Blog

Μπορούν οι Τούρκοι να καταστρέψουν ελληνικούς S-300 όπως οι Αζέροι αρμενικούς;

 

Τσιλιόπουλος Ευθύμιος

 

Οι νέες συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων μπορεί να έληξαν με παρέμβαση της Μόσχας, αλλά κατέδειξαν ότι ο Καύκασος παραμένει ενεργό ηφαίστειο. Ειδικότερα είναι προφανές ότι το Αζερμπαϊτζάν, που μετά τη νίκη του στον τελευταίο πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (διάρκειας 44 ημερών) έχει περιέλθει σε πλεονεκτική θέση, προσπαθεί να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για να αποκομίσει πρόσθετα οφέλη.

Αξίζει να εστιάσουμε σε μία πτυχή εκείνου του πολέμου, που άνοιξε τον δρόμο στην αζέρικη νίκη, επειδή εμμέσως πλην σαφώς αφορά και την Ελλάδα. Ο λόγος για τον τρόπο που οι Αζέροι κατέστρεψαν τα αρμενικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-300. Συνδύασαν μονοκινητήρια ελικοφόρα αεροπλάνα σοβιετικής κατασκευής με ισραηλινά drones “αυτοκτονίας”.

Η τακτική των Αζέρων βασίστηκε στη χρήση τεχνολογίας drone στην επίμαχη ορεινή περιοχή. Οι Αρμένιοι υπέστησαν δυσαναπλήρωτες καταστροφές ρωσικής κατασκευής οπλισμού. Μεταξύ αυτών έξι συστοιχίες S-300, σύμφωνα με το Αζερμπαϊτζάν, δύο σύμφωνα με τους Αρμένιους. Ανώτερος αξιωματούχος του Αζερμπαϊτζάν είχε πει στα MΜΕ ότι στην αρχή είχαν δυσκολευτεί να εντοπίσουν τα S-300, τα οποία ήταν κρυμμένα. Η λύση ήταν απλή: Οι Αζέροι χρησιμοποίησαν αεροσκάφη-δολώματα για να εντοπίσουν τα ρωσικά συστήματα. Τροποποίησαν παλιά σοβιετικά μονοκινητήρια διπλάνα γενικών καθηκόντων Antonov An-2, τα οποία δεν κοστίζουν περισσότερα από 100.000 δολάρια και ήταν άμεσα διαθέσιμα.

«Το Αζερμπαϊτζάν δεν χρειάστηκε καν να αλλάξει το πραγματικό σχήμα των Αντόνοφ, απλώς έπρεπε να εμφανιστούν ως στρατιωτικά drones στο ραντάρ», ανέφερε Αζέρος αξιωματικός. Έτσι, μηχανικοί μετέτρεψαν αυτά τα αεροπλάνα σε μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, αντικαθιστώντας τον πιλότο με ένα κιτ που επιτρέπει τηλεχειρισμό. «Τα Αντόνοφ θα εμφανίζονταν στο ραντάρ ως κανονικά στρατιωτικά αεροσκάφη και θα ενεργοποιούσαν τα συστήματα S-300. Βλέποντας το στίγμα αεροσκάφους στο ραντάρ οι αρμενικές δυνάμεις ενεργοποιούσαν τα ραντάρ των συστοιχιών, πάνω στη ραδιοσυχνότητα των οποίων “κλείδωναν” τα ισραηλινά drones-αυτοκτονίας Harop.

Μια δορυφορική εικόνα που δημοσιεύθηκε από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης τον περασμένο Οκτώβριο έδειξε ότι το Αζερμπαϊτζάν μετέφερε 50 διπλάνα An-2 στο αεροδρόμιο Yevlakh, κοντά στην πόλη Γκάνα του Αζερμπαϊτζάν. Ο Σουσάν Στεπανιάν, εκπρόσωπος του Αρμενικού Στρατού, ανέφερε την 1η Οκτωβρίου ότι κατέρριψαν ένα An-2, από το οποίο κανένας πιλότος δεν πήδηξε έξω, προκαλώντας υποψίες ότι χρησιμοποιείται ως «μη επανδρωμένη εναέρια πλατφόρμα, συλλογής πληροφοριών σχετικά με την αεροπορική άμυνα της Αρμενίας».

[Βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα το αρμενικό Υπουργείο Άμυνας δείχνουν τη στιγμή που ένα An-2 χτυπήθηκε από αρμενικό πύραυλο S-300 την 1η Οκτωβρίου 2020].

 Δεν ήταν διασυνδεδεμένα

Παρόλο που η αρμενική αντιαεροπορική άμυνα αποτελείται από διάφορα συστήματα, όλα ρωσικής κατασκευής, αυτά δεν ήταν διασυνδεδεμένα μεταξύ τους, ώστε να αποτελούν ένα ενιαίο πλέγμα και να μπορούν να αντιμετωπίσουν ολιστικά τις επιθέσεις των Αζέρων, οι οποίες δεν έλαβαν ποτέ τον χαρακτήρα κορεσμού. Απ’ ότι δείχνουν οι απώλειες που τελικά καταγράφηκαν, πέραν των προσπαθειών και των δύο πλευρών να διογκώσουν τις εχθρικές απώλειες και να μειώσουν τις δικές τους, μόνο δύο αρμενικοί εκτοξευτές S-300 επλήγησαν.

Η Αρμενία, όμως, απώλεσε 13 αντιαεροπορικά συστήματα OSA (μικρότερου βεληνεκούς), τα οποία προφανώς είχαν αναπτυχθεί εντός του Ναγκόρνο Καραμπάχ και δρούσαν σαν μεμονωμένα στοιχεία αντιαεροπορικής άμυνας. Αυτά καταστράφηκαν από διάφορα αζέρικα μέσα, ακόμη και από πυρά πυροβολικού. Η έλλειψη οδικού δικτύου και η τραχιά φύση του εδάφους άφηναν ελάχιστες διόδους προέλασης ή υποχώρησης, γεγονός που χαρακτήρισε τις επιχειρήσεις στην περιοχή.

Σε ένα περίεργο συμβάν αρμενικοί S-300 κατέρριψαν δύο αζέρικους πυραύλους, πιθανότατα ρωσικής κατασκευής Tochka-U, οι οποίοι είχαν τροχιά προς την κατεύθυνση ενός πυρηνικού σταθμού που βρίσκεται κοντά στην πόλη Αμποβιάν της Αρμενίας. Η καταστροφή των πυραύλων έγινε σε απόσταση περίπου 50 χλμ από τον πυρηνικό σταθμό, ή μερικά δευτερόλεπτα πριν αυτοί τον πλήξουν.

Οι Αρμένιοι δεν ήταν προετοιμασμένοι να διεξάγουν πόλεμο πέραν του Ναγκόρνο Καραμπάχ και δεν ήταν διατεθειμένοι να εμπλέξουν τις δικές τους δυνάμεις στην προστασία του αρμενικού θυλάκου. Η καταστροφή των αρμενικών S-300, αν και ήγειρε συζητήσεις για την αποτελεσματικότητα του συστήματος, πρέπει να ειδωθεί με τους όρους που συνέβη. Γι’ αυτό και είναι άτοπες οι θριαμβολογίες των Αζέρων, αλλά και των Τούρκων που προσπάθησαν να απαξιώσουν τους ελληνικούς S-300.

Πως “τύφλωσαν” τους S-300

Ο Ιγκορ Σουτιάγκιν, Ρώσος στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στο Royal United Services Institute στο Λονδίνο, είχε δηλώσει ότι για το Ισραήλ η εκπαίδευση ενάντια στους S-300 στην Κρήτη ήταν «ακριβώς αυτό που χρειάζεται» για να μελετήσει τη συχνότητα, το μοτίβο και την προσέγγιση του ραντάρ του συστήματος. «Αν γνωρίζετε όλες αυτές τις λεπτομέρειες, τότε είστε σε απόλυτη θέση να αναπαραγάγετε αυτό το ίδιο σήμα, που σημαίνει ότι έχετε την ευκαιρία να το μιμηθείτε, να κάνετε ένα είδος ηχητικής μπλόφας». Ο Σουτιάγκιν είχε προσθέσει ότι «μπορείς να το μπλοκάρεις βίαια. Μπορείτε να πάρετε το σήμα και να το επιστρέψετε και μετά να στείλετε ένα άλλο ping που μιμείται το ίδιο σήμα. Έτσι, αντί για έναν στόχο, ο χειριστής του ραντάρ βλέπει τρία, πέντε ή 10 και δεν ξέρει πού να ρίξει».

Ο Ταλ Ινμπάρ, αναλυτής του Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών του Ινστιτούτου Φίσερ στο Τελ Αβίβ, δήλωσε ότι τα S-300 σε περιοχές όπου το Ισραήλ επιχειρεί ή μπορεί να επιχειρήσει θα αμφισβητήσουν τον προηγμένο αμερικανικής προέλευσης εξοπλισμό του, αλλά όχι σε ανυπέρβλητο βαθμό. Αναφερόμενος στους S-300 σημείωσε ότι «σε γενικές γραμμές, οποιοδήποτε σύστημα μπορεί να ηττηθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Μερικά είναι πιο δύσκολα και μερικά είναι ευκολότερα. Ο βασικός κανόνας είναι ότι εάν οι φίλοι σας έχουν ένα σύστημα που σας ενδιαφέρει, μπορείτε να μάθετε όλα τα πράγματα γι’ αυτό».

 

Η ελληνική περίπτωση είναι διαφορετική.

Η χώρα μας διατηρεί στην Κρήτη δύο πυροβολαρχίες S-300 PMU-1 με 12 εκτοξευτές και 96 βλήματα 48Ν6Ε1 που έχουν μέγιστη ακτίνα 150 χλμ. Θεωρητικά τα ελληνικά συστήματα S-300 είναι επιχειρησιακά, ασχέτως αν έχουν γίνει μόνο μια ή δύο δοκιμαστικές βολές. Το ότι είναι επιχειρησιακά έχει κατά καιρούς (μετά το 2015) διαρρεύσει από ισραηλινές πηγές, οι οποίες έχουν αναφέρει ότι η ισραηλινή αεροπορία τα χρησιμοποιεί για να μπορεί να βρει αντίμετρα και τακτικές να αντιμετωπίσει παρόμοια συστήματα, με τα οποία είναι εφοδιασμένοι αντίπαλοί της.

Όσον αφορά αν έχει γίνει και δεύτερη βολή και μάλιστα το Νοέμβριο 2020, αυτό είναι κάτι που ισχυρίζεται η Άγκυρα επιμόνως για να φέρει το θέμα αποδοχής των δικών της S-400 στο προσκήνιο. Κάποια εγχώρια Μίντια είχαν προβλέψει ότι θα γινόταν χρήση σε δοκιμές και άλλων συστημάτων στο Πεδίο Βολής Κρήτης. Οι δοκιμές δεν φαίνεται να συμπεριέλαβαν τελικά τους S-300, αν και κάποια ελληνικά Μίντια αναπαρήγαγαν τους τουρκικούς ισχυρισμούς.

Παρόλα αυτά, η παρουσία των S-300 στην Κρήτη και η σημασία τους δεν πρέπει να υποβαθμίζεται. Τα ελληνικά συστήματα είναι ενταγμένα σε ένα πυκνό πλέγμα, στο οποίο τα ρωσικής κατασκευής TOR-M1 αποτελούν τη μεσαία αντιαεροπορική ομπρέλα προστασίας, ενώ άλλα συστήματα εξασφαλίζουν αντιαεροπορική προστασία χαμηλού βεληνεκούς. Επιπλέον αντιαεροπορική προστασία είναι και η ικανότητα των F-16 Block 52+ να προστατεύσουν την Κρήτη από εναέριες απειλές. Ταυτόχρονα οι εχθρικοί στόχοι θα έχουν συγκεκριμένες κατευθύνσεις και θα ξεκινούν πάντα εξ ανατολών, ακόμη και αν με εναέριο ανεφοδιασμό επιτεθούν τελικά από άλλη κατεύθυνση.

Ενταγμένα στο ΝΑΤΟ ραντάρ

Μπορεί τα ρωσικά συστήματα να μην είναι πλήρως αλληλένδετα με τα δυτικής σχεδίασης οπλικά συστήματα, εν τούτοις η άμεση λήψη πληροφοριών σχετικά με το αν οι στόχοι είναι εχθρικοί, δηλαδή ένα πρακτικό σύστημα IFF, είναι κάτι εφικτό και απ’ ότι φαίνεται υπάρχει. Και βεβαίως τεχνάσματα, όπως αυτό που εφάρμοσαν οι Αζέροι στο Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν περνάνε στην ελληνική περίπτωση.

Ανά πάσα στιγμή τα μεγάλης εμβέλειας ραντάρ των Μοιρών Σταθμού Ελέγχου και Προειδοποίησης μπορούν να “δουν” σε μεγάλες αποστάσεις και να διατάξουν το “άνοιγμα” των ραντάρ επί μέρους μονάδων και συστοιχιών. Τα ραντάρ των μοιρών αυτών θεωρούνται και “μάτια” του ΝΑΤΟ και έχουν εν μέρει εκσυγχρονιστεί με χρήματα της Συμμαχίας. Κάποιο τουρκικό πλήγμα εναντίον τους θα ήταν ουσιαστικά και πλήγμα στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης του ΝΑΤΟ, άρα είναι μάλλον δύσκολο να επιχειρηθεί.

Το ότι οι S-300 δεν θα είναι έρμαια στις ορέξεις των Τούρκων που σχεδιάζουν επιχειρήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δεν πρέπει να μας εφησυχάζει. Η Ελλάδα έχει ζωτική ανάγκη να αναβαθμίσει την αεράμυνά της. Αυτό απαιτεί την προμήθεια ή αναβάθμιση αντιαεροπορικών συστημάτων, τα οποία θα καλύψουν πολλαπλά βεληνεκή.

Slpress.gr