Blog

Το στρατιωτικό σώμα είναι ένας θεσμός οργανωμένος των ενόπλων δυνάμεων που έχει ως απώτερο σκοπό την προστασία της εθνικής κυριαρχίας, την ασφάλεια του κράτους αλλά και την υπεράσπιση της εδαφικής του ακεραιότητας από εξωτερικές και εσωτερικές απειλές. Αποτελεί βασικό πυλώνα διασφάλισης της σταθερότητας, της ανεξαρτησίας και της συνοχής της χώρας καθώς επίσης λειτουργεί με αυστηρή ιεραρχική δομή. Από τους βασικότερους ρόλους του στρατού είναι η προστασία της χώρας από απειλές όπως είναι η τρομοκρατία, οι επιθέσεις και ο πόλεμος. Επίσης συμμετέχει σε διεθνείς αποστολές με σκοπό να διατηρείται η ειρήνη, αποτρέπει πιθανές επιθέσεις που μπορεί να γίνουν και ως εκ τούτου υποστηρίζει το κράτος σε κρίσιμες καταστάσεις όπως για παράδειγμα είναι οι ανθρωπιστικές κρίσεις και οι φυσικές καταστροφές.

Σύμφωνα με τη θεωρία του πολέμου, ο πόλεμος αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο που έχει πολιτικές, κοινωνικές, στρατηγικές, ηθικές και ψυχολογικές διαστάσεις. Συγκεκριμένα, ο Θουκυδίδης στην ιστορική περιγραφή του Πελοποννησιακού Πολέμου, εξετάζει σε βάθος τα αίτια του πολέμου, παρουσιάζοντας μια ρεαλιστική προσέγγιση που εξακολουθεί να έχει κεντρική θέση στις θεωρήσεις των διεθνών σχέσεων για τον πόλεμο. Κατά τον Θουκυδίδη, ο πόλεμος προκαλείται όχι μόνο από μεμονωμένα γεγονότα, αλλά από βαθύτερα πολιτικά, κοινωνικά και ψυχολογικά αίτια. Ειδικότερα, διατύπωσε ότι ο πόλεμος ξεκίνησε εξαιτίας του φόβου, της φιλοδοξίας και του ανταγωνισμού που προκλήθηκε λόγω της αυξανόμενης δύναμης της Αθήνας. Η θεώρησή του περί πολέμου έχει εφαρμοστεί σε διάφορες ιστορικές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στις συγκρούσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης  – Ψυχρός Πόλεμος – ή ακόμα και στον σημερινό γεωπολιτικό ανταγωνισμό που υφίσταται ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα.

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ

Ως βασικός πυλώνας της εθνικής άμυνας, ο στρατός έχει καθοριστική σημασία για την προστασία του κράτους που εκπροσωπεί από εξωτερικές απειλές καθώς επίσης και την ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας. Μια από τις κύριες του αποστολές είναι η διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας. Η διαφύλαξη εδαφικής ακεραιότητας συγκαταλέγεται στους θεμελιώδεις ρόλους του στρατού και διαδραματίζει ζωτικό παράγοντα όσον αφορά την επιβίωση και την ανεξαρτησία ενός κράτους. Σε αυτήν εντάσσονται δράσεις και στρατηγικές που έχουν ως στόχο τη προστασία των συνόρων και την αποφυγή οποιασδήποτε παραβίασης της εδαφικής κυριαρχίας.

Οι στρατηγικές όπως και οι τακτικές επηρεάζουν σχεδόν κάθε τομέα της ανθρώπινης προσπάθειας. Στις ένοπλες δυνάμεις, όπως οι στρατηγικές, έτσι και οι τακτικές καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα επιτευχθούν με τον καλύτερο δυνατό οι στόχοι. Είτε αυτό αφορά τον σχεδιασμό μιας επιχειρησιακής συνθήκης πολέμου, είτε τις επιμέρους κινήσεις. Οι κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής σε κάθε περίπτωση λαμβάνουν συνήθως υπόψη τους εθνικούς σκοπούς, τη δεοντολογία, τους νόμους και τις αξίες. Αυτές οι στρατηγικές χρησιμοποιούν διπλωματικά, οικονομικά, ψυχολογικά, κυβερνητικά, τεχνολογικά και άλλα μέσα, από τα οποία οι ένοπλες δυνάμεις συμβάλλουν σημαντικά με την δράση τους.

Η στρατιωτική στρατηγική είναι στην πραγματικότητα ένα παιχνίδι που μπορεί να συμμετάσχει ο καθένας, όμως, από τους συμμετέχοντες, μόνο όσοι είναι χαρισματικοί κερδίζουν βραβεία και επιβραβεύσεις. Η εθνική ασφάλεια, τα συμφέροντα, οι κίνδυνοι και οι αντικειμενικές επιδιώξεις, εν ολίγοις, διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι πολιτικές, οι στρατηγικές, η επιχειρησιακή τέχνη και οι τακτικές ενώνονται μεταξύ τους παρόμοια με τα κομμάτια ενός παζλ. Τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας είναι ιδιαίτερα γενικευμένες εκφράσεις των επιθυµιών και των αναγκών ενός έθνους, ιδίως εκείνων που αφορούν την προστασία του λαού, της επικράτειας, του παραδοσιακού τρόπου ζωής, των θεσµών και των αξιών του. Όπως είχε αναφέρει και ο Κινέζος Στρατηγός Sun Tzu “Αν γνωρίζεις τον εχθρό σου και γνωρίζεις τον εαυτό σου, δεν θα φοβηθείς το αποτέλεσμα εκατό μαχών. Αν γνωρίζεις μόνο τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό σου, θα χάσεις μια μάχη για κάθε νίκη. Αν δεν γνωρίζεις ούτε τον εχθρό σου ούτε τον εαυτό σου, θα χάνεις σε κάθε μάχη.”

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ

Η συμμετοχή του στρατού σε διεθνείς αποστολές συγκαταλέγεται στους βασικούς ρόλους των ενόπλων δυνάμεων, ιδιαίτερα στην περίοδο που επικρατεί η παγκοσμιοποίηση και η αυξανόμενη ανάγκη για τη σύναψη συνεργασίας με σκοπό να αντιμετωπιστούν κοινές απειλές και προκλήσεις. Ένας από τους σημαντικότερους και πιο ευδιάκριτους ρόλους του στρατού στις διεθνείς αποστολές είναι η διατήρηση της ειρήνης. Ο στρατός αποστέλλεται συχνά ως μέρος των ειρηνευτικών δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών ή περιφερειακών οργανισμών όπως το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση με σκοπό να συμβάλει στη σταθεροποίηση περιοχών που πλήττονται από συγκρούσεις. Τα μέλη του στρατού συμβάλλουν στην παρακολούθηση των εκεχειριών, διασφαλίζουν την προστασία των αμάχων και εγγυώνται την ασφαλή παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο στρατός συμμετέχει συχνά σε αποστολές με απώτερο στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την επιβολή του διεθνούς δικαίου, ιδίως σε ζώνες συγκρούσεων όπου οι άμαχοι κινδυνεύουν από διάφορα είδη ακραίας μορφής βίας. Βασικό λειτούργημα του είναι να αποτρέψει τη γενοκτονία, την εθνοκάθαρση όπως και άλλου είδους παρανομίες και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο πλαίσιο εντολών διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ. Δεύτερον, ο στρατός κατέχει καθοριστικό ρόλο στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και στην αρωγή κατά των καταστροφών. Σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπως για παράδειγμα είναι οι σεισμοί, πυρκαγιές ή πλημμύρες, οι στρατιωτικές δυνάμεις είναι συχνά μεταξύ των πρώτων που ανταποκρίνονται. Διαθέτουν εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα διοικητικής μέριμνας, μεταφορών και παροχής βασικών υπηρεσιών, όπως είναι η ιατρική περίθαλψη, η διανομή τροφίμων και η παροχή καταλυμάτων. Επίσης, ο στρατός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις με στόχο τη μείωση της παγκόσμιας απειλής που προέρχεται από τρομοκρατικές οργανώσεις. Οι εν λόγω επιχειρήσεις είναι συχνά πολυεθνικές και προϋποθέτουν τη συνεργασία μεταξύ συμμαχικών δυνάμεων προκειμένου να εξαρθρωθούν τρομοκρατικά δίκτυα και να αποτραπεί η εξάπλωση του βίαιου εξτρεμισμού και να διασφαλιστούν ασταθείς περιοχές. Η παρουσία διεθνών στρατιωτικών δυνάμεων σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε συγκρούσεις και αναζωπυρώσεις κρίσεων λειτουργεί συχνά με θετικό πρόσημο καθώς αποτρέπεται η περαιτέρω κλιμάκωση της βίας. Οι στρατιωτικές αποστολές μπορούν να καθησυχάσουν τους περιφερειακούς συμμάχους και να αποτρέψουν τις ενδεχόμενες επιθετικές ενέργειες.

Είναι γεγονός ότι σε κάποιες περιπτώσεις, η στρατιωτική παρουσία πολλών χωρών είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη των συγκρούσεων ή τον περιορισμό της συνεχιζόμενης βίας, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ευρύτερη περιφερειακή ασφάλεια. Μέσω της συμμετοχής σε διεθνείς αποστολές, ο στρατός αποτελεί μέσο στρατιωτικής διπλωματίας. Συμβάλλει, δηλαδή, στην προβολή της ισχύος και της επιρροής μιας χώρας στο εξωτερικό, επιδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο δέσμευση για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Στο πλαίσιο αυτών των αποστολών είναι επίσης εφικτή η συνεργασία μεταξύ στρατιωτικών, η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση της συνεργασίας όπως επίσης  και στην πρόληψη συγκρούσεων.

Η εμπλοκή του στρατού σε διεθνείς αποστολές αποτελεί έναν τομέα που προϋποθέτει υψηλό επίπεδο συντονισμού και συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς, ενώ παράλληλα ενισχύει τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας συμβάλλοντας στην από κοινού ασφάλεια και σταθερότητα. Ο στρατός διαδραματίζει πολύπλευρο και απαραίτητο ρόλο στην εθνική άμυνα και ασφάλεια. Δεδομένου ότι η τεχνολογία εξελίσσεται και το είδος των απειλών μεταβάλλεται, ο στρατός καλείται να προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις, ενσωματώνοντας προηγμένες μορφές τεχνολογίας και διαμορφώνοντας νέες στρατηγικές συμμαχίες προκειμένου να διαφυλάξει τα συμφέροντα του έθνους.

Η συσχέτιση ανάμεσα στη στρατηγική και την τακτική είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιτυχία μιας στρατιωτικής επιχείρησης, καθώς οι στρατηγικές αποφάσεις καθοδηγούν τη συνολική κατεύθυνση της δράσης, ενώ οι τακτικές αποφάσεις εξασφαλίζουν την αποτελεσματική εκτέλεση αυτών των στρατηγικών στόχων στο πεδίο. Όταν οι στρατηγικοί και οι τακτικοί παράγοντες λειτουργούν αρμονικά, τότε η επιχείρηση έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bowdish, R. G. (2013). Military strategy: Theory and concepts. The University of Nebraska-Lincoln.

Collins, J. M. (2002). Military strategy: Principles, practices, and historical perspectives. Potomac Books, Inc..

Handel, M. I. (1990). Intelligence and military operations. Intelligence and National Security, 5(2), 1-95.

Kennedy, C. H., & Zillmer, E. A. (Eds.). (2022). Military psychology: Clinical and operational applications. Guilford Publications.

Lake, D. R., & Lake, D. R. (2019). The Army and Technology (pp. 183-222). Palgrave Macmillan US.

Nation, R. C. (2008). Thucydides and contemporary strategy. US Army War College guide to national security issues, 1, 120.

Staal, M. A., & DeVries, M. R. (2020). Military operational psychology. Psychological Services, 17(2), 195.

Stone, J. (2011). Military strategy: the politics and technique of war. A&C Black.

Wylie, J. C. (2014). MILITARY STRATEGY: A General Theory of Power Control. Naval Institute Press.