Blog

“Ψήνονται” για μετά τις εκλογές “Πρέσπες του Αιγαίου”…

 

Γρίβας Κώστας

Τον τελευταίο καιρό πληθαίνει η φημολογία για μια συμφωνία με την Τουρκία μετεκλογικά, η οποία αναφέρεται ως “Πρέσπες του Αιγαίου”. Η συμφωνία αυτή υποτίθεται πως θα ρυθμίζει τις “διαφορές” μεταξύ των δύο χωρών με κάποιο είδος “συμβιβασμού”, δηλαδή δια της αποδοχής τουλάχιστον κάποιων εκ των αυθαίρετων τουρκικών επεκτατικών αξιώσεων.

Αυτός ο “συμβιβασμός” –σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες, αλλά επίμονες πληροφορίες– θα περιλαμβάνει τη συνεκμετάλλευση των όποιων ενεργειακών αποθεμάτων στο αρχιπέλαγος και την απεμπόληση της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα δώδεκα μίλια από πλευράς της Ελλάδας, τουλάχιστον στο Αιγαίο “για να μην μεταβληθεί σε ελληνική λίμνη”, όπως είναι το κωμικοτραγικό επιχείρημα των εν Ελλάδι υποστηρικτών του τουρκικού επεκτατισμού.

Ο γράφων θέλει να πιστεύει ότι τα αυτά τα σενάρια για “Πρέσπες του Αιγαίου” αποτελούν αποκυήματα φαντασίας, τα οποία προωθούνται για μικροπολιτικούς λόγους. Ωστόσο, το γεγονός παραμένει ότι ένα ισχυρό και διακομματικό κομμάτι του ελληνικού πολιτικού συστήματος, αλλά και του ευρύτερου συστήματος εξουσίας, θεωρεί πως η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα δώδεκα ναυτικά μίλια είναι “μη ρεαλιστική” και θα πρέπει να την ξεχάσουμε.

Ο γράφων έχει επανειλημμένως υποστηρίξει ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων στα δώδεκα μίλια αποτελεί υποχρέωση και όχι δικαίωμα της Ελλάδας, αν θέλει να λειτουργεί στοιχειωδώς ως κανονική χώρα. Το διεθνές δίκαιο είναι τόσο απόλυτα ξεκάθαρο, που δεν αφήνει περιθώρια για υποχωρήσεις. Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι η μόνη χώρα στον πλανήτη που δεν επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα δώδεκα μίλια. Πολλώ δε μάλλον εάν αυτό συμβαίνει γιατί μια άλλη χώρα την απειλεί με πόλεμο, αν το πράξει.

Με άλλα λόγια, το περιβόητο casus belli της Τουρκίας αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που μας υποχρεώνει να προβούμε σε αυτήν την (αυτονόητη) κίνηση. Αν μία χώρα επιλέξει να προχωρήσει σε ακρωτηριασμό της εθνικής της κυριαρχίας γιατί μια άλλη χώρα την απειλεί με πόλεμο, τότε αυτή η χώρα παύει να έχει εθνική υπόσταση. Τόσο απλά. Σε κάθε περίπτωση, η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο στο συγκεκριμένο ζήτημα θα ήταν κίνηση εθνικού αυτοχειριασμού επικών διαστάσεων. Η χώρα ουσιαστικά θα εμφανιζόταν ως αρνητής του διεθνούς δικαίου κι αυτό θα την μετέτρεπε σε απόβλητο του διεθνούς συστήματος. Με άλλα λόγια θα έθετε άτυπα, πλην όμως ουσιαστικά, εαυτόν εκτός διεθνούς κοινότητας ως κυρίαρχο κράτος.

Χώρα-αρνητής του διεθνούς δικαίου!

Όμως, η κατάσταση ενδέχεται να είναι ακόμη χειρότερη. Όπως μου επισημάνθηκε από το Μελέτη Μελετόπουλο, σε μια συζήτησή μας, η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο για τον εαυτό της, επηρεάζει όλο το διεθνές σύστημα. Επειδή δεν υπάρχει κάποια ανώτατη αρχή για να νομοθετεί και να επιβάλλει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, οι αρμοδιότητες αυτές αποτελούν προνόμιο και υποχρέωση των επιμέρους χωρών.

Το διεθνές δίκαιο εκπορεύεται από τις χώρες και επιβάλλεται από αυτές. Το δε διεθνές σύστημα είναι ένα και ενιαίο. Τοπικές αλλοιώσεις του διεθνούς δικαίου δεν νοούνται. Κάθε αλλαγή σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη επηρεάζει το διεθνές δίκαιο –συνακόλουθα και τις γεωπολιτικές σχέσεις– σε ολόκληρο τον κόσμο. Με άλλα λόγια, οι επιλογές των χωρών παράγουν δίκαιο.

Άρα λοιπόν, η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο προς όφελος της Τουρκίας θα έχει παγκόσμιες συνέπειες. Και το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι οι συνέπειες αυτές μάλλον θα στρέφονται ενάντια στα συμφέροντα της Δύσης. Μεταξύ των άλλων, αν η Ελλάδα αποδεχθεί τη θέση της Τουρκίας ότι το Αιγαίο είναι “ειδική περίπτωση”, αυτό σημαίνει ότι ανοίγει ο δρόμος και για χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, που υποστηρίζουν ότι η Νότιος Σινική Θάλασσα και ο Αρκτικός Ωκεανός είναι “ειδικές περιπτώσεις”.

Επιπροσθέτως, η θέση της Τουρκίας είναι ότι οι ηπειρωτικές ακτές έχουν περισσότερα δικαιώματα από τα νησιά. Για την ακρίβεια, η Τουρκία θεωρεί τα ελληνικά νησιά ως “προέκταση” της μικρασιατικής ακτής. Γι’ αυτό δεν δέχεται ότι τα ελληνικά νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Αν λοιπόν η Ελλάδα αποδεχθεί μείωση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, αυτομάτως προωθεί τη θέση ότι τα ηπειρωτικά κράτη έχουν αυξημένα δικαιώματα στη θάλασσα έναντι των νησιωτικών, ενώ γενικότερα ενισχύεται η θέση της στεριάς έναντι της θάλασσας στον παμπάλαιο ανταγωνισμό των ναυτικών Δυνάμεων με τις χερσαίες Δυνάμεις στην ανθρώπινη ιστορία.

Και όπως είπαμε πριν, αυτή η ενίσχυση δεν είναι κάτι το θεωρητικό. Πρόκειται περί μετάλλαξης του διεθνούς δικαίου με παγκόσμιες συνέπειες. Αυτή η θέση φυσικά ευνοεί τις μεγάλες χερσαίες ευρασιατικές Δυνάμεις, πρωτίστως την Κίνα και τη Ρωσία και στρέφεται ενάντια στα συμφέροντα των θαλάσσιων Δυνάμεων της ευρωατλαντικής Δύσης. Συνολικότερα, η άρνηση της Ελλάδας να εφαρμόσει το διεθνές δίκαιο για τον εαυτό της απειλεί να προκαλέσει αποδιοργάνωση του διεθνούς συστήματος.

Τι φέρνουν οι “Πρέσπες του Αιγαίου”

Έτσι λοιπόν, η υπόλοιπη διεθνής κοινότητα μπορεί να θέσει την Ελλάδα σε έναν θύλακο απομόνωσης, θεωρώντας την ίδια τη χώρα και όχι το Αιγαίο ως “ειδική περίπτωση”. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα κινδυνεύει να μεταβληθεί σε ένα ιδιότυπο Rogue State, ένα κράτος-παρίας, ακριβώς γιατί απειλεί να αλλοιώσει το διεθνές δίκαιο, να αλλάξει τις παγκόσμιες ισορροπίες και να διασαλεύσει την σταθερότητα του διεθνούς συστήματος. Το αν αυτό συμβαίνει, όχι λόγω επιθετικότητας, αλλά λόγω απροθυμίας υπεράσπισης της ίδιας της εθνικής της υπόστασης, είναι κάτι που αφήνει αδιάφορο το διεθνές σύστημα.

Όπως αδιάφορες θα αφήσει και τις Δυνάμεις της Δύσης που θα σπεύσουν να τιμωρήσουν την Ελλάδα για τις επιλογές της αυτές, αν αντιληφθούν ότι θίγονται συμφέροντά τους σε άλλα μέρη του πλανήτη, ανεξαρτήτως αν είναι οι ίδιες που την πιέζουν σήμερα να προχωρήσει σε “συμβιβασμούς” με την Τουρκία, σε μια απελπισμένη όσο και κοντόθωρη προσπάθεια να επαναφέρουν την Τουρκία στη δυτική αρχιτεκτονική.

Οι ηγετικές ελίτ της χώρας πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουν ότι κανείς δεν ανταμείφθηκε γιατί υποχώρησε σε πιέσεις που έθιγαν κρίσιμα εθνικά συμφέροντα. Πρέπει επίσης να κατανοήσουν ότι υπάρχουν πολλά αντιφατικά στοιχεία στις πολιτικές των μεγάλων Δυνάμεων και οφείλουν να επιλέγουν ποια θα στηρίζουν και σε ποια θα ανθίστανται. Κυρίως οφείλουν να κατανοήσουν ότι η Ελλάδα δεν είναι απομονωμένη σε έναν μικρό πλανήτη που περιλαμβάνει τη χώρα μας και την Τουρκία, αλλά ότι λειτουργούμε σε ένα ενιαίο και αδιαίρετο διεθνές σύστημα, το οποίο επηρεάζεται από τις επιλογές μας. Και επιλογές σαν αυτές που συζητούνται, χάριν του “συμβιβασμού” με την Τουρκία, ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές αναταράξεις στην ομαλή λειτουργία του διεθνούς συστήματος, για τις οποίες η χώρα μας ενδέχεται να κληθεί, αργά ή γρήγορα, να λογοδοτήσει. Και θα λογοδοτήσει πρωτίστως στους “φίλους” και “προστάτες” της!