Blog

Η ΕΥΡΟΑΜΥΝΑ…ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Αντιστρατήγου ε.α. Γεωργίου ΚΟΡΑΚΗ                                                                        

 Όπως είναι γνωστό, το «κείμενο της Κωνσταντινούπολης» που αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο θέμα της Ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης, δεν τέθηκε στην ατζέντα των θεμάτων στο πρόσφατο συμβούλιο κορυφής που έγινε στο Άακεν του Βελγίου. Εκεί βρεθήκαμε αντιμέτωποι με όλες τις άλλες χώρες της Ε.Ε. και τελικά αποδεχθήκαμε να προχωρήσει η διαδικασία συγκρότησης της Ευρωπαϊκής Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης (ΕΔΤΑ) ώστε αυτή να έχει επιχειρησιακή ετοιμότητα ανάληψης αποστολής από το 2003 και συμφωνήσαμε στην αναβολή της απόφασης για τις σχέσεις της Ε.Ε. με τρίτες χώρες (Τουρκία). Οι 15 αρχηγοί κρατών προτίμησαν να περάσουν το θέμα στην επόμενη προεδρία (Ισπανική) με τη δέσμευση όμως να βρεθεί το δυνατόν συντομότερα λύση στο θέμα που εκκρεμεί. Οι υπεύθυνοι μας είπαν ότι κερδίσαμε μια αναβολή χωρίς να ασκήσουμε μάλιστα βέτο.

Δεν ασκήσαμε βέτο γιατί, κατά την άποψή μου, υπήρχε ο κίνδυνος να επαναληφθεί η ιστορία της Λήμνου όπου με οδηγία του τότε Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Λούνς αποκλείσθηκε η Λήμνος από τις συμμαχικές ασκήσεις, καθεστώς που ισχύει μέχρι σήμερα.

Πρόσφατα για την Ευρωπαϊκη Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ), με αφορμή τη συμφωνία που είχαν καταλήξει οι Βρετανοαμερικανικές διαβουλεύσεις με την Τουρκία, έγιναν πολλές συζητήσεις, ακούσαμε και διαβάσαμε πολλά, χωρίς όμως να πάρουμε απάντηση στο ερώτημα γιατί επί ένα ολόκληρο χρόνο, ενώ γνωρίζαμε (αφού μας ενημέρωναν για τις διαβουλεύσεις) επακριβώς τις κινήσεις των Αγγλοαμερικανών, δεν κάναμε ότι περνούσε από το χέρι μας για να σταματήσουμε μια διαδικασία που δεν μας συνέφερε ;

Αφήσαμε τις μυστικές διαβουλεύσεις να καταλήξουν σε συμφωνία και όχι τη δωδεκάτη, αλλά τη δεκάτη τρίτη ώρα δηλώναμε ότι δεν αποδεχόμαστε το κείμενο της Κωνσταντινούπολης. Επιτρέψαμε σε δύο εξωθεσμικούς παράγοντες, που λειτουργώντας έξω από τις διαδικασίες της Ε.Ε. να καταλήξουν σε ένα κείμενο που τα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. (πλην της χώρας μας) το αποδέχθηκαν. Εδώ πρόκειται για ένα πρωτοφανές γεγονός, μια χώρα που είναι μέλος της Ε.Ε. να διαπραγματεύεται με δύο μη μέλη της Ε.Ε. (ΗΠΑ – Τουρκία), για τις σχέσεις της Ε.Ε. με Τρίτη χώρα και από πληροφορίες του τύπου η χώρα μας να μη ζητά να ενημερωθεί λεπτομερώς για τις διαβουλεύσεις ή να μη ζητά εξηγήσεις από την Αγγλία που είχε την πρωτοβουλία των κινήσεως. Σε αυτούς που θα προβάλλουν την άποψη ότι και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, απαντώ ότι, τουλάχιστον με σαφήνεια θα μπορούσαμε να διαμηνύσουμε στην Αγγλία αλλά και στις Βρυξέλλες ότι είμαστε τελείως αντίθετοι με την εξωθεσμική διαδικασία διαβουλεύσεων. Η λύση που θέλησαν να δώσουν οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί στο θέμα της σύνδεσης της ΚΕΠΑΑ με την Τουρκία είναι σε βάρος των Εθνικών μας συμφερόντων. Με τη λύση αυτή επιβεβαιώνεται η σημασία που αποδίδουν οι δύο αυτές χώρες στη συνεργασία με την Τουρκία, σε μια περίοδο μάλιστα που έχουν επωμισθεί το κύριο βάρος των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον της τρομοκρατίας, σε μια περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη, εν όψει γεωπολιτικών ανακατατάξεων.

Η Αμερικανο-Βρετανική εξωθεσμική πρωτοβουλία, αποδεικνύει ότι η Ε.Ε. δεν έχει θεσμούς και κανόνες που η λειτουργία των να εγγυάται την επίλυση προβλημάτων συνεργασίας και το χειρότερο φανερώνει ότι παρά τις διακηρύξεις, τις διαβεβαιώσεις, τις προθέσεις, δεν διαθέτει την πολιτική βούληση ούτε και την οικονομική δυνατότητα έχει να δημιουργήσει τη δική της αμυντική ταυτότητα.

Μελλοντικές Εξελίξεις

Οι 15 αρχηγοί όπως είναι γνωστό, προτίμησαν να περάσουν το θέμα στην επόμενη προεδρία (Ισπανική) με τη δέσμευση όμως να βρεθεί το συντομότερο λύση. Αυτό κατά την άποψή μου σημαίνει ότι, στο έκτρακτο συμβούλιο κορυφής , που έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο στη Βαρκελώνη, το θέμα των σχέσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης – ΝΑΤΟ και συνεπώς της Τουρκίας που μας αφορά άμεσα, θα πρέπει να έχει κλήσει οριστικά. Για να συμβεί όμως αυτό, το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών, μέσα στο Φεβρουάριο, θα πρέπει να βρει λύση.

Η προσπάθεια και η πίεση που ασκήθηκαν από τη Βελγική προεδρία, με τη συνδρομή του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Ρόμπερτσον και του καθ΄ύλη αρμοδίου για την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα κ. Σολάνα, απέβλεπε στο να βρεθεί μια συμβιβαστική φόρμουλα, δηλαδή έγινε διαπραγμάτευση επάνω στο κείμενο της Κωνσταντινούπολης που αποδέχεται όλες τις απαιτήσεις της Τουρκίας. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η τρόϊκα προσπάθησε να βρει «παρηγορητικές εκφράσεις» για εμάς επάνω στο κείμενο και να συνοδευθεί από μια ευνοϊκή για εμάς επιστολή του κ. Σολάνα προς το ΝΑΤΟ. Και το οξύμωρο είναι ότι εμείς πρώτα διαπραγματευθήκαμε επάνω στο κείμενο και μετά, όταν διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρχαν περιθώρια υποχωρήσεων από την άλλη πλευρά, τότε αρνηθήκαμε την ύπαρξη του κειμένου ως ανύπαρκτο και εξωθεσμικό.

Είναι βέβαιο ότι το Αγγλο-Αμερικανικό κείμενο θα αποτελέσει τη βάση και αφετηρία για τη νέα διαπραγμάτευση. Χρόνος για διαπραγμάτευση από μηδενική βάσει δεν υπάρχει και συνεπώς στο υπάρχον κείμενο θα διαμορφωθεί η εκδοχή της νέας διαπραγμάτευσης. Οι δύο βασικές πρόνοιες που ικανοποιούν τις απαιτήσεις της Τουρκίας, δηλαδή το δικαίωμα που της αναγνωρίζεται να έχει αποφασιστική συμμετοχή σε δραστηριότητες της ΕΔΤΑ στην περιοχή της ή άπτονται των εθνικών συμφερόντων της (Βαλκανική, Αιγαίο, Καύκασος, Μέση Ανατολή) αλλά και η δέσμευση που έχει εξασφαλίσει να μη χρησιμοποιείται η ΕΔΤΑ σε διένεξη μεταξύ κρατών μελών των δύο οργανισμών (Ε.Ε. – ΝΑΤΟ) σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πολλών αναλυτών, δεν πρόκειται να απαλειφθούν. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον της Ισπανικής προεδρίας στη συνοδευτική επιστολή του κ. Σολάνα προς τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ με την οποία θα κλείνει το θέμα. Το πρόβλημα, κατά την άποψή μου, εναπόκειται σε δύο σημεία. Το ένα είναι τι δεσμεύσεις θα αποτυπώνονται στην επιστολή και το δεύτερο και σπουδαιότερο εάν η επιστολή αυτή θα υπογραφεί και από τα 15 μέλη της .Ε.Ε ώστε να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Σε αντίθετη περίπτωση η επιστολή αυτή , με υπογραφή μόνο του κ. Σολάνα θα έχει αξία μόνο για να «προστατευθεί» η Κυβέρνηση από την Αντιπολίτευση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εάν προτιμηθεί η φόρμουλα της συνοδευτικής αποστολής τα Εθνικά μας συμφέροντα δεν προστατεύονται. Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα να διαμορφωθεί μια φόρμουλα ώστε τα πάντα να εξετάζονται κατά περίπτωση, κάθε δραστηριότητα της ΕΔΤΑ να εξετάζεται ξεχωριστά, οπότε η σχέση Ε.Ε. – ΝΑΤΟ να είναι σε καθεστώς συνεχούς διαπραγμάτευσης. Χρειάζεται ολίγη υπομονή για να δούμε προς ποια κατεύθυνση θα εξελιχθούν τα πράγματα. Οι πανηγυρισμοί της εξουσίας για την μέχρι τώρα έκβαση των πραγμάτων δεν δικαιολογούνται από τα πραγματικά περιστατικά.

Η Τουρκία και στην περίπτωση της ΕΔΤΑ ακολούθησε την γνωστή στρατηγική της. Τοποθέτησε έγκαιρα και ξεκάθαρα τις απαντήσεις της στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό με πειστικότητα φροντίζοντας να περάσει το μήνυμα ότι σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της θα υπάρξει σοβαρή αντίδραση, πείθοντας έτσι τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους για τις προθέσεις της. Έτσι άρχισαν πιέσεις από Ουάσιγκτον που μέσω Βρυξελών κατέληξαν στη χώρα μας, η οποία για να διατηρήσει την εικόνα «του καλού παιδιού» που με τόσες προσπάθειες αποκτήσαμε, αρχίζει να μειώνει τις αντιστάσεις ώσπου να συμπέσουμε με τις απόψεις της Τουρκίας κάπου στο μέσο της διαφοράς για να φανεί πόσο «ακριβοδίκαιοι» είναι οι σύμμαχοί μας.

Η Τουρκία με ένα ελιγμό τακτικής δίνει κάτι που δεν έχει και παίρνει κάτι που δεν δικαιούται. Η άμεση εμπλοκή της Βρετανίας στην επίλυση του θέματος και η εμμονή της να βρεθεί λύση, υποκρύπτει σκοπιμότητα γιατί η χώρα αυτή, ενώ λειτουργεί προς την κατεύθυνση της αμυντικής χειραφέτησης της Ε.Ε., δεν αποκρύπτει και τις προθέσεις της να θέτει τις δικές της βάσεις έξω από την Ευρωάμυνα για να μπορεί να παίζει ένα πιο καθαρό ρόλο με το ΝΑΤΟ. Επιπρόσθετα το ενδιαφέρον της για συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΔΤΑ εκτιμάται ως περιορισμένο, αφού η συμμετοχή της Κύπρου μειώνει τη σημασία του Στρατηγικού ρόλου των Αγγλικών Βάσεων στην Κύπρο. Για τους παραπάνω λόγους, ειδικά η Βρετανία, έχει κάθε λόγο να επιμένει ο συμβιβασμός να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της Τουρκίας.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι κατά ένα ιδιότυπο τρόπο εισάγουν την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Άμυνα «από το παράθυρο» ικανοποιώντας το μέγιστο των απαιτήσεών της και ότι για λόγους καταστατικούς τυπικούς και ουσίας κανένας πολυεθνικός οργανισμός ή πολυεθνικό σύστημα ασφαλείας μπορεί να αποτελέσει πραγματική εγγύηση έναντι της Τουρκίας για την Ασφάλεια του Ελληνισμού. Η ασφάλειά μας κατοχυρώνεται μόνο με τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και η μέριμνα της πολιτείας γι΄αυτές πρέπει να είναι ουσιαστική και συνεχής.