Blog

Αν και από τα μέσα του 2015 το Ισλαμικό Κράτος έχει απωλέσει μεγάλες περιοχές, εντούτοις εξακολουθεί να κατέχει και να ελέγχει εδάφη του βορειοδυτικού Ιράκ καθώς και της βόρειας και ανατολικής Συρίας. Βραχυπρόθεσμα δε ενδέχεται να υποστεί περαιτέρω συρρίκνωση και άλλων εδαφών, ένεκα των αντι-τζιχαντιστικών επιχειρήσεων που διεξάγουν οι δυνάμεις τόσο του υπό αμερικανική διοίκηση Δυτικού συνασπισμού στη Συρία και το Ιράκ, όσο και του ρωσο-σιιτικού συνασπισμού στη Συρία.

Πράγματι, τους τελευταίους 12 μήνες, το Ισλαμικό Χαλιφάτο απώλεσε περίπου το 50% του κατοικήσιμου εδάφους που  κατείχε στο Ιράκ και περίπου το 20% του αντίστοιχου εδάφους στη Συρία. Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, χιλιάδες μαχητές του Abu Bakr al-Baghdadi έχασαν τη ζωή τους και ο αριθμό τους μειώνεται με ταχείς ρυθμούς. Αντίστοιχα, μειώνεται τόσο το ηθικό των μαχητών, όσο και τα έσοδα του Χαλιφάτου.

Πέραν αυτών, στοιχεία των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών καταδεικνύουν ότι όλο και λιγότεροι ξένοι μαχητές επιχειρούν να ταξιδέψουν προς τη Συρία και το Ιράκ. Αντίθετα, περισσότεροι ταξιδεύουν προς τη Λιβύη, ενώ ένας αριθμός ξένων μαχητών προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τις μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές, προκειμένου να μετακινηθεί προς την Ευρώπη. Σύμφωνα με την εκτίμηση (Φεβρουάριος 2016) του Γραφείου του Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών (Office of the Director of National Intelligence – ODNI), από το 2012, περίπου 36.500 άτομα από περισσότερες από 100 χώρες ταξίδεψαν στη Συρία για να πολεμήσουν ως μέλη διαφόρων ένοπλων ομάδων. Ο αριθμός αυτός περιλάμβανε περίπου 6.600 άτομα από Δυτικές χώρες (Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες). [1]

Οι δεκάδες τρομοκρατικές επιθέσεις που διαπράχθηκαν από εκπαιδευμένους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους ή από «μοναχικούς λύκους» καταδεικνύουν τη μείζονα ασύμμετρη απειλή της οργάνωσης και μετριάζουν την αισιοδοξία της διεθνούς κοινότητας, σχετικά με την πιθανή αποδόμησή της σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, ο διευθυντής της CIA, John Brennan, αναφερόμενος δημόσια στο Ισλαμικό Κράτος, δήλωσε ότι η οργάνωση εφαρμόζει μια ατζέντα διεξαγωγής τρομοκρατικών ενεργειών στο εξωτερικό (εκτός Συρίας και Ιράκ), με αποτέλεσμα τη πρόκληση σημαντικού αριθμού ανθρώπινων απωλειών. [2] Από την πλευρά της, η κοινότητα των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών χαρακτήρισε το Ισλαμικό Κράτος ως «μείζονα παγκόσμια τρομοκρατική απειλή».

Τρέχουσες και επικείμενες επιχειρήσεις στη Συρία και το Ιράκ

Στα βορειοανατολικά της Συρίας, το Χαλιφάτο έχασε εδάφη από τον κουρδο-αραβικό συνασπισμό δυνάμεων που υποστηρίζεται από τις αεροπορικές δυνάμεις του Δυτικού συνασπισμού, ενώ στην περιοχή του Χαλεπίου και της Παλμύρας απώλεσε εδάφη από τις ρωσο-σιιτικές δυνάμεις. Τον Ιούνιο του 2016, χερσαίες τοπικές δυνάμεις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ διεξάγουν επιχειρήσεις με αντικειμενικό σκοπό την πλήρη αποκοπή της πρόσβασης των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους στα τουρκικά σύνορα και την αποδυνάμωση του θύλακα, γνωστού ως “Manbij pocket”, που διατηρούν στη βορειοδυτική Συρία. Επιπρόσθετα, οι εν λόγω τοπικές δυνάμεις προετοιμάζονται για την επικείμενη επίθεση στην πόλη Raqqah, που ελέγχεται από τους τζιχαντιστές του Baghdadi.
 
Στο Ιράκ, το Ισλαμικό Κράτος έχει υποστεί ήττες από τις ιρακινές δυνάμεις στο Tikrit, το Baiji, το Sinjar, το Ramadi, το Hit, τη Haditha, το Rutbah και τις γύρω περιοχές. Ωστόσο, οι μαχητές του εξακολουθούν να κατέχουν τη δεύτερη μεγαλύτερη ιρακινή πόλη, τη Μοσούλη, και να ελέγχουν περιοχές των επαρχιών Salahuddin, Νινευή και Anbar, από τις οποίες διεξάγουν επιδρομές. Στην παρούσα φάση, διεξάγονται επιχειρήσεις που αποσκοπούν στην εκδίωξη των τζιχαντιστών από την πόλη Fallujah της επαρχίας Anbar και εφαρμόζεται σχέδιο απομόνωσης της Μοσούλης, με απώτερο στόχο την κατάληψή της στο άμεσο μέλλον. [3]

Γίνεται αντιληπτό ότι αφενός προετοιμάζεται η εφαρμογή σχεδίων αποδόμησης του Χαλιφάτου, αφετέρου συνεχίζονται οι προσπάθειες εξεύρεσης λύσης για τη συριακή κρίση, παρότι η εύθραυστη συμφωνία τερματισμού των εχθροπραξιών έχει καταρρεύσει. Ανατολικότερα, το Ιράκ παραμένει βυθισμένο σε μια πολιτικο-δημοσιονομική κρίση, με τους Ιρακινούς πολιτικούς και φατρίες να ανταγωνίζονται και να υπόσχονται την ικανοποίηση των λαϊκών αιτημάτων για βελτίωση της εσωτερικής ασφάλειας, της παροχής υπηρεσιών, αλλά και την εξάλειψη της διαφθοράς.

Ενώ πράγματι έχει σημειωθεί πρόοδος στη συρρίκνωση των εδαφών που κατέχει και ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος, εντούτοις ο ανταγωνισμός και η διχόνοια μεταξύ των τοπικών φορέων και στις δύο χώρες, καθώς και η παρεμβατική συμπεριφορά κρατικών και μη κρατικών περιφερειακών δρώντων, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, του Ιράν, της Τουρκίας, της Hezbollah, των Ιρακινών και Σύριων Κούρδων, του Δυτικού στρατιωτικού συνασπισμού και χωρών του Κόλπου, έχουν δημιουργήσει επιπλοκές και καθυστέρηση στην εξεύρεση λύσης. Η κάθε πλευρά ενεργεί σχεδόν μονομερώς, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της, να εξουδετερώσει τις απειλές που στρέφονται εναντίον της και να καθορίσει στο βαθμό του δυνατού το μέλλον των περιοχών που εγκαταλείπει το Χαλιφάτο.

Πάντως, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η απώλεια εδαφών στη Συρία και το Ιράκ δεν οδηγεί απαραίτητα στη διάλυση του Ισλαμικού Κράτους. Οδηγεί όμως στην αποδόμηση της de facto κρατικής οντότητας που συνιστά το Χαλιφάτο και στην αποδυνάμωσή του ως τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, στην παρούσα φάση θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν δεδομένος ο πολλαπλασιασμός τρομοκρατικών ενεργειών κυρίως στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και η διεξαγωγή παρατεταμένων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων κατά των μαχητών της οργάνωσης στη Λιβύη. Η ηγεσία του Χαλιφάτου, αντιλαμβανόμενη την επερχόμενη ήττα στα συρο-ιρακινά εδάφη, επιχειρεί να δημιουργήσει νέα μέτωπα, προκειμένου να μην απογοητεύσει τους μαχητές και υποστηρικτές του και κατ’ αυτόν τον τρόπο να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία του στον παγκόσμιο τζιχάντ. 

[1] James R. Clapper, Director of National Intelligence, “Statement for the Record, Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community, Senate Armed Services Committee”, February 9, 2016, p. 5
[2] Damian Paletta, The Wall Street Journal, “CIA Chief: Islamic State Has Developed ‘External Operations Agenda’”, November 16, 2015
[3] The White House, Office of the Press Secretary, “Press Briefing by Press Secretary Josh Earnest and Special Presidential Envoy for the Global Coalition to Counter ISIL, Brett McGurk”, June 10, 2016