Blog

Πόσο μπορεί να παραταθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία

Toυ Κώστα Ράπτη

capital.gr

Πεδίο συμβιβασμού δεν υπάρχει. Και άλλωστε, κανένας από τους πρωταγωνιστές δεν βιάζεται. Ή μήπως όχι;

Η εβδομάδα αυτή σημαδεύτηκε, σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, από την ενθουσιώδη υποδοχή του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες, όπου και η ειδική σύνοδος κορυφής των “27”, εν μέσω των μεγάλων ρωγμών που φέρεται να εμφανίζει η κύρια ουκρανική γραμμή άμυνας στο Μπάχμουτ, αλλά και του νέου κύματος ρωσικών πυραυλικών πληγμάτων σε ουκρανικές πόλεις, με στόχο τις κρίσιμες υποδομές.

Ανατινάζοντας τη διπλωματία – και όχι μόνο

Σημαδεύτηκε όμως και από δύο σημαντικές αποκαλύψεις, οι οποίες ωστόσο αγνοήθηκαν παραδειγματικά. Η πρώτη ήταν η συνέντευξη του Ναφταλί Μπένετ στην Jerusalem Post στην οποία ο πρώην επικεφαλής της κυβέρνησης του Ισραήλ υποστηρίζει ότι κατά την συνάντησή του, ως πρωθυπουργού τότε, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στις 4 Μαρτίου 2022, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου συγκατατέθηκε σε ένα σχέδιο κατάπαυσης του πυρός, βάσει του οποίου η απαίτηση “αποναζιστικοποίησης”, βλ. αλλαγής καθεστώτος στο Κίεβο αποσυρόταν, με αντάλλαγμα τη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Όμως η μεσολαβητική προσπάθεια του Μπένετ τορπιλίσθηκε, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του ιδίου, από τις δυτικές δυνάμεις, προεξαρχούσης της Βρετανίας.

Η δεύτερη εξίσου ηχηρή αποκάλυψη ήρθε από τον Αμερικανό πατριάρχη της ερευνητικής δημοσιογραφίας, Σίμουρ Χερς (τον άνθρωπο που βραβεύθηκε με Πούλιτζερ για το ρεπορτάζ του σχετικά με τη σφαγή του Μάι Λάι το 1969 και έκανε γνωστά τα βασανιστήρια στις φυλακές Άμπου Γράιμπ του Ιράκ) και αφορούσε την καταστροφή του αγωγού Nord Stream. Η πηγή που επικαλείται ο Χερς θέλει το μέχρι σήμερα αγνώστου πατρότητος σαμποτάζ να πραγματοποιήθηκε από άνδρες του Ναυτικού των ΗΠΑ και της Νορβηγίας, της χώρας που αμέσως μετά εγκαινίασε στη Βαλτική νέο αγωγό φυσικού αερίου προς την Πολωνία.

Βαθύτερο το διακύβευμα

Στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να πέσει κανείς από τα σύννεφα, πληροφορούμενος ότι ο αγγλοσαξονικός παράγοντας επενδύει στην παράταση της σύγκρουσης στο έδαφος της Ουκρανίας, με στόχο τη φθορά του καθεστώτος Πούτιν και την επιβεβαίωση της “ατλαντικής” νομιμοφροσύνης της ηπειρωτικής Ευρώπης, αποκόπτοντας οδούς συνεργασίας, ενεργειακής και άλλης, πρωτίστως του Βερολίνου με τη Μόσχα.

Άλλωστε και από την άλλη πλευρά, το διακύβευμα έχει περιγραφεί σαφέστατα με τα δύο σχέδια συμφωνιών που εν είδει τελεσιγράφου επέδωσε τον Δεκέμβριο η Ρωσία στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Τείνουμε να λησμονούμε ότι και για το Κρεμλίνο το μείζον επίδικο δεν είναι η μία ή η άλλη τοπική διευθέτηση στην Ουκρανία, αλλά η διαμόρφωση μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας σε όλη την Ευρώπη. Αυτό άλλωστε καθιστά εκατέρωθεν τη σύγκρουση “υπαρξιακή”.

Πιθανή αλλαγή γραμμής

Όμως το τελευταίο διάστημα σε σημαντικούς κύκλους διαμόρφωσης πολιτικής στην Ουάσινγκτον αρχίζουν και καλλιεργούνται δεύτερες σκέψεις. Το αποκαλύπτουν αυτό δύο πρόσφατες εκθέσεις που συντάχθηκαν από τη Rand Coroporation και το Center for Strategic and International Studies (CSIS) αντιστοίχως.

Η Rand, με γνωστούς παλαιόθεν δεσμούς με το Πεντάγωνο, ήταν η ίδια δεξαμενή σκέψης που από το 2019 είχε δώσει με την έκθεσή της “Overextending and Unbalancing Russia” αναλυτικό “οδικό χάρτη” κλιμάκωσης της στρατιωτικής, οικονομικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία σε μία σειρά μετώπων, που εκτείνονταν από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και την Υπερδνειστερία, μέχρι τη Συρία, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.

Όμως στη νέα της έκθεση “Avoiding a Long War”, η Rand θέτει εν αμφιβόλω την (κατά τα άλλα δημοφιλή στη Ουάσινγκτον) στρατηγική της παράτασης του πολέμου στην Ουκρανία. Σύμφωνα με αυτήν, ο μεγάλος βαθμός έμμεσης εμπλοκής που αποκτούν συν τω χρόνω οι χώρες του ΝΑΤΟ στις στρατιωτικές επιχειρήσεις (δια της παροχής οπλισμού, πληροφοριών και εκπαιδευτών), καθιστά όλο και πιο δύσκολο το να κρατηθεί η ρωσο-ατλαντική σύγκρουση “κάτω από το κατώφλι” της πυρηνικής αντιπαράθεσης.

Επιπλέον, επισημαίνει η ίδια έκθεση, ένας παρατεταμένος πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, καθώς θα απορροφήσει την ενέργεια των ΗΠΑ, περισπώντας τες από την ανάγκη εστίασης σε άλλες προτεραιότητες, βλ. την ανάσχεση της Κίνας και την στροφή στον Ειρηνικό.

Άλλα τα συμφέροντα των ΗΠΑ

Μάλιστα η Rand υποστηρίζει ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Ουάσινγκτον να αφήσει τη Ρωσία να καταστεί δορυφόρος του Πεκίνου (προοπτική όλο και πιο πιθανή όσο η ρωσική πλευρά θα απορροφάται από την πολεμική προσπάθεια). Αντιθέτως, ένας ορισμένος βαθμός ρωσικής στρατηγικής αυτονομίας θα είναι χρήσιμος στο πεδίο του σινο-αμερικανικού ανταγωνισμού.

Όλα αυτά, βέβαια, στηρίζονται σε μία εκτίμηση της κατάστασης επί του ουκρανικού πεδίου, η οποία δεν συμβαδίζει με τις αγέρωχες διακηρύξεις άλλων (Αμερικανών αλλά συνηθέστερα Ευρωπαίων) ιθυνόντων ότι ο πόλεμος δεν μπορεί να λήξει παρά με την αποκατάσταση της κυριαρχίας της Ουκρανίας στα αρχικά της σύνορα. Όμως, κατά τη Rand, “είναι ευφάνταστο το να φανταστεί κανείς ότι η Ουκρανία μπορεί να καταστρέψει την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο”. Και επιπλέον, τα αμερικανικά συμφέροντα δεν ταυτίζονται με την ουκρανική επιδίωξη της ανάκτησης εδαφών.

Τα όρια της ισχύος και οι φωνές στο Καπιτώλιο

Με τα παραπάνω εναρμονίζονται οι παρατηρήσεις του CSIS στην έκθεση Empty Bins, όπου γίνεται λόγος για την ουκρανική κρίση ως στιγμή “μεγάλης αφύπνισης” ως προς τους περιορισμούς της δυτικής ισχύος, και μάλιστα της στρατιωτικής. Ο συντάκτης της έκθεσης επισημαίνει ότι η στρατιωτική παραγωγική βάση των ΗΠΑ είναι ανεπαρκής για το υπάρχον ανταγωνιστικό περιβάλλον ασφαλείας και έχει “τεντωθεί” από τις προσφορές οπλισμού στην Ουκρανία ως προς την ικανότητά του να παράγει επαρκείς ποσότητες ορισμένων οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών.

Παρόμοιοι προβληματισμοί, αναντίστοιχοι προς τη δημοσίως διακηρυσσόμενη δέσμευση στο πλευρό της Ουκρανίας “για όσο χρειαστεί”, αρχίζουν και διατυπώνονται και στον Λόφο του Καπιτωλίου. Χαρακτηριστική είναι η πίεση που άσκησε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Ρόμπερτ Μενέντες σε ακρόαση της υφυπουργού Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ να του ειπωθεί ποιος είναι “ο ορισμός της νίκης” στην Ουκρανία. Ομοίως ο πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, Μάικ Ρότζερς, ζήτησε να ασκηθεί πίεση στον Ζελένσκι ως προς το “με τι μοιάζει η νίκη”, καθώς ο ίδιος εκτίμησε ότι “η Ρωσία δεν πρόκειται ποτέ να εγκαταλείψει ποτέ τη Ρωσία” και ότι “δεν υπάρχει συμφωνία” ως προς το τι είναι “εφικτό”.