ΕΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΥ JAMES GALBRAITH.
ΕΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΥ JAMES GALBRAITH.
Αν το ανθρώπινο λάθος ευθύνεται για τη θανατηφόρα σύγκρουση τρένων στην Ελλάδα στις 28 Φεβρουαρίου, την ευθύνη φέρουν τελικά αυτοί που επινόησαν, υπερασπίστηκαν και προώθησαν τα οικονομικά δόγματα που στηρίζουν τις πολιτικές λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα τη δεκαετία του 2010. Χωρίς αυτές τις πολιτικές, αυτή η τραγωδία δεν θα είχε συμβεί ποτέ.
Ως την Αστραπιαία, η άγρια καταστροφή της Ελλάδας που είχε προβλεφθεί το 2015 ( και πριν ) είναι και πάλι στις ειδήσεις, λόγω μιας φρικτής τραγωδίας σε ένα από τα μικρότερα σιδηροδρομικά συστήματα της Ευρώπης. Στις 28 Φεβρουαρίου, μια επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε
Ήταν λοιπόν ένα «τραγικό ανθρώπινο λάθος», όπως ανακοίνωσεγρήγορα ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ; Ο σταθμάρχης στη Λάρισα συνελήφθη και αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης μακράς διάρκειας. Πόσο βολικό να υπάρχει κάποιος που φταίει.
Ποιος ήταν ο σταθμάρχης; Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος αναφέρει ότι «ήταν ένας άνδρας 60 ετών με περιορισμένη εμπειρία, μόνος σε θέση μεγάλης ευθύνης». Οι New York Times προσθέτουνότι είχε μόνο έξι μήνες εκπαίδευση.
Γιατί ασχολήθηκαν καθόλου οι άνθρωποι; Προφανώς, δεν εγκαταστάθηκαν αυτοματοποιημένα συστήματα για να εμποδίζουν δύο τρένα να πλησιάζουν το ένα το άλλο στην ίδια γραμμή. Και γιατί όχι? Προφανώς, τέτοια πράγματα είναι ακριβά. Προσθέτουν το κόστος χωρίς να συνεισφέρουν στα έσοδα. Για να διασφαλιστεί ότι υπάρχουν τέτοιες διασφαλίσεις, το σταθερό χέρι της ρύθμισης πρέπει να παρακάμψει το κίνητρο του κέρδους.
Ακόμη χειρότερα, ο Κωνσταντακόπουλος αναφέρει ότι, σύμφωνα με πρώην διευθυντή της εταιρείας Trainose, «το τελευταίο σύστημα τηλεδιαχείρισης των σιδηροδρόμων απενεργοποιήθηκε το 2020». Από τότε, ο πρώην διευθυντής «σταμάτησε να ταξιδεύει με το τρένο». Ακόμη χειρότερα, σημειώνουν οι New York Times , «Οι εργαζόμενοι των σιδηροδρόμων λένε ότι τα φανάρια ήταν πάντα κόκκινα λόγω τεχνικών βλαβών για χρόνια. Οι εργαζόμενοι αφέθηκαν να προειδοποιούν ο ένας τον άλλον για τα τρένα που έρχονταν αντίθετα μόνο με γουόκι-τόκι». Και ο πρόεδρος της ένωσης μηχανοδηγών είπε στο BBC, «Ούτε οι δείκτες, ούτε τα φανάρια, ούτε ο ηλεκτρονικός έλεγχος της κυκλοφορίας λειτουργούν Η Trainose, η σιδηροδρομική εταιρεία της Ελλάδας, αγοράστηκε από το ελληνικό κράτος το 2017 από την ιταλική Ferrovie dello Stato. Δεδομένου ότι η ιταλική εταιρεία ήταν ο μόνος πλειοδότης , μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είχε εξαιρετική τιμή. Οι ιδιώτες –με συγχωρείτε, οι ιδιωτικοποιητές– έκαναν ακριβώς αυτό που απαιτούσε το κίνητρο του κέρδους: μείωσαν το κόστος, όχι μόνο αποφεύγοντας τον εξοπλισμό ασφαλείας αλλά και αποβάλλοντας το προσωπικό των σιδηροδρόμων. Υπάρχουν μόνο 800 εργαζόμενοι σήμερα , από 6.000 το 2010, αν και υποτίθεται ότι είναι 2.800. Το να έχεις πολλά μάτια στη σιδηροδρομική γραμμή είναι τελικά περιττό – στο 99,9% των περιπτώσεων.
Άρα, υπήρξε όντως ανθρώπινο λάθος. Ποιοι άνθρωποι όμως έκαναν τα λάθη; Η ευθύνη βαραίνει τον μοναχικό σταθμάρχη ή την Trainose (που πέρυσι άλλαξε το όνομά της σε Hellenic Train); Ο σταθμάρχης είναι προφανώς αποδιοπομπαίος τράγος. Και δεδομένου ότι η διοίκηση της Hellenic Train έκανε ακριβώς αυτό που έπρεπε, δύσκολα μπορεί να κατηγορηθεί για λάθος.
Τι λέτε για τον Μητσοτάκη; Η κυβέρνησή του έχει ρυθμιστική εξουσία που δεν κατάφερε να ασκήσει. Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών είχε ευθύνη να αναβαθμίσει το δίκτυο, αλλά δεν το έκανε. Αλλά και αυτό δεν ήταν λάθος. Η αποτυχία ρύθμισης ήταν στην υπηρεσία του κερδοσκοπικού κινήτρου της ιδιωτικής επιχείρησης. Η αποτυχία αναβάθμισης ήταν στην υπηρεσία του προγράμματος λιτότητας της κυβέρνησης .
Τι γίνεται με τον πρώην Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος υπέγραψε τους όρους της παράδοσης του 2015 στους πιστωτές της Ελλάδας που οδήγησε στο κύμα αποκρατικοποιήσεων-πώλησης; Και πάλι, αυτό δεν έγινε κατά λάθος. ήταν αποτέλεσμα προδοσίας, κακής πίστης και ανωτέρας βίας .
Τι γίνεται με αυτούς που επέβαλαν τους όρους λιτότητας, απορρύθμισης και ιδιωτικοποιήσεων στους Έλληνες; Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή –η διαβόητη τρόικα– ανέλαβαν ουσιαστικά τον έλεγχο της ελληνικής κυβέρνησης το 2010 και ξανά το 2015 και εξακολουθούν να λειτουργούν μέχρι σήμερα. Επίσης δεν έκαναν λάθη. Απλώς εφάρμοσαν το δόγμα που είχε προδιαγράψει οι οικονομολόγοι στην υπηρεσία των πιστωτών. Δική τους ήταν η δικαιοσύνη του νικητή, που εκτελέστηκε ακριβώς όπως έπρεπε.
Το ανθρώπινο λάθος λοιπόν βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται σε αυτούς που επινόησαν, υπερασπίστηκαν και προώθησαν τα οικονομικά δόγματα που έχουν ρημάξει την Ελλάδα, και σε εμάς τους υπόλοιπους που πήγαμε μαζί. Το κάναμε ανόητα, αλλά με αυτοπεποίθηση, αποδεχόμενοι αυτάρεσκα ότι η οικονομία της ελεύθερης αγοράς είναι η μόνη επιλογή («δεν υπάρχει εναλλακτική»), ότι η ρύθμιση είναι ένα βάρος που μπορεί να αποφευχθεί και ότι η ιδιωτική ιδιοκτησία είναι πάντα καλύτερη από τη δημόσια. Όσοι κατείχαν θέσεις εξουσίας ήταν εφησυχασμένοι –αν όχι χαρούμενοι– καθώς αυτά τα δόγματα επικράτησαν στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.
Ergo omnes in culpa .