Το ψυχόδραμα της φον ντερ Λάιεν και του Κόστα τούς βρίσκει να παλεύουν στην Κοπεγχάγη.
October 1, 2025 11:54 pm CET
Καθώς η ΕΕ προσπαθεί να καταλάβει πώς να αντιμετωπίσει την απειλή από τη Ρωσία, τα δύο κορυφαία στελέχη των Βρυξελλών είχαν μερικές ιδέες. Καμία τους δεν εγκρίθηκε στη σύνοδο κορυφής της Τετάρτης.
ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ — Οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχουν ένα κοινό στοιχείο — οι ιδέες τους δεν περνάνε.
Αυτό έγινε ξεκάθαρο πριν καν η σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ στην Κοπεγχάγη την Τετάρτη ξεπεράσει το προγραμματισμένο της τέλος. Πρόεδροι και πρωθυπουργοί χρησιμοποίησαν τη σύνοδο για να επιμείνουν ότι κάτι πρέπει να γίνει για την επιθετικότητα της Ρωσίας, χωρίς όμως να καταλήξουν σε κάποια σαφή συναίνεση για το τι ακριβώς πρέπει να είναι αυτό.
Οι προτάσεις τόσο της επικεφαλής της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όσο και του Αντόνιο Κόστα, προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συνάντησαν έντονη αντίσταση: της φον ντερ Λάιεν από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες χώρες της ΕΕ όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, που είναι εκ φύσεως επιφυλακτικές έναντι υπέρβασης εξουσιών της Επιτροπής· του Κόστα από την Ουγγαρία. Αυτό ανέδειξε πως, στην ουσία, τα 27 κράτη-μέλη είναι εκείνα που κινούν τα νήματα.
Η φον ντερ Λάιεν, που όλο και περισσότερο γίνεται το πρόσωπο της ΕΕ — τουλάχιστον για τον Ντόναλντ Τραμπ — προσπάθησε να εξασφαλίσει υποστήριξη στην Κοπεγχάγη για τη δημιουργία ενός «τείχους drones» που θα εντοπίζει και θα καταρρίπτει drones στον ανατολικό άξονα της Ευρώπης. Όμως η ιδέα απορρίφθηκε από τις μεγαλύτερες χώρες.
«Είμαι επιφυλακτικός», είπε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, προσθέτοντας πως «τα πράγματα [πρέπει να είναι] λίγο πιο εκλεπτυσμένα». Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε επίσης την αντίθεσή του εντός της συνόδου, σύμφωνα με τρεις αξιωματούχους. Η ιδέα αναμένεται να μετατραπεί σε κάτι άλλο, πιθανότατα με νέο όνομα.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που απαρτίζεται από τις 27 κυβερνήσεις των κρατών-μελών, ήθελε να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο για να προωθήσει την κατάργηση της απαίτησης ομοφωνίας για την ένταξη νέων χωρών στην ΕΕ. Η ιδέα στόχευε στο να διευκολυνθεί η ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, παρακάμπτοντας χώρες όπως η Ουγγαρία που επιδιώκουν να το εμποδίσουν.
Όμως ούτε αυτή η πρόταση προχώρησε. Μέσα στη σύνοδο, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν απέρριψε την ιδέα, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες με γνώση των συνομιλιών. Οι προσδοκίες είναι χαμηλές ότι οι κανόνες ψηφοφορίας θα αλλάξουν σύντομα, είπαν.
Οι ηγέτες αποφάσισαν να συνεχίσουν τις εργασίες τους για την αξιοποίηση των 140 δισεκατομμυρίων ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη από την εισβολή του 2022, ώστε να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία. Επανέλαβαν επίσης την αποφασιστικότητά τους να βρουν τρόπο αντιμετώπισης των εισβολών ρωσικών drones στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο — αλλά καμία από αυτές τις ιδέες δεν έλαβε συγκεκριμένη μορφή.
Αγώνας για ηγεσία
Ένας από τους λόγους που οι δύο πρόεδροι επιχείρησαν να κάνουν εντύπωση είναι γιατί παλεύουν για τη σημασία του ρόλου τους και προσπαθούν να δείξουν ότι προσωπικά κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν την Ουκρανία, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες.
Παρόλο που η φον ντερ Λάιεν έχει κάνει πολλές προτάσεις για την ενίσχυση της άμυνας της ΕΕ, αυτό παραμένει βασικό τμήμα των εξουσιών των εθνικών κυβερνήσεων. Οι μεγαλύτερες χώρες του μπλοκ δεν θέλουν η Επιτροπή να αφαιρέσει την αρμοδιότητά τους. Οι μικρότερες χώρες είναι πιο εφησυχασμένες, ιδιαίτερα αυτές στην Ανατολή, επειδή αισθάνονται πιο ευάλωτες απέναντι στη ρωσική απειλή.
Ο Κόστα ήθελε να δείξει ότι και αυτός μπορεί να έχει ηγετικό ρόλο, δήλωσαν δύο διπλωμάτες. Μέχρι τώρα έχει κυρίως διαδραματίσει υποστηρικτικό ρόλο, αφήνοντας τη φον ντερ Λάιεν να απολαμβάνει τη δημοσιότητα. Ως κεντροαριστερός επικεφαλής που προεδρεύει σε μια ομάδα ηγετών, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκουν στη κεντροδεξιά, αυτό σήμαινε ότι ο Κόστα έπρεπε να διαλέγει τις μάχες του.
Ωστόσο, αξιωματούχοι παρέμεναν ασαφείς ως προς το γιατί το ζήτημα της διεύρυνσης ήταν το πεδίο στο οποίο ήθελε να δώσει τη μεγάλη μάχη, δεδομένων των περιορισμένων πιθανοτήτων επιτυχίας. Εξακολουθεί να υπάρχει η πιθανότητα να διαθέτει σχέδιο Β, είπε ένας αξιωματούχος με γνώση των συζητήσεων εντός της ΕΕ.
Μυρίζει λαϊκισμό
Αξιωματούχοι απέρριψαν την κριτική ότι η φον ντερ Λάιεν και ο Κόστα προώθησαν προτάσεις κακώς σχεδιασμένες. «Αυτό λέγεται ηγεσία», είπε άλλος αξιωματούχος της ΕΕ, υπονοώντας ότι οι ιδέες τίθενται, ωριμάζουν σταδιακά και εξελίσσονται μέχρι να πάρουν σάρκα και οστά.
Το «τείχος των drones» δεν συγκέντρωσε αρκετή υποστήριξη. «Είμαι επιφυλακτικός», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. | Emil Helms/Ritzau Scanpix/AFP μέσω Getty Images
Η σύνοδος κορυφής κατέδειξε ότι οι πιο ισχυροί εθνικοί ηγέτες της Ευρώπης εξακολουθούν να έχουν τον τελικό λόγο. Αυτό μπορεί μερικές φορές να είναι αποσταθεροποιητικό για όσους κινούν τα γρανάζια του μπλοκ στις Βρυξέλλες — ιδίως όταν ακούν έναν ηγέτη όπως ο Γερμανός Μερτς να μιλά σαν να υπάρχει πολιτικό κεφάλαιο στο να επικρίνει την ΕΕ.
Τις τελευταίες ημέρες έχει επιτεθεί στην Επιτροπή για υπερβολική γραφειοκρατία και κανονιστικό φορτίο. Αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ θεωρούν ότι αυτό μυρίζει λαϊκισμό. Πιστεύουν επίσης ότι γνωρίζουν τι υποκρύπτεται: τους λέει να επιστρέψουν στο κουτί τους.
Για τη φον ντερ Λάιεν και τον Κόστα, αυτό σημαίνει ότι έχουν ακόμη μπροστά τους μια ανηφορική πορεία.
Η Νέτε Νέστλινγκερ, ο Τζόρτζιο Λεάλι, ο Χεράρδο Φορτούνα και ο Γκάμπριελ Γκάβιν συνέβαλαν στο παρόν άρθρο.