, ούσα ικανοποιημένη (!) από την Συμφωνία της Πρέσπας (2018) και την «πιστή εφαρμογή της»!

Οι βουλγαρικές βουλευτικές εκλογές τον Απρίλιο εφέτος θα δώσουν ανανεωμένη κυβερνητική πλειοψηφία στην Σόφια και νέα ώθηση στη διαπραγμάτευση με τα Σκόπια. Πρόσφατα άλλωστε εκδηλώθηκε βουλγαρική αντίδραση για την εισαγωγή της Σερβικής γλώσσας ως μαθήματος στα σχολεία των Σκοπίων.

Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Ακαδημίας των Σκοπίων, Ljupco Kocarev, μίλησε για εκβιασμό που υπέστη η χώρα του για αλλαγή του ονόματός της σε Βόρεια Μακεδονία από την Συμφωνία της Πρέσπας, την οποία θεωρεί αποσταθεροποιητική, και ότι πρέπει να αναθωρηθεί επιδιώκοντας την επαναφορά του κρατικού ονόματος (σκέτο) «Μακεδονία»!

Τέλος, παρά την Συμφωνία της Πρέσπας και την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, συνεχίζεται (παρά τις αντίθετες προσδοκίες κάποιων στην Ελλάδα) ο τουρκικός εναγκαλισμός των Σκοπίων, στην οικονομία και τους εξοπλισμούς. Ήδη βέβαια η Τουρκία εγκατέστησε ναυτική βάση και  στο Δυρράχιο της Αλβανίας και έχει πολλαπλές στρατιωτικές σχέσεις με την τελευταία. Πλήρης η περικύκλωση της Ελλάδας, λοιπόν!

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ριζική αναθεώρηση της Συμφωνίας της Πρέσπας, στο πλαίσιο της μελλοντικής ένταξης των Σκοπίων στην Ε.Ε (και αν χρειαστεί και με τη χρήση ελληνικού veto) είναι μονόδρομος για την ελληνική εξωτερική πολιτική και οφειλή προς τον λαό μας…

 

(*)  Διεθνολόγος, Λέκτορας Νομικής Σχολής Α.Π.Θ.

       Πρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας

 

Περιοδικό ΑΡΔΗΝ, τεύχος 120.