Blog

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Οι συνομιλίες και η κρίση που έρχεται

 

Αντιστρατήγου ε.α. Γ. ΚΟΡΑΚΗ

 

 Στα 27 χρόνια που πέρασαν από την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, έγιναν απ΄ευθείας, εκ του σύνεγγυς, φανερές, μυστικές, διαμεσολαβητικές κ.λ.π. συνομιλίες χωρίς να σημειωθεί καμία πρόοδος μέχρι σήμερα παρά τις σημαντικές υποχωρήσεις της Ε/Κ πλευράς. Οι αλλεπάλληλοι κύκλοι και τύποι συνομιλιών για λύση του Κυπριακού προβλήματος κατέληγαν σε αποτυχία λόγω της αδιαλλαξίας της Τουρκικής πλευράς. Η Ε./Κ πλευρά εγκλωβίστηκε σε διακοινοτικό διάλογο και κάτω από τον διαρκή εκβιασμό της παρουσίας των στρατευμάτων κατοχής, αλλοτρίωσε το πρόβλημα και από θέμα εισβολής και κατοχής το μετέτρεψε σε διακοινοτική διένεξη. Η Τ/Κ πλευρά στα πολλά χρόνια που πέρασαν αναβάθμισε τις παράλογες απαιτήσεις σε βαθμό που εντελώς απαράδεκτα ξεπέρασε και τις προβλέψεις των επαίσχυντων και αντεθνικών συμφωνιών κορυφής του 1977 και 1979 και σήμερα επιμένει σε λύση συνομοσπονδίας.

Στις αρχές Ιανουαρίου άρχισε ένας νέος κύκλος συνομιλιών «πρόσωπο με πρόσωπο». Παρά το ιστορικό προηγούμενο των συνομιλιών, την αδιαλλαξία της Τουρκικής πλευράς, από εντεταλμένους μεσολαβητές και συντονιστές εκφράσθηκε η αισιοδοξία ότι οι «από καρδιάς» συνομιλίες μπορούν να καταλήξουν σε αίσιο τέλος μέχρι του προσεχούς Ιουνίου. Το αίσθημα της ευφορίας είναι ανερμήνευτο, εκτός εάν οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι αποτελεί «πρόοδο» το γεγονός ότι οι Ε/Κ και Τ/Κ ευρίσκονται σε διαδικασία συνομιλιών ή γνωρίζουν πράγματα που εμείς αγνοούμε.

Την εξωπραγματική αισιοδοξία όμως συμμερίζεται και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών που δήλωσε ότι επιβάλλεται να αξιοποιηθεί η «ιστορική ευκαιρία» των συνομιλιών.

Η αισιοδοξία θα εδικαιολογείτο εάν διαφαίνοντο βάσιμες ενδείξεις μεταστροφής της Άγκυρας και του Ντεκτάς και άσκηση αποτελεσματικής πιέσεως στην Τουρκική πλευρά, πράγμα που δεν έγινε ποτέ. Αυτό όμως που δεν έγινε επί δεκαετίες είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι θα γίνει μέσα στους προσεχείς λίγους μήνες.

Από τον Μάρτιο του 1995 όταν αποφασίσθηκε κάτω από ετεροβαρείς όρους, να δοθεί η ημερομηνία ενάρξεως των ενταξιακών διαδικασιών για είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε. υποστηρίχθηκε από την ηγεσία μας και μάλιστα αναδείχθηκε στην πρώτη γραμμή, η βέβαιη και απρόσκοπτη ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και το «κοινοτικό κεκτημένο» που ερμηνεύθηκε με την απλοϊκή σκέψη ότι εάν η Ε.Ε. εντάξει στους κόλπους της ολόκληρη την Κύπρο, τότε με έμμεσο τρόπο θα λυθεί και το Κυπριακό (ελευθερία κινήσεως ανθρώπων, κεφαλαίων κ.λ.π. που ισχύουν στις χώρες της Ε.Ε.), εάν όμως ενταχθεί μόνο η Ε/Κ πλευρά, τότε θα διασφαλισθεί η ελευθερία και γενική η επιβίωση των Ε/Κ αφού η Τουρκία δύσκολα θα επιχειρήσει να καταλάβει έδαφος της Ε.Ε.

Αρκετοί από τους ιθύνοντες, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, υποστηρίζουν την άποψη της λεγόμενης πολιτικής του «καλού παιδιού». Αυτή η θεωρία αποδέχεται ότι η καλή μας συμπεριφορά αυξάνει τις πιθανότητες ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. διότι η καλή μας διαγωγή θα ληφθεί υπόψη από τους Ευρωπαίου εταίρους όταν θα κληθούν να αποφασίσουν.

Οι λόγοι που θα καθορίσουν την απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών, δεν έχουν καμία σχέση με την καλή διαγωγή. Εκείνο που θα εξετασθεί είναι το κέρδος ή το όφελος που θα προκύψει για την Ε.Ε. από την ένταξη της Κύπρου και το κόστος και ο κίνδυνος από την μη ένταξή της.

Η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε. με άλυτο το Κυπριακό και με την Τουρκία να απειλεί την ενσωμάτωση της Βόρειας Κύπρου λειτουργεί αρνητικά. Άλλωστε οι ηγέτες της Ε.Ε. δεν θα ήθελαν να δουν μια χώρα μέλος της Ε.Ε. να διαμελίζεται και να απειλείται πόλεμος μεταξύ δύο μελών (Ελλάδος-Κύπρου) εναντίον ενός υποψηφίου μέλους της (Τουρκίας).

Η Ευρώπη πιέζει για λύση του Κυπριακού πριν από την ένταξη, η Ε/Κ πλευρά επιδιώκει την ένταξη της Κύπρου, η Τ/Κ πλευρά δεν έχει λόγους να θέλει λύση του Κυπριακού, η Τουρκία που δεν προβλέπεται να γίνει μέλος της Ε.Ε. για πολλά ακόμη χρόνια, όσο μένει ανοικτό το Κυπριακό πρόβλημα εξασφαλίζει με εκβιασμό διάφορες παραχωρήσεις στις Ευρωτουρκικές σχέσεις.

Είναι προφανές ότι η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει την Ελληνοτουρκική προσέγγιση και τον ενδοκοινοτικό διάλογο για να κάνει σοβαρά βήματα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει εκμεταλλευθεί την περίπτωση προς όφελός της χωρίς να δώσει απολύτως τίποτα. Ο μόνος λόγος που έτσι «ξαφνικά» ο Τουρκοκύπριος ηγέτης ανακοίνωσε την πρόθεσή του να συνομιλήσει είναι να καθυστερήσει την ένταξη της Κύπρου ίσως και να την ανατρέψει.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος κ. Φερχόϊγκεν πρόσφατα δήλωσε : «ότι αποφασισθεί μεταξύ των δύο μερών στην Κύπρο θα είναι κοινοτικό και κεκτημένο». Με τη δήλωση αυτή επιδιώκεται η «αθώωση» της Τουρκίας για ότι έχει κάνει στην Κύπρο και αυτό συνεπάγεται απογύμνωση των θέσεών μας.

Από πολλούς Τούρκους επισήμους έχουν διατυπωθεί σοβαρές απειλές εάν η Κύπρος γίνει μέλος της Ε.Ε. χωρίς προηγούμενη επίλυση του προβλήματος. Από τις απειλές αυτές έχει ιδιαίτερη σημασία εκείνη που διατυπώθηκε από τον Αρχηγό των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων κατά την διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στα κατεχόμενα της Κύπρου. Είπε ο Τούρκος Επιτελάρχης ότι : «εάν οι συνομιλίες δεν καταλήξουν σε αποτέλεσμα οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι σε θέση να εκτελέσουν το καθήκον τους». Η ιδιαιτερότητα της απειλής αυτής έχει σχέση με το ρόλο του στρατού στην Τουρκία και το όραμά του για το μέλλον της χώρας. Στην Τουρκία επικρατεί μια μιλιταριστική λογική. Ο Στρατός εκεί δίνει αρκετά μηνύματα στην Ευρώπη μέσω του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας που αποτελεί την ημιπολιτική του προέκταση. Ο Στρατός μέσω της διαδικασίας ένταξης θα χάσει οπωσδήποτε μια για πάντα την εξουσία του, αφού, όπως και στις άλλες δυτικές δημοκρατίες το καθήκον του θα είναι η προστασία της χώρας από εξωτερικό ή εξωτερικούς εχθρούς και θα υπόκειται στον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας, πράγμα που δεν συμβαίνει σήμερα.

Η Τουρκία δεν έζησε πόλεμο κατά τα τελευταία 50 χρόνια. Έζησε όμως πολλές κρίσεις. Ο Στρατός στην Τουρκία χρειάζεται τις κρίσεις για να μπορεί να διαδραματίζει τον καθοριστικό του ρόλο στο πολιτικό σύστημα, να μπορεί να δικαιολογεί τους υπερβολικούς εξοπλισμούς και να νομιμοποιεί την στρατηγική που εφαρμόζει.

Ο Στρατός στην Τουρκία διασφαλίζει την συνταγματικότητά του μέσα από τις κρίσεις που δημιουργεί και στη συνέχεια τις κατευθύνει, έχει δε εξειδικευθεί στο να δημιουργεί κρίση, εξωτερική ή εσωτερική. Δύο εκκολαπτόμενες κρίσεις είναι το θέμα της Ευρωπαϊκής δύναμης ταχείας αντίδρασης και της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Ενδέχεται οι δύο αυτές εξωτερικές κρίσεις να εκδηλωθούν στο εγγύς μέλλον ώστε να δικαιολογηθεί η διακοπή της προοπτικής της πορείας της Τουρκίας προς την Ε.Ε. για να εξακολουθήσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις στην Τουρκία να διαδραματίζουν τον καθοριστικό τους ρόλο. Η απειλή λοιπόν που προέρχεται από στρατιωτικό κατεστημένο έχει τις περισσότερες πιθανότητες να υλοποιηθεί και οφείλουμε ως Ελληνισμός να την λάβουμε σοβαρά υπόψη μας. Ας προσέξουμε…..

Τα πάντα είναι ανοικτά. Οι τουρκικές απειλές λειτουργούν ως μοχλός πίεσης. Όσο πλησιάζουμε προς το κρίσιμο χρονικό σημείο τα πράγματα θα περιπλέκονται πολιτικά, διπλωματικά και στρατιωτικά. Το δίλημμα ότι προκειμένου να αποφύγουμε την κρίση να δεχθούμε εκπτώσεις από τους όρους ένταξης, είναι πολύ πιθανόν να βρεθεί μπροστά μας, δηλαδή ναι στην είσοδο αλλά με ακρωτηριασμένα δικαιώματα.

Αυτοί που επιδιώκουν «κλείσιμο» του Κυπριακού με την όποια λύση είναι πολλοί και ο λόγος τους «περνάει».

Τελικά θα λυθεί, δεν θα λυθεί, θα λυθεί το Κυπριακό ; Οι μαργαρίτες έχουν γεμίσει τους αγρούς τούτη την εποχή και με μια μαργαρίτα στο χέρι ίσως μάθουμε αν θα λυθεί ή όχι το Κυπριακό στην παρούσα φάση.