Αποτελεί μείζον αναλυτικό σφάλμα να θεωρούμε πως η Τουρκία προβαίνει σε σπασμωδικές κινήσεις. Οι περισσότερες ερμηνείες της διπλής ιταμής τουρκικής πρόκλησης της 3ης Μαΐου 2020 κινούμενες προς την ανωτέρω κατεύθυνση καταλήγουν σε εσφαλμένα συμπεράσματα.

Ιταμές τουρκικές προκλήσεις

Τι συνέβη την Κυριακή 03 Μαΐου 2020; Ο Υπουργός Άμυνας, Ν. Παναγιωτόπουλος, και ο Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, Στρατηγός Κ. Φλώρος, επέβαιναν σε στρατιωτικό ελικόπτερο ΝΗ-90 και θα επισκέπτονταν τα ακριτικά ελληνικά νησιά: Οινούσσες, Παναγιά, Φαρμακονήσι και Αγαθονήσι. Ενώ οι Έλληνες αξιωματούχοι βρίσκονταν εν πτήσει κατευθυνόμενοι προς το Φαρμακονήσι, δύο οπλισμένα τουρκικά μαχητικά F-16 παρενόχλησαν το ελληνικό ελικόπτερο. Τα τουρκικά αεροσκάφη αναχαιτίστηκαν από ελληνικά μαχητικά, αλλά οι προκλήσεις συνεχίστηκαν με οχτώ οπλισμένα τουρκικά F-16 να πραγματοποιούν υπερπτήσεις (δεκατρείς συνολικά) πάνω από τις Οινούσσες, το Αγαθονήσι και άλλα ελληνικά εδάφη.

Ιστορικά προηγούμενα

Η ανάγνωση της διπλής ιταμής τουρκικής πρόκλησης εν πολλοίς ήταν αποπροσανατολιστική, διότι το μεμονωμένον αυτής προβλήθηκε δυσανάλογα πολύ, καίτοι η αλήθεια είναι διαφορετική. Συγκεκριμένα, δύο χρόνια πριν, στις 18 Απριλίου 2018, ζεύγος τουρκικών αεροσκαφών παρενόχλησε ελληνικό στρατιωτικό ελικόπτερο, το οποίο είχε απογειωθεί από την νήσο ΡΩ με προορισμό την Ρόδο και στο οποίο επέβαιναν ο πρωθυπουργός, Α. Τσίπρας, και ο ΑΓΕΕΘΑ, Ναύαρχος Ευ. Αποστολάκης (1).

Ένα έτος μετά το προαναφερθέν περιστατικό, στις 25 Μαρτίου 2019, το ελικόπτερο που μετέφερε τον Έλληνα πρωθυπουργό στο Αγαθονήσι παρενοχλήθηκε ξανά από τουρκικά αεροσκάφη και μάλιστα αναφέρθηκε πως ο Έλληνας πιλότος εξαναγκάστηκε σε χαμηλούς ελιγμούς – επικίνδυνους εξ ορισμού. Τότε ο Α. Τσίπρας χαρακτήρισε «ανόητη ενέργεια χωρίς σημασία» την τουρκική πρόκληση και οι τουρκικές αρχές την χαρακτήρισαν αποστολή ρουτίνας. Ακριβώς, δηλαδή, όπως χαρακτήρισε και το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών την παρενόχληση της 3ης Μαΐου 2020.

Πραγματικές τουρκικές επιδιώξεις

Η επανάληψη (σε βαθμό μονοτονίας) των τουρκικών ενεργειών καθώς επίσης και των δηλώσεων που τις ακολουθούν καταυγάζει το πραγματικό γεγονός: η Τουρκία έχει χαράξει μια μακρόπνοη στρατηγική εις βάρος της Ελλάδος και αυτήν και υλοποιεί κατά τρόπο σχολαστικό (2). Οι καταφανώς παράνομες παρενοχλήσεις ελληνικών πτητικών μέσων και υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά εδάφη επέχουν θέση μέσου προς επίτευξη σκοπού. Μέσω αυτών η Τουρκία μονίμως αμφισβητεί και εν ταυτώ διεκδικεί ό,τι περισσότερο μπορεί να αξιώσει (3). Κινείται εκτός διεθνούς νομιμότητας και ζητεί οι παράνομες πράξεις της να τίθενται υπό συζήτηση, με σκοπό την επιβολή τους στον συνομιλητή, που πρώτη εκείνη αντιμετωπίζει σαν αντίπαλο.

Απόδειξη τούτου αποτελεί και ένα απόσπασμα της προχθεσινής τουρκικής δήλωσης σύμφωνα με την οποία τα ζητήματα αυτά (ενν. των παρενοχλήσεων και των υπερπτήσεων) μπορούν να τεθούν στο πλαίσιο των συζητήσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Να μην λησμονούμε ότι τα κύρια χαρακτηριστικά της σημερινής Τουρκίας είναι η μεγαλομανία, η προσήλωση στην ισχύ, η ενδημική ροπή προς το παζάρι και η ταύτιση των μεγάλων πολιτικών της κομμάτων στις προκλήσεις εις βάρος της Ελλάδος. Αυτά τα στοιχεία συνιστούν από μόνα τους σοβαρή απειλή όχι μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή.

Απώτερος σκοπός των τουρκικών επιθετικών ενεργειών είναι η διχοτόμηση του Αιγαίου και κατά συνέπεια ο ελληνικός γεωγραφικός περιορισμός που θα επιφέρει νομοτελειακά εθνικό ακρωτηριασμό. Ο σκοπός αυτός εντάσσεται στη στρατηγική ασφαλείας της Τουρκίας. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι για την Τουρκία το ζήτημα του Αιγαίου συνδέεται άρρηκτα με την Κύπρο. Όπως φανερώνει ο νυν Πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων της Τουρκίας Μουσταφά Αϋντίν, η Τουρκία διεκδικεί έλεγχο του Αιγαίου, διότι εκεί έχει μεγάλα λιμάνια και από αυτά μπορεί να υπερασπιστεί και την Κύπρο.

Προϋποθέσεις αυτού όμως είναι, αφενός μεν, να μην επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά της ύδατα στα δώδεκα ναυτικά μίλια κλείνοντας το Αιγαίο και, αφετέρου δε, να υπάρχει στην Κύπρο κυβέρνηση φιλική προς την Τουρκία (4). Επίσης, σύμφωνα με τον Αϋντίν: «ο ίδιος φόβος που έκανε την Τουρκία να αντιτίθεται στην Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα την οδήγησε να απειλήσει με το casus belli για τα ελληνικά χωρικά ύδατα» (5).

Η Ελλάδα δεδηλωμένα δεν διεκδικεί, εν τούτοις (ή μάλλον εξαιτίας αυτής της θέσης) η Τουρκία ασκεί όλο και μεγαλύτερη πίεση. Από το casus belli του 1995 και τα Ίμια έως την «γαλάζια πατρίδα», και από την εισβολή στην Κύπρο το ‘74 μέχρι τον Αττίλα ΙΙΙ και την πειρατική εισβολή της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, η Τουρκία επιδιώκει να επιβάλει τις θέσεις της για την νομική προσάρτηση του μισού Αιγαίου και την – εις βάρος ευρωπαϊκού κράτους – καταπάτηση εδαφών και κλοπή κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο. Η παρουσίαση χαρτών, στους οποίους αποτυπώνονται ως τετελεσμένες οι παράνομες τουρκικές αξιώσεις, εξυπηρετεί ασυζητητί την προώθηση των τουρκικών συμφερόντων. Ενδεικτική του γεγονότος αυτού τυγχάνει η προβολή του χάρτη με τις συντεταγμένες που συνοδεύει την κατάρτιση και δημοσιοποίηση του έκνομου Συμφώνου μεταξύ Τουρκίας και Σάρατζ στη Λιβύη.

Αυτήν την τακτική είχε ευλαβώς, επιμελώς και επιτυχώς ακολουθήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος αμέσως μετά την λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν συνεργάστηκε στενά με τις ελληνικές λέσχες του εξωτερικού (σήμερα αποκαλούνται λόμπι) και, ως απόρροια αυτής της αγαστής συνεργασίας, Έλληνες ευεργέτες τύπωσαν χάρτες της Μικράς Ασίας στους οποίους πλειοψηφούσε το ελληνικό στοιχείο, ώστε μέσω αυτών να πειστούν οι Μεγάλες Δυνάμεις υπέρ των δικαίων του Ελληνισμού (6).

Θέση ΗΠΑ και ΝΑΤΟ

Αρκετοί Έλληνες ψέγουν το ΝΑΤΟ και επομένως και τις ΗΠΑ, διότι απέχουν από την παρεμπόδιση των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Οι αιτιάσεις αυτές αποκαλύπτουν ότι δεν έχουμε αντιληφθεί πλήρως τις ελληνοτουρκικές σχέσεις εν σχέσει με τον παράγοντα Δύση. Η συμμαχία του ΝΑΤΟ και φυσικά οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να παίξουν ενεργό ρόλο σε τέτοιου είδους επεισόδια (παρενοχλήσεις και υπερπτήσεις) πέραν των τετριμμένων γενικόλογων προτροπών για αποκλιμάκωση της έντασης.

Για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Τουρκία φυλάσσουν από κοινού δυτικό χώρο σε ξηρά, αέρα και θάλασσα και για αυτό αντιμετωπίζονται αμφότερες ως σύμμαχοι. Είναι σαν την περίπτωση μιας οικογένειας, εντός των κόλπων της οποίας οι προσεκτικοί γονείς προσπαθούν να παιδαγωγήσουν τα δύο ζωηρά τους τέκνα. Αυτοί οι γονείς δεν θα δουν ποτέ τα τέκνα τους σαν εχθρούς και δεν θα επιβάλουν ποτέ το δίκιο του ενός πάνω στο άλλο (ανεξαρτήτως του ποιο έχει δίκαιο) προκειμένου να μην δυσαρεστήσουν και χάσουν κανένα από τα δύο. Επειδή αυτή είναι η οπτική των συμμάχων μας επί του θέματος, πολλάκις πλειοδοτούν σε προτάσεις συνδιαλλαγής (7) μεταξύ των δύο χωρών.

Χαρακτηριστική είναι η γενναία αποκάλυψη του Στρατηγού ε.α. Κ. Κόρκα ο οποίος διηγείται ένα γεγονός από τον μακρινό Ιούνιο του 1974. Σε γεύμα που παρέθεσε η ΧΙ Μεραρχία προς τιμήν των επισκεπτών της στη Λέσχη Αξιωματικών Καβάλας ο Αμερικανός Υποστράτηγος Χαϊτάουερ πρότεινε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του να μοιραστεί το Αιγαίο μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας στην νοητή γραμμή Θάσος-Κάσος (8). Στην αντιπρόποσή του ο ήρωας Κόρκας τού απάντησε αποστομωτικά: «Το Αιγαίο και τα νησιά του, χιλιάδες χρόνια, είναι ελληνικά, πριν έρθουν οι Τούρκοι από την Μογγολία. Συνεπώς, δεν αντιλαμβάνομαι την πρότασή σας να χωρίσουμε και να μοιράσουμε το Αιγαίο. Το Αιγαίο είναι ελληνικό και η Ελλάδα δεν δέχεται κουβέντα για το Αιγαίο και θα πολεμήσει για το Αιγαίο.» (9).

Συμπεράσματα

Εκ των ανωτέρω συνάγονται αβίαστα ορισμένα ασφαλή συμπεράσματα. Το πρώτον είναι ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει και θα αντιμετωπίζει τις τουρκικές απειλές μόνη της. Ουδείς θα προστρέξει σε βοήθεια. Η βεβαιότητα αυτή πρέπει να αναγκάσει τις ελληνικές αρχές να διαμορφώσουν μια Εθνική Στρατηγική, την οποία και θα τηρούν απαρέγκλιτα. Το δεύτερον είναι ότι η Τουρκία δεν θα αναστείλει τον υβριδικό πόλεμο που έχει κηρύξει στην Ελλάδα (10).

Μοναδική περίπτωση να συμβεί αυτό είναι να εφαρμοστεί ουσιαστική ελληνική αποτροπή. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι, αν η Ελλάδα δεν λάβει έμπρακτα μέτρα κατά των τουρκικών προκλήσεων, θα επιτραπεί στην Τουρκία ο παραλογισμός να ισχυριστεί ότι κακώς πραγματοποιούν πτήσεις τα ελληνικά αεροσκάφη στις περιοχές που η ίδια κάνει υπερπτήσεις (11). Τέλος, το πλέον κρίσιμο συμπέρασμα που προκύπτει έχει να κάνει με την φαινομενική παθητικότητα της Ελλάδος. Αυτή φέρνει πιο κοντά το ενδεχόμενο μιας ελληνοτουρκικής σύγκρουσης και δεν το απομακρύνει. Επιτυγχάνει, δηλαδή, το αντίθετο αποτέλεσμα.

Καιρός να αντιστρέψουμε την κατάσταση.

—

Παραπομπές

1. Το περιστατικό αυτό έλαβε χώρα μία εβδομάδα μετά τον αδόκητο χαμό του Σμηναγού Γεωργίου Μπαλταδώρου, του οποίου το Mirage 2000-5 κατέπεσε κοντά στην Σκύρο καθώς επέστρεφε από αποστολή αναχαίτισης τουρκικών παραβατών.

2. Νέες υπερπτήσεις πραγματοποιήθηκαν πάνω από τις Οινούσσες στις 05-5-2020 και, δυστυχώς, πολλές σημειώνονται σχεδόν καθημερινά.

3. Και έως ένα σημείο το επιτυγχάνει και δη με το μικρότερο δυνατό κόστος.

4. Μελέτη του με τίτλο «Cacophony in the Aegean; Contemporary Turkish-Greek Relations» εν έτει 1997, η οποία έχει επιβεβαιωθεί. Έτσι η Τουρκία αντιτίθεται στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδος και διατηρεί (και θα διατηρεί!) την παράνομη κατοχή της Κύπρου.

5. Ibid.

6. Βασίλης Ι. Τζανακάρης, «Δακρυσμένη Μικρασία», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 46.

7. Συνδιαλλαγή σημαίνει συμφιλίωση και όχι συναλλαγή η οποία έχει την έννοια της δοσοληψίας.

8. Εγκάρσια γραμμή που κυριολεκτικά διχοτομεί το Αιγαίο.

9. Κωνσταντίνος Κόρκας, «Σαράντα καυτά χρόνια», σελ. 139-141.

10. Φράση που διατυπώθηκε από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Αντιναύαρχο ε.α. Αλέξανδρο Διακόπουλο στο άρθρο του: «Ασφάλεια και Οικονομία στα χρόνια του κορονοϊού»

11. Παρέμβαση σχετικώς του Αντιστρατήγου ε.α. Κωνσταντίνου Λουκόπουλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.