Blog

Μείζον θέμα στον δημόσιο διάλογο (και όχι μόνο) αποτελεί η μη ανανέωση της κυβερνητικής απόφασης περί της αναστολής υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου. Συγχρόνως, ζήτημα αποτελεί και η αρχική απόφαση περί αναστολής. 

Τα πραγματικά γεγονότα έχουν ως εξής:

Η Τουρκία αποφάσισε στις 27/28 Φεβρουαρίου να απασφαλίσει, όσον αφορά στο μεταναστευτικό πρόβλημα. Απελευθερωμένη από τις επιφάσεις νομιμότητας, επιδίωξε να ασκήσει αφόρητη πίεση, με τη μορφή της βίας, σε Ελλάδα και Ευρώπη, προκειμένου να επιτύχει διπλό αντικειμενικό σκοπό: πορισμό υπέρογκων χρηματικών κεφαλαίων (δεδομένης και της ασθενούς οικονομίας της) και κατάργηση της θεώρησης εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους πολίτες της (1). Τακτικό μέσο για την επίτευξη του διττού στόχου η αναθεώρηση της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016. Επιχειρησιακό μέσο οι δυστυχισμένοι μετανάστες (και οι ακόμη πιο δυστυχισμένοι ποινικοί κρατούμενοι), οι οποίοι έδρασαν ως πολιορκητικός κριός (2). 

Η συνεργασία των τουρκικών αρχών με τις εγκληματικές οργανώσεις των διακινητών ήταν  απροκάλυπτη και αγαστή.

Υποδειγματικότερη, εν τούτοις, ήταν η άμεση και αποτελεσματική αντίδραση της Ελλάδος. Στρατός και Αστυνομία σφράγισαν τα σύνορα, αποκρούοντας την πρώτη επίθεση, η οποία εξελίχθηκε σε μια ιδιότυπη πολιορκία. Η επιμελητεία των πολιορκητών παρεχόταν από το τουρκικό κράτος, το οποίο όταν διαπίστωσε ότι η ελληνική πλευρά δεν επέτρεπε τη διέλευση κανενός αποφάσισε να συνδράμει ανενδοίαστα. 

Ενόψει αυτής της πολιορκίας η Ελλάδα έλαβε εγκαίρως έκτακτα μέτρα με πολλούς αποδέκτες. Πλέον των καθαρά αμυντικών (ενίσχυση φύλαξης συνόρων κ.λπ.), νομοθέτησε αναλόγως. Αποφάσισε να μην δέχεται αιτήσεις χορήγησης ασύλου από όσους θα εισέλθουν παρανόμως, στο πλαίσιο της ιδιότυπης πολιορκίας. Εκδόθηκε, λοιπόν, η υπ’ αριθ. 45/02-3-2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (3), δυνάμει της οποίας: «1. Αναστέλλεται η υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου από άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα από την έναρξη ισχύος της παρούσας. Τα άτομα αυτά επιστρέφονται χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής. 2. Η διάταξη της παρ. 1 ισχύει για χρονικό διάστημα ενός (1) μηνός.». 

Η Ελλάδα δέχτηκε σοβαρές επικρίσεις και μεγάλη πίεση για την απόφαση αυτή. Από την άλλη πλευρά, η απόφαση επικροτήθηκε από τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών. Απόψεις εκφράστηκαν πολλές και κατά της απόφασης και υπέρ. Οι διεθνείς οργανισμοί και οι ευρωπαϊκές αρχές αποδοκίμασαν την πράξη, όπως επίσης έγιναν προσωπικές ενημερώσεις σε εκπροσώπους σημαντικών θεσμικών φορέων στη χώρα. 

Περιττεύει η ανάλυση της βασιμότητας ή μη της επίμαχης απόφασης, ιδίως αν αναλογιστούμε δύο τινά: α) ότι της τυχόν νομικής αβασιμότητας της εν λόγω απόφασης υπερείχε η αυταπόδεικτη εθνική αναγκαιότητα για τη λήψη της και β) ότι κρίθηκε η νομιμότητά της από το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Εν τω μεταξύ, τη νύχτα της 27ης/28ης Μαρτίου 2020, η Τουρκία εκκένωσε τον μεταναστευτικό καταυλισμό του Παζάρκουλε και η απειλή προς το παρόν αποσύρθηκε από εκεί. Το τέλος της πολιορκίας σε συνδυασμό με την προγραμματισμένη λήξη της προαναφερθείσης ΠΝΠ σήμανε την επιστροφή στην αυτονόητη αποδοχή αιτήσεων ασύλου. 

Μετά τη λήξη ισχύος της έκτακτης αναστολής του δικαιώματος υποβολής αιτήσεων ασύλου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα κρίνει τελικώς τυχόν αιτήσεις ασύλου, από εκείνους που εισήλθαν παρανόμως στην διάρκεια της αναστολής. Έτσι, οι πολίτες που επιδοκίμασαν την απόφαση της κυβέρνησης περί αναστολής, τώρα αποδοκίμασαν την ίδια. Συγχρόνως, έγινε γνωστό ότι ούτως ή άλλως αναστέλλεται η λειτουργία της Υπηρεσίας Ασύλου, λόγω κορονοϊού, καθώς και ότι αναμένεται σχέδιο νόμου στη Βουλή, το οποίο θα περιέχει μια πάρα πολύ σημαντική ρύθμιση· αιτήσεις ασύλου από μετανάστες, οι οποίοι έχουν ζήσει σε τρίτη χώρα περισσότερο από δύο μήνες χωρίς να υποστούν διώξεις, θα απορρίπτονται και οι αιτούντες νομίμως θα επιστρέφονται. Αυτό πρακτικώς σημαίνει, ότι όσοι μετανάστες έχουν έρθει από την Τουρκία – η οποία είναι τρίτη χώρα καθ’ ό,τι μη εμπόλεμη – και έχουν διαμείνει στην Τουρκία περισσότερο από δύο μήνες (η συντριπτική πλειονότητα των μεταναστών που στέλνει το τουρκικό κράτος) θα επιστρέφονται, απορριφθησομένων των αιτήσεων ασύλου. Κάπως έτσι, όπως γίνεται αντιληπτό, θα ματαιώνεται το επικίνδυνο τουρκικό παιχνίδι. 

Κατόπιν αυτών των ραγδαίων εξελίξεων, ο χειρισμός της Ελλάδος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αριστοτεχνικός. Εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι λίγοι εισήλθαν από την ιδιότυπη πολιορκία και ανακοίνωσε ότι και γι’ αυτούς θα υπάρχει δυνατότητα εξέτασης αιτήσεων ασύλου, πριν επιστραφούν εκεί απ’ όπου εισήλθαν παρανόμως (η απόρριψη των αιτήσεων αυτών και η επακόλουθη επιστροφή είναι βέβαιη). Με τον τρόπο αυτόν, η Ελλάδα και απέτρεψε την παράνομη είσοδο σε πολλούς μετανάστες όταν έπρεπε (ήταν ανούσιο γι’ αυτούς να κάνουν το παν για να εισέλθουν μόνο και μόνο για να επιστραφούν χωρίς δικαίωμα ασύλου και χωρίς καταγραφή) και συμμορφώθηκε ξανά με την διεθνή νομοθεσία, όταν ο κίνδυνος παρήλθε. Όπως και να το δει κάποιος, ο σκοπός επετεύχθη.

Όσοι ισχυρίζονται, ότι κακώς η Ελλάδα θα εξετάσει αυτά τα αιτήματα, θα πρέπει να έχουν πάντα κατά νου, ότι η σκοπιμότητα της τήρησης της διεθνούς νομιμότητας εκ μέρους της Ελλάδος έχει ευρείες προεκτάσεις και αποτελεί σε μεγάλο βαθμό όπλο της εξωτερικής μας πολιτικής. Με τα ίδια διεθνή κείμενα η Ελλάδα αναδεικνύει τις σοβαρές τουρκικές προκλήσεις και διαμορφώνει συμμαχίες. Πέραν των ανωτέρω, όμως, ας έχουμε υπόψιν μας, ότι η σύνθετη φύση των νομικών διατάξεων και τα προκύπτοντα εξ αυτής ζητήματα ερμηνείας δημιουργούσαν, δημιουργούν και θα δημιουργούν προβλήματα στην εφαρμογή των νόμων (4). Ένας βραχύς, στη διατύπωση, κανόνας δικαίου δύναται να εγείρει δυσανάλογα πολλά και απείρως κρισιμότερα ζητήματα ερμηνείας (5). Την προβληματική της αυθεντικής σημασίας μιας διάταξης νόμου επιτείνουν συντρέχουσες καταστάσεις, όπως το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εξετάζεται, η ένταση του πολιτικού ανταγωνισμού, η πραγματική κατανόησή της από την κοινωνία (που δεν είναι υποχρεωμένη να γνωρίζει νομικά) και, φυσικά, η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Αντιθέτως, πολλές φορές κάποιες από τις παραπάνω καταστάσεις όχι μόνο επιβάλλουν τη νομική ερμηνεία αλλά κατευθύνουν και τη νομοθέτηση (6).   

Η θέσπιση αναστολής της υποβολής αιτήσεων ασύλου, στον χρόνο που νομοθετήθηκε, ήταν σύμφωνη με το εθνικό μας συμφέρον. Ομοίως, εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα η μεταγενέστερη κρίση τυχόν αιτήσεων από εκείνους που εισήλθαν στην διάρκεια της ιδιότυπης πολιορκίας. Φαινομενικώς μόνο η πολιτική αυτή μοιάζει αντιφατική. Ουσιαστικώς είναι μια μεγαλοφυής και εθνικά επωφελής συνέχεια στον χειρισμό ενός ακανθώδους προβλήματος.

 

 

Σημειώσεις:

1. Αυτά τα δύο είναι οι αιχμές των τουρκικών αξιώσεων. Οι γνώστες του ανατολίτικου παζαριού γνωρίζουν ότι, στη διάρκειά του, όλα είναι στο τραπέζι και συνεπώς όλα διεκδικούνται.

2. Για τον τρόπο οργάνωσης και μεταφοράς: https://www.liberal.gr/diplomacy/i-tourkia-karadokei-kai-kanei-kirugmata-ousa-adistakti/296192

3.http://asylo.gov.gr/wp-content/uploads/2020/03/pnp-anastolh-ths-ypovolis-aithseon-asylou.pdf

4. Ας μην ξεχνάμε ότι οι σπουδαίοι νομοθέτες της αρχαιότητας, Σόλων στην Αθήνα και Λυκούργος στη Σπάρτη, ξενιτεύτηκαν μετά την εισαγωγή της νομοθεσίας τους για να μην αναγκαστούν να την αλλάξουν. Είναι έμφυτο χαρακτηριστικό των ανθρώπων η αποφυγή συμμόρφωσης με τους νόμους, καθ’ ο μέρος τους αγγίζουν και τους απαγορεύουν ή τους υποδεικνύουν πράξεις και παραλείψεις, γεγονός που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την επιλεχθησόμενη ερμηνεία.

5. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ερμηνεία μιας μικρής φράσης έξι (6) λέξεων στο άρθρο 34 του Συντάγματος, κατά την επεισοδιακή ψηφοφορία για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας, το όχι και τόσο μακρινό 1985.

6. Aναντίρρητη επιβεβαίωση τυγχάνει η εξέλιξη του άρθρου 370Α Ποινικού Κώδικα. Το 2007 (μετά την υπόθεση Ζαχόπουλου) έγινε κακούργημα η καταγραφή συνομιλίας χωρίς τη συναίνεση του συνομιλητή, ενώ το 2019 (μετά την παράνομη καταγραφή του Ι. Στουρνάρα από τον Π. Πολάκη) μετατράπηκε σε πλημμέλημα

www.Liberal.gr