Blog

Ο ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΙΡΑΚ :

TO ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ, ΤΑ “ΣΚΛΗΡΑ ΧΑΡΤΙΑ” ΤΟΥ ΣΑΝΤΑΜ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΗ ΑΝΑΚΥΨΗ ΤΟΥ ΚΟΥΡΔΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ .

Του Αθανάσιου Μιχ. Γκουτζιούλη

 

Πετρέλαιο – ο πιο σοβαρός ίσως λόγος – μη ισορροπίας, σταθερότητας και ασφάλειας της μέσης ανατολής. Λαμβάνοντας υπ’όψιν τις ανάγκες της σύγχρονης βιομηχανίας ,το πετρέλαιο αποτελεί την ραχοκοκαλιά των δυτικών οικονομιών καθιστώντας έτσι την μέση ανατολή ένα σπουδαίο γεωπολιτικό χώρο επιρροής και ανάμειξης των μεγάλων δυνάμεων.

Στη μέση ανατολή ανήκει περίπου το 64% των αποδεδειγμένων μέχρι στιγμής παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου και το 34% φυσικού αερίου, το 90% των οποίων βρίσκονται στην περιοχή του Κόλπου. Tο υπουργείο ενέργειας των ΗΠΑ υπολόγιζε ότι οι εξαγωγές πετρελαίου της Mέσης Aνατολής (M.A.) το 1995 ήταν 17.7 εκατ. βαρέλια / μέρα (ε.β/η.) που αποτελούσαν το 47% της παγκόσμιας εξαγωγής. Σύμφωνα με έρευνες του ίδιου υπουργείου υπολογίζεται ότι οι εξαγωγές των χωρών της μ.α. για το έτος 2020 θα φτάσουν τα 39.8 ε.β/η. που θα αποτελούν το 60% της παγκόσμιας εξαγωγής. Συγκεκριμένα για τις χώρες του κόλπου ενώ η παραγωγή πετρελαίου για το 1997 ήταν 22.8 ε.β/η., το 2020 αναμένεται να φτάσει τα 42.2 ε.β/η. Δηλαδή από 29% της παγκόσμιας παραγωγής του 1997 αναμένεται να αυξηθεί στο 38% το 2020. Όσον αφορά τώρα τις HΠΑ, εισάγουν αγαθά άξιας 1.2 τρις δολ. κάθε χρόνο κυρίως από την Ευρώπη και την Ασία οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένες από το εισαγόμενο πετρέλαιο. Οι εισαγωγές των ΗΠΑ όπως επίσης και οι ανάγκες της Ευρώπης και της Ασίας για πετρέλαιο θα αυξηθούν μέχρι το 2020. Συνεπώς τα ζωτικά στρατηγικά συμφέροντα των HΠΑ βασίζονται στην παγκόσμια διαθεσιμότητα του πετρελαίου σε κανονικές τιμές τόσο για την ίδια, όσο και για τις υπόλοιπες χώρες, κυρίως για την σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας. Το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ θεωρεί ότι η σταθερότητα αυτή θα εξασφαλιστεί μελλοντικά εφόσον η παραγωγή πετρελαίου στη Μ.Α. φτάσει, από τα 29 ε.β/μ σήμερα στα 51 ε.β/μ το 2020 και για τις χώρες του κόλπου από τα 24 ε.β/μ σήμερα στα 43 ε.β/μ το 2020. Συνεπώς είναι στρατηγικό μέλημα για τις ΗΠΑ, η διαχρονική διατήρηση μιας φυσιολογικής τιμής στα αποθέματα πετρελαίου του κόλπου και για τον λόγο αυτό δεν μπορούν να αγνοήσουν την πολιτική συμπεριφορά του Ιράκ, η οποία προκαλεί μια ανεπιθύμητη αστάθεια στην περιοχή και στις ενεργειακές διακρατικές σχέσεις γενικότερα.

Το πρόσχημα των ΗΠΑ πίσω από την επικείμενη επίθεση στο Ιράκ, περιγράφεται στο επίσημο κείμενο του υπουργείου άμυνας των ΗΠΑ για την εθνική στρατηγική ασφάλειας της χώρας. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να λάβουν μέτρα πρώτου κράτη ταραξίες αδράξουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν Όπλα Μαζικής Καταστροφής (ΟΜΚ) και απειλήσουν τις ίδιες, τους σύμμαχους τους ή κράτη φιλικά προσκείμενα σ’αυτην. Τέτοια μέτρα είναι η αλλαγή αμυντικού δόγματος και του τρόπου εκπαίδευσης του στρατιωτικού προσωπικού. Εξίσου μεγάλη άξια έχουν και οι προσπάθειες εντατικοποίησης έλεγχου, αποτροπής και μη εξάπλωσης του υλικού και τεχνολογίας δημιουργίας ΟΜΚ. Τέλος ισχυρίζονται ότι η χρήση ΟΜΚ έχει μετατραπεί από έσχατο τρόπο επίλυσης στρατιωτικών διάφορων, σε μέσο διεξαγωγής μη συμβατικού πολέμου, απειλώντας έτσι άμαχο πληθυσμό, στρατηγικούς και μη στόχους με υπέρτατο σκοπό την τρομοκρατία και ανασφάλεια του αντίπαλου.

Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν έχουν να αντιμετωπίσουν έναν εύκολο αντίπαλο. Ένας πολύ σπουδαίος παράγοντας είναι ο ίδιος ο Σανταμ Χουσειν. Είναι γεγονός ότι ως πολιτικός έκανε έξυπνες κινήσεις και ελιγμούς . Όσον αφορά τις oικονομικές και υλικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη χώρα του, περιορίζει τις δυσκολίες τους μακριά από τον δικό του κύκλο, πλήττουν κυρίως τον λαό του και ταυτόχρονα κερδίζει την συμπάθεια της διεθνούς κοινής γνώμης μέσου του πόνου και της συμφοράς των απλών ανθρώπων εξαιτίας των ελλείψεων και της ανεπάρκειας σε είδη πρώτης ανάγκης. Με το γεγονός αυτό, ο Σ. Χουσειν κερδίζει και την συμπαράσταση του Αραβικού κόσμου. Κάνοντας νέες ενέργειες περιορίζει τους Κούρδους στον βορρά, τους Σιιτές στον νότο ενισχύοντας έτσι το καθεστώς του από ενδεχόμενους εσωτερικούς κινδύνους. Ακόμη οι παρεμβάσεις του ΟΗΕ σχετικά με τον περιορισμό του οπλοστασίου του δεν έχουν αποτέλεσμα, καθώς οι μυστικές υπηρεσίες του Ιράκ μάθαιναν από πριν που κατευθύνονταν οι επιθεωρητές του ΟΗΕ και σε τελική ανάλυση οι πολεμικοί εξοπλισμοί δεν περιορίστηκαν, αλλά αντίθετα ενισχύθηκαν.

Από εκεί και πέρα, το σενάριο αυτής της πιθανής εισβολής στο Ιράκ μπορεί ανά πάσα στιγμή να εξελιχθεί από το πιο ευοίωνο στο πιο δυσοίωνο, αναλόγως με το πώς θα αντιδράσει το Ιράκ. Σύμφωνα με πληροφορίες των Αμερικανικών και Βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, η χώρα αυτή διαθέτει αξιόμαχα πολεμικά συστήματα. Συγκεκριμένα παραδέχονται ότι το Ιράκ αυτή την στιγμή συνεχίζει να παράγει χημικά και βιολογικά όπλα ακόμη και εκτός εγκαταστάσεων, σε κινητές μονάδες δύσκολα εντοπίσημες, ιδιαίτερα χρήσιμες σε περίοδο πόλεμου. Ο κίνδυνος χρησιμοποίησης τους ενάντια στους πληθυσμούς Σιιτών και Κούρδων σε περίπτωση που αντιδράσουν (πολιτικά ή στρατιωτικά) ως αντιπερισπασμό κατά την διάρκεια του επικείμενου πόλεμου με τις ΗΠΑ, είναι ορατός. Άλλωστε στο παρελθόν, τον Αύγουστο του ’88 , αέρια μουστάρδας είχαν χρησιμοποιηθεί κατά κουρδικών χωριών στο βόριο Ιράκ σκορπίζοντας τον θάνατο σε εκατοντάδες Κούρδους.

Σχετικά με τα πυραυλικά συστήματα, οι πιο απειλητικοί πύραυλοι που διαθέτει αυτή τη στιγμή το Ιράκ είναι οι AL-HUSSEIN, ικανοί να πλήξουν στόχους εμβέλειας 650 χιλ. Ήδη από το ’90 το Ιράκ είχε παραδεχτεί στην ειδική επιτροπή του ΟΗΕ ότι είχε εγκαταστήσει σε 25 πυραυλικές κεφάλες άνθρακα και σε 50 άλλες τοξικά όπως Σαριν (Sarin) και Kυκλοσαριν (Cyclosarin). Σύγχρονες αναφορές υπάρχουν ακόμη και σήμερα, ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πυραυλικές κεφάλες στις οποίες έχουν τοποθετηθεί χημικά ή βιολογικά στοιχεία.

Ακόμη από το ’98 , επιθεωρητές του ΟΗΕ είχαν παρατηρήσει περιπτώσεις μετατροπής των Τσέχικων αεροσκαφών L-29 του Ιρανικού στόλου, σε τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη εμβέλειας 70 χιλ. Επίσης βρετανοί πιλότοι κατά την διάρκεια της επιχείρησης «Αλεπού της Έρημου», διέκριναν έως και 12 τέτοια αεροσκάφη με δεξαμενές ψεκασμού 300 λίτρων τοποθετημένες στα φτερά. Nωριτερα φέτος, η CIA ανέφερε ότι αυτοί οι πειραματισμοί μετατροπής αεροσκαφών συνεχίζονταν και κατά το 2000. Ταυτόχρονα εκδήλωναν τις ανησυχίες τους ότι εάν σε 10 τέτοια αεροσκάφη εγκατασταθούν δεξαμενές που περιέχουν χημικές ή βιολογικές ουσίες, θα είναι σε θέση έκαστο να διανέμει 20 φορές μεγαλύτερο φορτίο ουσιών και να καλύπτει ακόμη μεγαλύτερη απόσταση από ότι ο πύραυλος AL HUSSEIN, καθιστώντας το, έτσι, ένα αρκετά πιο επικίνδυνο και αποτελεσματικό όπλο πλήξης και κυρίως κάμψης ηθικού του αντίπαλου.

Τέλος σε μια πρόσφατη δημοσίευση μιας ερευνάς, η CIA – για μια ακόμη φορά – γνωστοποιούσε ότι το Ιράκ έχει στο μεγαλύτερο μέρος ανακατασκευάσει τις εγκαταστάσεις κατασκευής πύραυλων και βιολογικών οπλών που είχαν καταστραφεί κατά την διάρκεια της επιχειρήσεις «Αλεπού της Έρημου». Το Ιράκ έχει μάλιστα επενδύσει αρκετά στο πρόγραμμα κατασκευής το οποίο κατά γενική αποδοχή είναι περισσότερο ανεπτυγμένο από την εποχή του πόλεμου του Κόλπου. Επιπλέον, ένα όχι και τόσο ενθαρρυντικό συμπέρασμα της CIA είναι ότι το Ιράκ, σε περίπτωση που βρει με κάποιον τρόπο σxάσιμο υλικό (πλουτώνιο) από το εξωτερικό, θα είναι σε θέση αφού έχει ήδη την υποδομή να κατασκευάσει ένα πυρηνικό όπλο, εντός διαστήματος ενός χρόνου.

Όσον αφορά την έκβαση ενός επικείμενου πόλεμου με το Ιράκ, πολιτικοί αναλυτές των ΗΠΑ είναι αισιόδοξοι. Πιστεύουν ότι το Ιράκ όντως διαθέτει «σκληρά χαρτιά», τα οποία μπορούν να αλλοιώσουν σημαντικά την διεξαγωγή και έκβαση του πόλεμου αυτού. Θεωρούν όμως, πιθανότερη την περίπτωση ο πόλεμος αυτός να διεξαχθεί χωρίς απρόοπτα και αναπάντεχα γεγονότα, σε ένα διάστημα 4-6 εβδομάδων, με χαμηλό σχετικά «φόρο αίματος», με τη διακίνηση και την τιμή του πετρελαίου να μένει σχεδόν ανεπηρέαστη και το καθεστώς του Σ. Χουσεϊν να καταρρέει. Αφήνουν ωστόσο ανοικτό το ενδεχόμενο ο Σαντάμ να ελέγχει το καθεστώς καλύτερα από ότι πιστεύεται, ο λαός με ζήλο να μάχεται υπέρ του σε πολεμικές αναμετρήσεις που έχουν μεταφερθεί εντός των πόλεων και τον «φόρο αίματος» μεγάλο στους δυο αντικρουόμενους Στράτους , να ξεπερνά τις αρχικές προβλέψεις. Σε μια τέτοια εξέλιξη οι ΗΠΑ θα βγουν χαμένες στον πόλεμο της εικόνας τον οποίο θα μεταφέρουν οι τηλεοπτικές κάμερες , δείχνοντας ταυτόχρονα απώλειες στο αμερικανικό έμψυχο υλικό και από την άλλη στον άμαχο πληθυσμό του Ιράκ. Σύμφωνα με ορισμένους ακόμη αναλυτές, δεν θα έπρεπε να θεωρείται απίθανο ότι ο Σαντάμ μπροστά στον κίνδυνο πολιτικού του «θανάτου», να μην διστάσει να χρησιμοποιήσει μερικά από τα μέσα που διαθέτει για χημικό και βιολογικό πόλεμο, κυρίως ενάντια Αμερικανικών θέσεων.

Μια άλλη πολιτική διάσταση που θα μπορούσε να έχει ο πόλεμος αυτός, είναι η περίπτωση δημιουργίας ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους. Αυτή τη στιγμή ο κουρδικός πληθυσμός στο Ιράκ είναι 3.5 εκατ. στο σύνολο 22 εκατ. κατοίκων του, ενώ πολιτικά το Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα (ΚΔΚ) και η Πατριωτική Ένωση Κουρδιστάν (ΠΕΚ) ελέγχουν 3 επαρχίες στο βόριο Ιράκ. Συγκεκριμένα, ένα σημείο (Κουρδικό) στη βόρια πλευρά της χώρας δεν ελέγχεται από την Βαγδάτη, από το ’91 και έχει επιβληθεί στην περιοχή μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, η οποία προστατεύεται από τις εναέριες δυνάμεις της Βρετανίας και των ΗΠΑ που εδρεύουν στη βάση του Ινσιρλίκ στην Τουρκία. Παλιότερα, τον Ιανουάριο του 2002, σε κοινή δήλωση εκπρόσωποι του ΚΔΚ και της ΠΕΚ είχαν αρνηθεί κατηγορηματικά ότι υπάρχουν σχέδια για την δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους. Πρόσφατα όμως, μπροστά στο ενδεχόμενο πτώσης του καθεστώτος του Σαντάμ (κατόπιν πόλεμου) και ομοσπονδιοποίησης του Ιράκ, η κουρδική βουλή υπερψηφίζει ένα σύνταγμα για μια αυτόνομη κουρδική επαρχία με πρώτευσα την πόλη του Κιρκούκ (Kircuk), γύρω από την οποία υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου. Για τον λόγο αυτό στις 13 Οκτωβρίου, ο Ετσεβίτ αντέδρασε και δήλωσε ότι θα ερχόταν σε επαφές με τις ΗΠΑ, ώστε να αποτρέψει ένα τέτοιο απειλητικό για την Τουρκία σενάριο. Ταυτόχρονα, η Τούρκικη κυβέρνηση παραδεχόταν πως είχε τοποθετήσει στην περιοχή 3000 περίπου στρατιώτες για ασφάλεια, υποτίθεται, έναντι επιδρομών των Κούρδων ανταρτών, ενώ αντίθετα τούρκικες εφημερίδες στις 17-18 Οκτωβρίου, έκαναν λόγο για 12.000 στρατιώτες. Oι ΗΠΑ όμως, παρά το γεγονός ότι στην κρίσιμη αυτή γεωοικονομική περιοχή υπάρχει έντονο το Κουρδικό στοιχείο, δεν μπορούν να αγνοήσουν το κομβικό κράτος της Τουρκίας (όπως το χαρακτήρισε ο Μπρεζίνσκι). Η τελευταία, όσον αφορά τον επικείμενο πόλεμο, συμφώνησε να προσφέρει στις ΗΠΑ πέρα από τις βάσεις της, την βοήθεια της στην εγκατάσταση των προσφύγων που θα προκύψουν και να αναλάβει ακόμη την φύλαξη των αιχμαλώτων στρατιωτών. Για τον λόγο αυτό, οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να προσφέρουν μια οικονομική βοήθεια στην Τουρκία ύψους 6 δις δολ. και να ασκήσουν πιέσεις για επιπλέον δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Τέλος, συμπεραίνουμε ότι η ενεργειακή άξια της περιοχής του κόλπου είναι αδιαμφισβήτητη. Όσο ο Σ. Χουσεϊν συνεχίζει να ηγείται του Ιράκ, με την προκλητική του πολιτική συμπεριφορά, θα συνεχίζει να απειλεί την ισορροπία της περιοχής. Συνεπώς, ο κίνδυνος πόλεμου για την ανατροπή του όσο διατηρείται το καθεστώς του, είναι υπαρκτός. Από εκεί και πέρα οι ΗΠΑ, στο ενδεχόμενο επέμβασης, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμήσουν τις πολεμικές δυνατότητες του Ιράκ και οφείλουν να επιλύσουν τα συνεπαγόμενα πολιτικά προβλήματα που θα ανακύψουν με προσοχή αλλά και προνοητικότητα, προς αποφυγή δημιουργίας μιας νέας κατάστασης πού ίσως επιτείνει την αστάθεια στον Κόλπο.