Blog

H ENTOΛH KATAΛΗΨΕΩΣ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

(Μάϊος 1919)

 

Του Αντιστρατήγου ε.α. Ν. ΚΟΛΟΜΒΑ

Επιτίμου Διοικητού Γ΄ Σώματος Στρατού

 

 

            Η ιστορία για την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922), κατά τη γνώμη μου και όχι μόνο, δεν έχει οριστικά γραφεί. Οι μνήμες είναι ακόμη νωπές και η αναπόφευκτη συγκινησιακή φόρτιση από το μέγεθος της καταστροφής, δεν επιτρέπουν προς το παρόν τη νηφάλια και ψύχραιμη αξιολόγηση των γεγονότων.

            Κατά καιρούς, πάντως, βλέπουν το φως της δημοσιότητας διάφορες απόψεις γύρω από επίμαχα σημεία που συνθέτουν το όλο πρόβλημα. Ένα από αυτά αναφέρεται στην εντολή που δόθηκε μετά το πέρας του Α΄ΠΠ από τους Συμμάχους στην Ελλάδα (Ελ. Βενιζέλος), για να αποβιβάσει δυνάμεις και να καταλάβει τον Μάϊο 1919 την Σμύρνη και την εγγύς περιοχή.

            Θα ήθελα, ωστόσο, να σημειώσω πάνω στο θέμα αυτό, ότι ο Ελ. Βενιζέλος δεν καλλιεργούσε απλώς την πρόταση αναθέσεως της ως άνω εντολής, αλλά οιστρηλατούμενος από το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, επεδίωκε με κάθε τρόπο να αποσπάσει την «περιπόθητη» εντολή. Ειδικότερα και ενδεικτικά :

            α.         Είχε αγνοήσει τις οργίλες αντιδράσεις των Ιταλών, στους οποίους οι Αγγλο-Γάλλοι είχαν υποσχεθεί, αρχικά με τη Συνθήκη του Λονδίνου 1915 και αργότερα με τη μυστική Συμφωνία του Αγ. Ιωάννου της Μωριέννης, τον Απρίλιο 1917 (επικυρώθηκε με τη Συνθήκη του Λονδίνου Αύγουστο 1917), την παραχώρηση του βιλαετίου Αϊδινίου (Σμύρνη) με το πέρας του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Αγγλογάλοι αργότερα υπανεχώρησαν και έτσι δόθηκε η εντολή σε εμάς. Πληρώσαμε πολύ ακριβά την μήνιν των Ιταλών, τόσο κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, όσο και με τον πολύνεκρο βομβαρδισμό και την πρόσκαιρη κατάληψη της Κερκύρας τον Αύγουστο 1923 μετά το (προβοκατόρικο) επεισόδιο Τελλίνι.

            β.         Είχε παραβλέψει τη διακήρυξη των 14 σημείων του Προέδρου των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσων μετά τη λήξη του Α΄ΠΠ, όπου στο 12^ο άρθρο ήταν κατηγορηματικά αντίθετος με το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Γι΄αυτό απετέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι οι ΗΠΑ συγκατατέθηκαν τελικά να δοθεί στην Ελλάδα η εντολή. Πάντως, πριν ο Βενιζέλος την αποδεχθεί, ο Γουίλσων του επεσήμανε ότι για να πραγματοποιήσει το εγχείρημα αυτό, θα έπρεπε να είχε εξασφαλίσει την υποστήριξη των συμμάχων, που ως γνωστόν κάθε άλλο παρά συνέβη.. Θα συμπλήρωνα ακόμη, συναφώς, ότι οι ΗΠΑ δεν προσυπέγραψαν την Συνθήκη των Σεβρών της 28^ης Ιουλίου / 10 Αυγούστου 1920, αρνούμενες προφανώς να συμπράξουν στον διαμελισμό της Τουρκίας, τον οποίο, στην ουσία, προέβλεπε η ανωτέρω Συνθήκη. Και η οποία παρέμεινε ανίσχυρη, διότι μόνο το Ελληνικό Κοινοβούλιο την επικύρωσε. Η απόφαση των ΗΠΑ, μήπως επηρέασε και αυτή την μετέπειτα στάση των Συμμάχων;

            γ.         Είχε σπεύσει – όταν οι Ιταλοί δεν έστερξαν φρονίμως ποιούντες – να συμμετάσχει (Α΄Σ. Στρατού με τις ΙΙα και ΧΙΙΙη Μεραρχίες) στην ανεκδιήγητη και εντελώς απροετοίμαστη εκστρατεία στην Ουκρανία το Πεντάμηνο του 1919. Οι Σχηματισμοί μας έδρασαν κατά μικρά κλιμάκια, χωρίς το οργανικό τους πεδινό πυροβολικό και τα απαραίτητα μέσα Διοικητικής Μερίμνης και υποχρεώθηκαν, μερικές φορές, να πολεμήσουν (ταπεινωτικά) υπό τις διαταγές νεωτέρων κατά βαθμό Γάλλων Αξιωματικών, ενώ σε δύο μήνες επιχειρήσεων είχαμε 398 νεκρούς και 657 τραυματίες. Απόρροια, ακόμη, της ασύνετης συμμετοχής μας ήταν, οι Μπολσεβίκοι εκδικούμενοι, αφενός να ξεκληρίσουν τον πολυπληθή και ακμάζοντα Ελληνισμό της Κριμαίας και αφετέρου έκτοτε να ενισχύουν ποικιλοτρόπως το Κεμαλικό καθεστώς. Και όλα αυτά, εν ονόματι της «Εθνικής Σκοπιμότητος».

            δ.         Είχε αντιπαρέλθει τη στρατηγική ανάλυση του Γάλλου Στρατάρχου Φος, ο οποίος συνέστησε ότι, για την υπό διεξαγωγή εκστρατεία και την εκμηδένιση των Κεμαλικών δυνάμεων, απαιτούνταν τουλάχιστον 26 πλήρεις Μεραρχίες.

            ε.         Είχε υποεκτιμήσει, επίσης, το γεγονός ότι η Ελλάς, δεν ήταν πλέον το συμπαγές, ενθουσιώδες και ομονοημένο Κράτος της περιόδου των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13, αλλά η διχασμένη Χώρα του Α΄ΠΠ και ότι πολλοί μαχητές ήταν βετεράνοι των παραπάνω πολέμων.

   στ.    Είχε, ακόμη, παρακάμψει το ακανθώδες πρόβλημα της εθνολογικής συστάσεως των πληθυσμών των απελευθερωθεισών Νέων Χωρών (Ηπείρου, Μακεδονίας, Θράκης). Ενδεικτικά, με απογραφικά στοιχεία του 1912 (Ημερολόγιο 1994 Πολεμικού Μουσείου), η περιφέρεια (Νομός) Κιλκίς, παρουσίαζε πληθυσμό αναλογικά 60% Τούρκων, 30% Ελλήνων και 10% Βουλγάρων.

            ζ.         Είχε μάλλον υποβαθμίσει την ισχύ του Τουρκικού εθνικισμού και τον ιερό φανατισμό που διακατείχε τους αντιπάλους καθώς και τις δυνατότητες των χερσαίων δυνάμεών τους.

           

            Μετά τα όσα συνοπτικότατα διέθεσα, η αναληφθείσα τότε Μικρασιατική Εκστρατεία παρουσιαζόταν ως στρατιωτική επιχείρηση εξαιρετικά επισφαλής, αν όχι καταδικασμένη εκ προοιμίου σε αποτυχία.