Blog

ΜΥΡΙΝΑ. ΛΗΜΝΟΣ. Ο υποπτέραρχος ε.α. κ. Διογένης Τσιπουρίδης, παρέθεσε μία ομιλία με πληθώρα ιστορικών στοιχείων για τη Λήμνο και τη δράση της αεροπορίας κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην πρόσφατη επετειακή εκδήλωση για τη συμπλήρωση 60 χρόνων από τη συγκρότηση της 130 Σμηναρχίας Μάχης.

Ο κ. Τσιπουρίδης συνέδεσε την ίδρυση της 130 Σμηναρχίας Μάχης στη Λήμνο με το πρόσωπο και την δράση του πρωτοπόρου Ελληνα αεροπόρου την περίοδο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, Αριστείδη Μωραϊτίνη.

Ακολουθούν το βίντεο της ομιλίας και αναλυτικά η παρουσίαση που έκανε ο υποπτέραρχος ε.α. για την καλύτερη ενημέρωση των αναγνωστών του «Ε.Κ.». 

Ο κ. Τσιπουρίδης ανέφερε: Στη Λήμνο και στην περιοχή, πολύ κοντά, στο σημερινό Αεροδρόμιο, πραγματοποιήθηκαν κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σημαντικές αεροπορικές δραστηριότητες και επιχειρήσεις τις οποίες θα σας παρουσιάσω.

Το αεροπλάνο ως πτητική μηχανή κάνει την εμφάνισή του στις αρχές του 20^ου αιώνα. Πολύ γρήγορα διαπιστώνεται ότι το αεροπλάνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πολεμικό μέσο συμβάλλοντας ουσιαστικά στην έκβαση του πολέμου.

Στη χώρα μας η πρώτη πτήση Στρατιωτικού αεροπλάνου πραγματοποιήθηκε τον Μάϊο του 1912 από τον Υπολοχαγό Δημήτριο Καμπέρο και τον επόμενο μήνα η πρώτη πτήση υδροπλάνου από τον ίδιο.

Η οργάνωση της Στρατιωτικής και της Ναυτικής Αεροπορίας είχε αρχίσει με την αγορά από την Ελληνική Κυβέρνηση στις αρχές του 1912 τεσσάρων αεροπλάνων τύπου HENRY FARMAN και ενός υδροπλάνου ASTRA.

Η ΠΡΩΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στις 6 Φεβρουαρίου το 1913 το Yδροπλάνο MAURICE FARMAN MF 7 ευρισκόμενο στο Μούδρο, με πλήρωμα τον αεροπόρο Υπολοχαγό Μιχαήλ Μουτούση και παρατηρητή τον Σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραϊτίνη, ο οποίος ήταν Υπαρχος σε πλοίο της ναυτικής δύναμης στο Μούδρο, πέταξε πάνω από την χερσόνησο της Καλλίπολης, τα Δαρδανέλλια και το αγκυροβόλιο του Ναγαρά, με αποστολή τον εντοπισμό και την αναγνώριση του Οθωμανικού στόλου.

Κατέγραψαν τις θέσεις των πλοίων και αναγνώρισαν τα θωρηκτά Τουργούτ Ρέϊς και Χαϊρεδίν Βαρβαρόσα, όπως φαίνονται στο σχεδιάγραμμα.

Το υδροπλάνο λόγω βλάβης του κινητήρα αναγκάσθηκε σε προσθαλάσσωση στην Ίμβρο και κατόπιν ρυμουλκήθηκε από το αντιτορπιλικό ΒΕΛΟΣ στον Μούδρο.

Αυτή ήταν η πρώτη παγκόσμια αεροπορική επιχείρηση Ναυτικής συνεργασίας κατά την οποία ο Μωραϊτινης έριξε και 4 χειροβομβίδες.

Α’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Η έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έφερε σε αντιπαράθεση τους δύο πολιτειακούς παράγοντες της χώρας. Τον Βασιλιά Κωνσταντίνο ο οποίος ήθελε την ουδετερότητα (θεωρητικά) και τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο να τάσσεται υπέρ της συμμετοχής στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ.

Η πολιτική αστάθεια, επιτρέπει στους δύο συνασπισμούς να επιχειρούν επί Ελληνικού εδάφους, και να επιδιώκουν να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν τακτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα, παραβιάζοντας ακόμα και την Εθνική κυριαρχία παρά τις διαμαρτυρίες των εκάστοτε κυβερνήσεων.

Μετά το Κίνημα Εθνικής Αμύνης και την απομάκρυνση του Βασιλιά Κωνσταντίνου, έχουμε την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο, τον Ιούνιο του 1917.

Οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν ήδη οργανώσει τις θέσεις των στο Αιγαίο και τα νησιά. Ο Γαλλικός και ο Αγγλικός στόλος κυριαρχούν στο Αιγαίο. Έχουμε αεροπορικές δυνάμεις σε όλα τα νησιά .

Στην Ίμβρο στη θέση Κέφαλος, βάση αεροπλάνων και υδροπλάνων και στην Παναγιά, αεροπλάνων, το 1915, τα οποία υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις στην μάχη της Καλλίπολις. Στη Μυτιλήνη αρχικά στη Θερμή, βάση αεροπλάνων και υδροπλάνων και αργότερα και στην Καλλονή.Στο Σταυρό Χαλκιδικής, βάση αεροπλάνων και υδροπλάνων. Στη Θάσο στη θέση Καζαβήτι, τον Μάϊο του 1916, η Μοίρα «Α» με αεροπλάνα και υδροπλάνα.

Στη Λήμνο, τον Ιούνιο του 1916, στη θέση μεταξύ Μούδρου – Ρωμανού, η Μοίρα «G», αρχικά και αργότερα η «μετακινούμενη» Μοίρα «F».

Αναφέρεται με δύο ονόματα διότι, προς τον Μούδρο ήταν οι εγκαταστάσεις των Άγγλων και η Διοίκηση, ενώ στην πλευρά του Ρωμανού υπήρχε η τεχνική βάση για όλα τα συμμαχικά αεροπλάνα της ευρύτερης περιοχής, το υπόστεγο του αερόπλοιου και από το 1917 οι εγκαταστάσεις των Ελλήνων.

Στη Χορταρόλιμνη η Σχολή Επαίδευσης Αεροπόρων (αρχικό και προκεχωρημένο στάδιο). H Xoρταρόλιμνη – Marsh, Βαλτότοπος, (όπως ονομάσθηκε από τους Άγγλους) προσέφερε την κατάλληλη σκληρότητα και ήταν ιδανικός διάδρομος για την εκτέλεση των πτήσεων. Όταν πλημμύριζε η λίμνη, ως διάδρομος προσγείωσης και στάθμευσης των αεροπλάνων ήταν ο διάδρομος Μούδρου – Ρωμανού.

Στην παραλία του Ρωμανού και το Κουκονήσι είναι η βάση των υδροπλάνων καθώς και στην παραλία των Λύχνων βάση των υδροπλάνων.

Φωτογραφίες όπως είναι σήμερα οι περιοχές:

Οι φωτογραφίες, των εγκαταστάσεων και των αεροπλάνων, υδροπλάνων είναι από την συλλογή του ιστορικού – ερευνητή Πασχάλη Παλαβούζη.

ΘΕΣΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ – ΟΘΩΜΑΝΙΚΩΝ – ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΒΑΣΕΩΝ

Οι Γερμανικές δυνάμεις με τους συμμάχους τους, Οθωμανούς και Βουλγάρους οργάνωσαν τις αεροπορικές βάσεις στην περιοχές.

Σμύρνης Βάση Αεροπλάνων και Υδροπλάνων.  Ναγαρά Βάση Αεροπλάνων και Υδροπλάνων.

Γαλατά Βάση Αεροπλάνων και Υδροπλάνων.   Άγιο Στέφανο Βάση Αεροπλάνων.

Πόρτο Λάγος Βάση Υδροπλάνων.  Ξάνθη Βάση Αεροπλάνων.  Δράμα Βάση Αεροπλάνων.

Γερμανικά, Yδροπλάνο, Friedrichsafen FF 33 και Αεροπλάνα, Fokker III και Albatros DΙΙΙ.

Γερμανικό Αεροπλάνο, Fokker Dr.1 Triplane, και Οθωμανικά Υδροπλάνα, Gotha DW 2, DW 13.

Οι Οθωμανικές Ναυτικές δυνάμεις ήταν στα Δαρδανέλλια και κυρίως στο αγκυροβόλιο του Ναγαρά. Τα δύο μεγάλα καταδρομικά Γκαίμπεν και Μπρεσλάου βρίσκονται στο φυσικό λιμάνι, Στένια στην Κωνσταντινούπολη.

Τα καταδρομικά αυτά έδωσε η Γερμανία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ονομάσθηκαν, Yavuz Souldan Selim και Midilli.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Οι αξιωματικοί της Ναυτικής Αεροπορίας εντάσσονται στις συμμαχικές Μοίρες αεροσκαφών εκπαιδεύονται μαζί και μαζί συμμετέχουν στις επιχειρήσεις μια επιχειρησιακή πολεμική συμβίωση.

Η πρώτη σειρά, 7 Αξιωματικοί και τεχνικό προσωπικό, η οποία αποφοίτησε από τη Σχολή της Χορταρόλιμνης τοποθετήθηκε, τον Ιανουάριο του 1917, στη Μοίρα «Α» στη Θάσο και αργότερα συγκροτούν την Ελληνική Μοίρα «Ζ».

Επικεφαλής ήταν ο Υποπλοίαρχος Αριστείδης Μωραϊτίνης ο οποίος σύντομα επέστρεψε στη Λήμνο και του ανατέθηκαν τα καθήκοντα του Διοικητή της Σχολής Εκπαίδευσης, στη Χορταρόλιμνη.

ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

Τον Ιούνιο του 1917 οι συμμαχικές δυνάμεις αποφάσισαν την επιχείρηση εξουδετέρωσης των στρατηγικών στόχων της Τουρκίας από την είσοδο των Δαρδανελλίων μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Η επιχείρηση αυτή είχε σκοπό να δείξει την αποφασιστικότητα των συμμάχων και να κάμψει το ηθικό της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης.

Τις πρώτες μέρες του Ιουλίου το μεγαλύτερο Αγγλικό βομβαρδιστικό της εποχής το Ηandley Page O/100 προσγειώθηκε στη Χορταρόλιμνη . Σμήνος από την Θάσο, Έλληνες και Σύμμαχοι αεροπόροι, ήρθαν στο Μούδρο προκειμένου να λάβουν μέρος στις επιχειρήσεις.

Οι επιχειρήσεις άρχισαν στις 3 Ιουλίου.

Στις 17:00 απογειώθηκαν 5 βομβαρδιστικά και 3 καταδιωκτικά , Sopwith 1 ½ strutter Bomber – Fighter, προς Γαλατά – Καλλίπολη και κατόπιν ακολούθησαν τα τέσσερα Henry Farman ΗF- 27, μεταξύ των αεροπόρων και ο Υποπλοίαρχος Αριστείδης Μωραϊτίνης.

Ακολούθησε το βομβαρδιστικό Handley Page αλλά λόγω καιρικών συνθηκών, επικρατούσε πυκνή ομίχλη, δεν κατόρθωσε να φθάσει στην Κωνσταντινούπολη και έριξε τις βόμβες του σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κόλπο του Σάρου. Ο Μωραϊτίνης έφθασε στην πόλη όπου έριξε τις βόμβες του.

Το βράδυ της 8^ης Ιουλίου παρά τον δυνατό άνεμο άρχισε η επιχείρηση. Οι Έλληνες αεροπόροι Υποπλοίαρχος Μωραϊτίνης και Ανθυποπλοίαρχοι Μελετόπουλος – Κωνσταντίνου – Χαλκιάς, με τέσσερα Henry Farman ΗF- 27, βομβάρδισαν το Τανάκ Καλέ και θέσεις στη Μάδυτο.

Το βομβαρδιστικό λόγω ισχυρού ανέμου που συνάντησε δέν έφθασε στην Πόλη και έριξε τις βόμβες επάνω στην χερσόνησο.

Η αποστολή αυτή σημαδεύτηκε από ένα τραγικό γεγονός, Το αεροσκάφος του Ανθυποπλοιάρχου Ιωάννη Χαλκιά με παρατηρητή τον Σημαιοφόρο Βαρθολομαίο Λάζαρη δεν επέστρεψε στη βάση και σύμφωνα με Βρετανικές εκτιμήσεις ο ισχυρός άνεμος παρέσυρε το αεροπλάνο.

Οι καιρικές συνθήκες την επόμενη νύχτα ήταν ιδανικές. Το βομβαρδιστικό απογειώθηκε στις 20:47 και έφθασε στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης. Κατευθύνθηκε στο καταδρομικό Goeben όπου έριξε τις πρώτες βόμβες αλλά οι ζημιές ήταν μικρές, κατέστρεψε ένα τορπυλοβόλο και στη συνέχεια έριξε βόμβες σε εμπορικά πλοία στον Κεράτιο κόλπο και τις τελευταίες βόμβες στο Τουρκικό Υπουργείο πολέμου.

Η Βρετανική ηγεσία τίμησε τους Έλληνες αεροπόρους με το παράσημο της Διακεκριμένης Υπηρεσίας.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ GOEBEN

Ονομάσθηκαν οι επιχειρήσεις για την εξουδετέρωση των δύο καταδρομικών Γκαίμπεν και Μπρεσλάου τα οποία ευρίσκονται μέσα Στενά ήταν η μεγάλη απειλή για τις συμμαχικές δυνάμεις. Στις 20 Ιανουαρίου 1918 τα δύο καταδρομικά με κάλυψη της ομίχλης βγαίνουν από τα στενά και κινούνται προς την Ίμβρο.

Προσέγγισαν την ναυτική βάση της Ίμβρου και βύθισαν δύο αγγλικές κανονιοφόρους (Ρανγκλαντ και Μονιτορ) με αποτέλεσμα τον θάνατο 138 ανδρών. Κατέστρεψαν μέρος των εγκαταστάσεων της Ναυτικής και της Αεροπορικής βάσης.

Η διαταγή των συμμαχικών δυνάμεων ήταν, Άμεση εμπλοκή του εχθρού με όλα τα μέσα.

Απογειώθηκαν τα αεροπλάνα από την Ίμβρο, τη Λήμνο και τη Θάσο και συγχρόνως δύο αντιτορπιλικά κινήθηκαν εναντίον των καταδρομικών Γκαίμπεν και Μπρεσλάου τα οποία επιστρέφουν προς τα στενά, καλυπτόμενα από τουρκικά αντιτορπιλικά και την τουρκογερμανική αεροπορία η οποία επιχειρεί από τον Ναγαρά και τον Άγιο Στέφανο. Το Μπρεσλάου προσκρούει σε νάρκες και βυθίζεται ενώ το Γκαίμπεν επιστρέφει στα στενά. Στην προσπάθειά του να φθάσει στο αγκυροβόλιο του Ναγαρά προσάραξε στα αβαθή.

Η μάχη στον αέρα είναι σφοδρή, ο Αριστείδης Μωραϊτίνης με καταδιωκτικό Sopwith Camel και συνοδεία 2 υδροπλάνων Sopwith Baby απογειώθηκαν από τον Μούδρο και τα Λύχνα και εμπλέκονται σε αερομαχία με 10 εχθρικά αεροπλάνα και υδροπλάνα πάνω από το Γκαίμπεν.

Ο Μωραϊτίνης κατέρριψε τρία εχθρικά αεροπλάνα πριν βληθεί και ο ίδιος. Κατόρθωσε με ασφάλεια να προσγειωθεί στην Ίμβρο, πήρε άλλο αεροπλάνο και απογειώθηκε για την μάχη .

Οι αεροπορικές επιχειρήσεις των συμμαχικών αεροσκαφών είχαν πλέον ως αποστολή την βύθιση του μεγάλου πολεμικού σκάφους.

Σε μία από τις αποστολές συμμετείχε ο Ανθυποπλοίαρχος Σπυρίδων Χάμπας, απογειώθηκε στις 23 Ιανουαρίου από την Χορταρόλιμνη, με Sorwith Strutter Bomber.

Ο Σπύρος Χάμπας δεν επέστρεψε από την αποστολή, ο Έλληνας αεροπόρος είχε καταρριφθεί από τον Γερμανό Emil Meinecke ο οποίος, αργότερα, σε αφήγησή του είπε: Εκείνη την ημέρα κατέρριψα ένα Sopwith το οποίο έπεσε φλεγόμενο. Ο πιλότος κατάφερε και πήδησε, έπεσε στα Δαρδανέλλια. Η σωρός του ανασύρθηκε από το ναυτικό προσωπικό της βάσης του Τσανάκ Καλέ και μεταξύ των εγγράφων βρέθηκε στα ρούχα του μια φωτογραφία που στάλθηκε στην έδρα της Μοίρας.

Ο αξιωματικός αριστερά της έλικας (όπως βλέπουμε) είναι ο νεκρός πιλότος, ο ανθυποπλοίαρχος Χάμπας, και ο Γερμανός έγραψε την ανάλογη σημείωση στη φωτογραφία.

Ο Υπουργός των Ναυτικών Παύλος Κουντουριώτης εγγράφως εκφράζει την ευαρέσκειά του προς όλους τους αεροπόρους οι οποίοι έλαβαν μέρος στην επιχείρηση

Οι Έλληνες αεροπόροι θεωρούνται πλέον ισάξιοι των συμμάχων και ο Μωραϊτίνης είναι ο μεγάλος αρχηγός.

ΝΑΥΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Τον Μάϊο του 1918 (με το Νόμο 1315/1918) δημιουργείται η ΝΑΥΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ. Στη νέα οργάνωση υπάγονται:

Η Ναυτική Αεροπορική βάση Φαλήρου, η Σχολή εκπαίδευσης Φαλήρου και τέσσερεις Αεροπορικές Βάσεις από μία Μοίρα αεροσκαφών με το χαρακτηριστικό γράμμα Η ( ΗELLENIC)

Η Αεροπορική βάση Καζαβητίου Θάσου με την Η1 Μοίρα.  Η Αεροπορική βάση Μούδρου – Ρωμανού με την Η2 Μοίρα.

Η Αεροπορική βάση στο Σταυρό Χαλκιδικής με την Η3 Μοίρα.  Η Αεροπορική βάση στα Λεγραινά της Αττικής με την Η4 Μοίρα.

Στην αεροπορική βάση Μούδρου – Ρωμανού συγκροτούνται:

Η έδρα της Διοίκησης σε επίπεδο Πτέρυγας με Διοικητή τον Πλωτάρχη Αριστείδη Μωραϊτίνη.

Η Η2 Μοίρα,

Η Σχολή εκπαίδευσης Χορταρόλιμνης,

Η Αντιαεροπορική Μοίρα,

Τεχνικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Υποστήριξης.

Ο Μωραϊτίνης συμμετείχε, στην εκπαίδευση των νέων αεροπόρων και σε επιχειρήσεις της Η2 Μοίρας.

Tα αεροπλάνα της Η2 Μοίρας ήταν:

HENRY FARMAN -27, B.E. -2c,e, SOPWITH CAMEL, AIRCO DE HAVILLAND D.H.-4, SOPWITH STRUTTER BOMBER/FIGHTER,, AIRCO DE HAVILLAND D.H.-9.

ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΤΗΣ Η2 ΜΟΙΡΑΣ

Οι σημαντικές αποστολές στις οποίες συμμετείχε η Η2 Μοίρα ήταν:

Τον Ιούνιο του 1918 βομβαρδισμός του Πόρτο Λάγους Ζέρεβιτς όπου ήταν η βάση των Γερμανικών Υδροπλάνων.

Τον Ιούλιο του 1918 Σμήνος της Η2 Μοίρας μεταστάθμευσε στο αεροδρόμιο της Ίμβρου και ανέλαβε επιχειρήσεις εναντίον του αεροδρομίου του Γαλατά όπου ήταν το ορμητήριο των Γερμανών.

Στις επιχειρήσεις αυτές στις 16 Ιουλίου κατέπεσε το αεροσκάφος του Διοικητή της Μοίρας Υποπλοιάρχου Νικόλαου Μελετόπουλου και του Σημαιοφόρου Γεωργίου Μωραϊτίνη (αδελφού του Αριστείδη) λόγω μηχανικής βλάβης. Οι δύο αεροπόροι έμειναν στη θάλασσα όλη τη νύχτα και ανασύρθηκαν την επομένη από Αγγλικό αντιτορπιλικό.

Τέλη Ιουλίου 1918 Σμήνος της Η2 Μοίρας υπό τον Μωραϊτίνη μετασταθμεύει στην Καλλονή της Μυτιλήνης προκειμένου να αντιμετωπίσει την Οθωμανική αεροπορία, αεροπλάνα της οποίας επιτίθεντο από το αεροδρόμιο Καζαμίρ της Σμύρνης στα νησιά Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο.

Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η Η2 Μοίρα μετασταθμεύει στο αεροδρόμιο της Θάσου (Καζαβήτι) όπου ενώνεται με την Η1 Μοίρα με αποστολή των βομβαρδισμό των Γερμανικών θέσεων στις περιοχές Ελευθερουπόλεως, Καβάλας, Πόρτο Λάγους, Κεραμωτής, Δράμας.

Ως τελευταία σημαντική επιχείρηση της Η2 Μοίρας αναφέρεται η αποστολή αναγνώρισης του αεροδρομίου του Ναγαρά προς εξακρίβωση της πληροφορίας ότι έφθασε στη βάση σημαντικός αριθμός Γερμανικών αεροπλάνων στα μέσα Σεπτεμβρίου του 1918.

Η αποστολή εκτελέσθηκε με τους αεροπόρους Φράγκο – Τσιριγώτη και Κοντέα – Γ. Μωραϊτίνη προκειμένου να εξεκριβώσουν την πληροφορία και να βομβαρδίσουν την βάση του Ναγαρά. Το αεροπλάνο των Φράγκου – Τσιριγώτη λόγω μηχανικής βλάβης έπεσε στη θάλασσα, οι αεροπόροι αιχμαλωτίσθηκαν, καταδικάσθηκαν σε θάνατο από το τουρκικό στρατοδικείο και κλείσθηκαν στη φυλακή εν αναμονή της εκτέλεσης των. Παραμονή της εκτέλεσης των κατόρθωσαν να δραπετεύσουν από τις φυλακές και πληροφορήθηκαν ότι οι επιχειρήσεις τερματίσθηκαν και σώοι επέστρεψαν.

ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΜΟΥΔΡΟΥ 30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1918

Το βρετανικό Θ/Κ Αγαμέμνων (Agamemnon) επί του οποίου και υπεγράφη η συνθήκη του Μούδρου. Πηγή: The Lemnos’ Friends of Anzac.

Στις 30 Οκτωβρίου 1918 υπογράφηκε στον κόλπο του Μούδρου επάνω στο Αγγλικό Θωρηκτό «Αγαμέμνων» η «Ανακωχή του Μούδρου» μεταξύ των Συμμαχικών δυνάμεων (Βρετανό Ναύαρχο, Somerset Arthur Gough Calthorpe) και των Οθωμανικών δυνάμεων (Υπουργός Ναυτικών των Οθωμανικών, Rauf Bey).

Ο Μωραϊτίνης επωφελούμενος της εκτίμησης που έτρεφαν στο πρόσωπό του οι Άγγλοι κατάφερε να συμπεριληφθεί μία τετράδα αεροπλάνων της Η2 Μοίρας στην προγραμματισμένη πτήση της νικήτριας αεροπορίας προς την Κωνσταντινούπολη.

Η ιστορική Πτητική Διαταγή εκδόθηκε για την 2^{η (με το παλιό ημερολόγιο)}/15^η Νοεμβρίου 1918 από τον Αριστείδη Μωραϊτίνη.

Η διαταγή την οποία υπογράφει περιλαμβάνει τα στοιχεία της πτήσης, τα μέλη και την μορφή του σχηματισμού, τις ευθύνες των μελών του σχηματισμού και τις διαδικασίες ανάγκης.

Το Σμήνος με τέσσερα βομβαρδιστικά Airco De Havilland D.H. 4 απογειώθηκε από τη Λήμνο στις 2 Νοεμβρίου /15 Νοεμβρίου και μετά από πτήση 3 ωρών και 10 λεπτών προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο του Αγίου Στεφάνου.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας τα τρία αεροπλάνα (εκτός του Μωραϊτίνη) με εντολή του αρχηγού πέταξαν πάνω από την Κωνσταντινούπολη εκτελώντας ελιγμούς.

Τις πτήσεις των Ελληνικών αεροσκαφών αναφέρονται οι εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης.

Οι συμμαχικοί στόλοι κατέπλευσαν και αγκυροβόλησαν στον Βόσπορο, μαζί και η ναυαρχίδα του Ελληνικού στόλου «ΑΒΕΡΩΦ» και τα αντιτορπιλικά «ΑΕΤΟΣ», «ΙΕΡΑΞ», «ΠΑΝΘΗΡ»’.

Η παρουσία συμπληρώθηκε με στρατιωτική αποστολή από τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Κατεχάκη.

ΑΡΧΗΓΟΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΠΛΩΤΑΡΧΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΩΡΑΪΤΙΝΗΣ

Αρχές Νοεμβρίου το 1918 συγκεντρώθηκαν στο Μούδρο από όλες τις αεροπορικές βάσεις τα αεροπλάνα και το προσωπικό της Ναυτικής Αεροπορίας.

Ο Αρχηγός Μωραϊτίνης πήγε στη Θεσσαλονίκη για να παρευρεθεί στην παράδοση, εκ μέρους των συμμαχικών αεροπορικών δυνάμεων, αεροπορικού υλικού προς το Ελληνικό δημόσιο.

Στις 04 Ιανουαρίου 1919 αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για την Αθήνα με το αεροπλάνο Bregeut 14 του Ταγματάρχη Denain Διοικητή της Διασυμμαχικής Αεροπορίας Ανατολής.

Ηταν η τελευταία του πτήση ….χάθηκε… στους ουρανούς και εξαφανίσθηκε… στη θάλασσα η οποία ήταν πάντοτε η πρώτη του αγάπη…..

Πολλές ήταν οι πολεμικές αποστολές του, Αναγνωρίσεις, Περιπολίες, Διώξεις, Βομβαρδισμοί, Συνοδείες, Ανθυποβρυχιακές αποστολές, Αερομαχίες.

Σύνολο πολεμικών αποστολών περίπου 190 και εννέα 9 καταρρίψεις.

Ο Μωραϊτίνης ήταν Ηγέτης, ήταν ο Έλληνας Αρχηγός που το σέβονταν και εμπιστεύονταν όλοι, Μαχητής, πολεμούσε παράτολμα και αποφασιστικά και ενέπνεε με το παράδειγμά του τους νεαρούς και άπειρους Έλληνες και ξένους αεροπόρους .

Προς τον Γενικό Διοικητή Λέσβου όταν του έστειλε σχετικό έγγραφο, με προτροπή να μην εκθέτει τον εαυτό του σε επικίνδυνες πτήσεις υπεράνω του εχθρού, είχε αναφέρει,

‘’… ίνα άρχει τις , στρατιωτικής δυνάμεως, δέον να μην επαρκείται εις το να εκδίδει διαταγάς, αλλά και να δίδει το παράδειγμα της εκτελέσεως.’’

Για το έργο του και την μεγάλη του προσφορά τιμήθηκε:

Από την Ελληνική Κυβέρνηση με επαίνους και διακρίσεις.

Από την Αγγλική Κυβέρνηση με το ανώτατο παράσημο Distinguished Service Order (D.S.O.) και του προσέφερε ως προσωπικό δώρο ένα καινούργιο αεροπλάνο Airco De Havilland D.H.9 επάνω στο οποίο τοποθετήθηκε πλάκα με την επιγραφή . «Στον Διοικητή Α. Μωραϊτίνη» «To the Commander A. Moraitinis D.S.O.».

Μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου όλα τα αεροσκάφη και το προσωπικό της Ναυτικής Αεροπορίας, στις αρχές του 1919, συγκεντρώνονται στο αεροδρόμιο του Τατοϊου και τον Μάϊο μήνα του ιδίου έτους μετασταθμεύουν σε αεροδρόμια της Μικράς Ασίας, όπου συνεχίζουν τις επιχειρήσεις…….

ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΑΕΡΟΠΟΡΟΙ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

Mεγάλη ήταν συμβολή των αεροπόρων της Ναυτικής Αεροπορίας στις επιχειρήσεις στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου, πολλοί από τους οποίους βρέθηκαν στη Λήμνο, ως εκπαιδευόμενοι αεροπόροι, στη Ναυτική Σχολή στη Χορταρόλιμνη, ως υπηρετούντες στο αεροδρόμιο Μούδρου – Ρωμανού , συμμετείχαν σε επιχειρήσεις στην περιοχή και έχασαν την ζωή τους την ώρα του Καθήκοντος.

Σημαιοφόρος Αργυρόπουλος Δημήτριος 5 Ιουνίου 1917 – ο πρώτος Ελληνας αεροπόρος που έπεσε νεκρός.

Λοχίας Κακουριώτης Γεώργιος 7 Ιουνίου 1917

Λοχίας Γυφτάκης Σπυρίδων 28 Ιουνίου 1917

Σημαιοφόρος Χαλκιάς Ιωάννης 8 Ιουλίου 1917

Σημαιοφόρος Λάζαρης Βαρθολομαίος 8 Ιουλίου 1917

Δίοπος Οικονόμου Γεώργιος 2 Δεκεμβρίου 1917

Σημαιοφόρος Σακετόπουλος Βασίλειος 2 Δεκεμβρίου 1917

Ανθυποπλοίαρχος Χάμπας Σπυρίδων 23 Ιανουαρίου 1918

Σημαιοφόρος Καφετζόπουλος Ιωάννης 8 Ιανουαρίου 1918

Σημαιοφόρος Παπακώστας Σωτήριος 17 Νοεμβρίου 1918

Σημαιοφόρος Χατζηκυριάκος Γεώργιος 20 Νοεμβρίου 1918

Αντιπλοίαρχος Μωραϊτίνης Αριστείδης 22 Δεκεμβρίου (με το παλιό ημερολόγιο)/ 4 Ιανουαρίου 1918 – ο τελευταίος Ελληνας αεροπόρος που έπεσε νεκρός στον Α’ Π.Π.

Μετά τον θάνατο του απονεμήθηκε ο βαθμός του Αντιπλοιάρχου.

Οι τάφοι των Κακουριώτη , Γυφτάκη και Καφετζόπουλου είναι στα συμμαχικά κοιμητήρια του Μούδρου.

Σήμερα, ημέρα τιμής για τα 60 χρόνια λειτουργίας και προσφορά της 130 Σμηναρχίας Μάχης (20/9), ας στρέψουμε τη μνήμη μας για λίγες στιγμές και προς όλους τους μαχητές, τους ήρωες, οι οποίοι έζησαν στη Λήμνο, πέταξαν στον ουρανό της Λήμνου και του Αιγαίου, σε δύσκολες συνθήκες πολέμου και έκαναν το καθήκον τους για την Ελευθερία και το Μεγαλείο της Ελλάδος.