Blog

Έγινε τη Δευτέρα 9/11/2015 η προγραμματισμένη διάλεξη του θέματος στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Περί Άμυνας και Στρατηγικής που διοργανώνει το Ινστιτούτο το Φθινόπωρο του 2015.                       
Σε μια κατάμεστη αίθουσα οι διαλέκτες Βασίλειος Μαρτζούκος (Αντιναύαρχος ε.α.) και  Αδριανός Πούλος (Υποναύαρχος ε.α.) παρουσίασαν με μεγάλη επιτυχία τα θέματά τους,  περίληψη και γενικές γραμμές ακολουθούν:

ΓΕΝΙΚΑ
Περιγράφηκε ο Πελοποννησιακός πόλεμος ως σύγκρουση μίας ναυτικής με μία χερσαία δύναμη και εξετάζονται οι εκατέρωθεν ηγεσίες και στρατηγικές, καθώς και ο ρόλος των συμμάχων τους. Εγινε ιδιαίτερη αναφορά στο εγχείρημα της εκστρατείας στην Σικελία, διερευνήθηκαν συνολικά οι στρατηγικές ευκαιρίες και προκλήσεις κάθε πλευράς και  εκρίθη το αποτέλεσμα.
Εξετάστηκαν οι ηγεσίες και οι στρατηγικές της Ρώμης και της Καρχηδόνας κατά τον Β’ Καρχηδονιακό πόλεμο καθώς και ο ρόλος της ναυτικής ισχύος στην τελική έκβαση της συγκρούσεως. Εγινε ιδιαίτερη μνεία στην στρατηγική των Αννίβα, Φαβίου, Σκιπίωνα και εξετάστηκε ο βαθμός κινδύνου εκάστης εξ αυτών.

Α΄ ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: Πελοποννησιακός Πόλεμος – Διαλέκτης: ΜΑΡΤΖΟΥΚΟΣ
Ο Θουκυδίδης, ο πρώτος αναλυτικός ιστορικός και στρατηγιστής στην Δυτική παράδοση, στο προϊμιο του έργου του, δηλώνει ότι θα είναι ευχαριστημένος εάν οι απόψεις του κριθούν χρήσιμες από αυτούς οι οποίοι επιθυμούν μία βαθειά κατανόηση των γεγονότων που συνέβησαν στο παρελθόν και τα οποία θα ξανασυμβούν στο μέλλον, κατά τον ίδιο τρόπο, όσο η ανθρώπινη φύση παραμένει διαχρονικά ως έχει. Η «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», αποτελεί την  καταγραφή από τον Θουκυδίδη, του μεγάλου πολέμου που συνέβη επί των ημερών του, μεταξύ Σπάρτης και Αθηνών κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 5ου αιώνα π.Χ. και παρέχει τις βάσεις κατανοήσεως του εν λόγω πολέμου.
Η Αθήνα αποτελούσε μία ανοικτή, εμπορική και δημοκρατική κοινωνία, εξαρτώμενη βαθειά, λόγω του πλούτου της, στους συμμάχους και τις αποικίες της. Την μεγίστη έκφραση ισχύος της Αθήνας αποτελούσε το ισχυρό αλλά και δαπανηρό Ναυτικό της. Αντιθέτως η κοινωνία της Σπάρτης ήταν κλειστή, στενά ελεγχόμενη και κυρίως διακρινόμενη για την υψηλή της πειθαρχία. Η αγροτική της οικονομία, βασισμένη στην εργασία δούλων κρατικής ιδιοκτησίας, στήριξε τις προϋποθέσεις δημιουργίας του πλέον ισχυρού στρατού ξηράς της εποχής εκείνης. Η μελέτη του παρατεταμένου πολέμου (431 – 404 π.Χ.) μεταξύ των δύο αυτών κυριάρχων και ανεξαρτήτων ελληνικών αυτών πόλεων – κρατών και των συμμάχων τους, αναδεικνύει όλες τις πτυχές της πορείας αμφοτέρων των πλευρών να καταστήσουν συμβατά τα στρατιωτικά τους μέσα με τους πολιτικούς αντικειμενικούς σκοπούς (ΑΝΣΚ) και να επιδιώξουν στρατηγικές επαρκείς και εφικτές για το είδος του πολέμου που θα ακολουθούσε, για την δημιουργία και διατήρηση αποτελεσματικών συμμαχιών, για να εστιάσουν την διεύθυνση του πολέμου στους προ του πολέμου ΑΝΣΚ και να διευθύνουν τον πόλεμο με τρόπο προσαρμοσμένο στην παράδοσή τους και στις οργανωτικές σχέσεις πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.
Ο χρόνος του σεμιναρίου δεν επαρκεί την διεξοδική αναφορά σε γεγονότα, τοποθεσίες, μάχες και πρόσωπα. Κατά συνέπεια συνιστάται η προετοιμασία των σπουδαστών στην χρονολογική σειρά και την εξέλιξη των κυριοτέρων γεγονότων του Πελοποννησιακού πολέμου, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το όφελος της στρατηγικής προσεγγίσεως αυτού κατά την διάρκεια του σεμιναρίου.

Ενδεικτικά ζητήματα και ερωτήματα που εξετάστηκαν ήταν τα ακόλουθα:
1)Εκτίμηση ορθότητος (εκ του αποτελέσματος) των αρχικών εκτιμήσεων της καταστάσεως καθώς και των σημείων ισχύος και αδυναμίας των δύο πλευρών, πριν την έναρξη του πολέμου, από το Περικλή και τον Βασιλέα Αρχίδαμο, αντίστοιχα.
2)Αθήνα και Σπάρτη οδηγήθηκαν σε πόλεμο βάσει των συμφερόντων τους ή σύρθηκαν σε πόλεμο από τους συμμάχους τους και έδρασαν κατά των συμφερόντων τους;
3)Εκτίμηση της στρατηγικής του Περικλέους, από πλευράς επάρκειας και συμβατότητος με τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ΑΝΣΚ.
4)Εκτίμηση του τρόπου χρησιμοποιήσεως από τους Αθηναίους της θαλασσίας ισχύος τους. Βάσει του Πελοποννησιακού πολέμου υπάρχουν διαχρονικά προβλήματα που αντιμετωπίζει μία ναυτική δύναμη, όταν συγκρούεται με μία χερσαία δύναμη;
5)Ποια προβλήματα συναντά μία χερσαία δύναμη όταν συγκρούεται με μία ναυτική δύναμη; Πως αντιμετώπισε τα προβλήματα αυτά η Σπάρτη, βάσει των στρατηγικών που εφήρμοσε;
6)Γιατί οι Αθηναίοι αποφάσισαν την εκστρατεία στην Σικελία; Ήταν αυτή μία καλή απόφαση που εκτελέσθηκε κακώς ή ήταν απλώς μία κακή απόφαση;
7)Οι Αθηναίοι επεδίωξαν ανεπιτυχώς ειρήνη το 430 και η Σπάρτη, επίσης ανεπιτυχώς, το 425. Ακόμη και η ειρήνη του Νικία δεν διήρκεσε πολύ. Για ποιους λόγους υπήρξαν οι αποτυχίες αυτές και ποια προβλήματα προκάλεσαν στην διαδικασία τερματισμού του πολέμου;
8)Ο Θουκυδίδης αποφαίνεται ότι η Δημοκρατία ήταν ο τελικός αίτιος της ήττας των Αθηναίων. Είναι ορθή αυτή η εκτίμηση για την Αθηναϊκή πολιτική και τις σχέσεις πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας;

Παρουσιάστηκαν  και εδόθηκαν τα σχετικά κείμενα προς μελέτη.

Β΄ ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: Δεύτερος Καρχηδονιακός πόλεμος – Διαλέκτης: ΠΟΥΛΟΣ
Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος έγραψε τον 2ο αιώνα μ. Χ. «ποιος θα ήταν τόσο ηλίθιος ώστε να μην ενδιαφέρεται να μάθει υπό ποιο καθεστώς διακυβερνήσεως, η πόλη της Ρώμης κατόρθωσε να καταλάβει και να θέσει υπό την κυριαρχία της, σχεδόν ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο εντός 53 ετών». Η εργασία του Πολύβιου παρέχει την βάση της γνώσεως του παρατεταμένου πολέμου της Ρώμης με την Καρχηδόνα για τον έλεγχο του Μεσογειακού κόσμου. Οι τρεις πόλεμοι της Ρώμης με την Καρχηδόνα και ειδικότερα ο δεύτερος καρχηδονιακός πόλεμος (219 – 202 π.Χ.), επέδρασε στην πορεία του Δυτικού πολιτισμού, αφού μετά την ήττα των Καρχηδονίων ουδείς αντίπαλος θα εμπόδιζε την Ρωμαϊκή επέκταση. Ο δεύτερος καρχηδονιακός πόλεμος ανέδειξε δύο από τους πλέον ικανούς Στρατηγούς στην Ιστορία: Τον Αννίβα, του οποίου η νίκη στις Κάννες αποτελεί διαχρονικό μοντέλο προς μελέτη, για το επιχειρησιακό επίπεδο πολέμου, με ΑΝΣΚ την εκμηδένιση του αντιπάλου και τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό, ο οποίος θεωρείται από κάποιους ανώτερος σε στρατηγικό επίπεδο και από τον Ναπολέοντα. Η χρήση του ναυτικού της Ρώμης στην σύγκρουση αυτή ενέπνευσε τον Μάχαν στην θεωρία που διετύπωσε περί της θαλασσίας ισχύος. Ο εν λόγω πόλεμος ανέδειξε την σημασία της στρατηγικής προσαρμογής, της διάρκειας, της πολιτικής των συμμαχιών και της συγκροτημένης πολιτικής.

Ενδεικτικά θέματα τα οποία εξετάστηκαν κατά την διάρκεια του σεμιναρίου και  επιχειρήθηκε η απάντησή τους ήταν τα ακόλουθα:
1)Υπήρξε ορθή η στρατηγική επιλογή του Αννίβα να προελάσει στην Ιταλία; Είχε ασφαλέστερες εναλλακτικές επιλογές;
2)Κατά τον δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο, η αρχική στρατηγική της Καρχηδόνας, ήταν συνυφασμένη και εξαρτώμενη από την επιτυχία του στρατού του Αννίβα στην Ιταλία. Η Καρχηδόνα προσκολλήθηκε στην στρατηγική αυτή καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου; Υπήρξε η κατανομή των στρατιωτικών καρχηδονιακών δυνάμεων, στα διάφορα Θέατρα Επιχειρήσεων επιτυχής, καθ΄ όλη την διάρκεια της συγκρούσεως;
3)Ποια η συμβολή της ναυτικής ισχύος στην έκβαση του Β’ Καρχηδονιακού πολέμου; Πως θα μπορούσε η Καρχηδόνα να αντισταθμίσει την ναυτική υπεροχή της Ρώμης;
4)Σύγκριση της στρατηγικής του Φάβιου να αποφεύγει σημαντικές συγκρούσεις, με αυτήν του Περικλέους, από πλευράς επιτυχούς εφαρμογής. Ποια τα αντίστοιχα αποτελέσματα της εφαρμογής των εν λόγω στρατηγικών.
5)Ποιες ήταν οι διάφορες απόψεις περί ακολουθητέας στρατηγικής, μεταξύ των Ρωμαίων, κατά τον Β’ Καρχηδονιακό πόλεμο; Ποιες αντίστοιχες στρατηγικές της Καρχηδόνας εκαλούντο να αντιμετωπίσουν;
6)Γιατί και πως η Ρώμη υπήρξε περισσότερο επιτυχής από την Καρχηδόνα στην δημιουργία αποτελεσματικών συμμαχιών; Σε ποιο βαθμό συνετέλεσε η Ρωμαϊκή διπλωματία στην έκβαση του πολέμου;
7)Σε ποιο σημείο του πολέμου θα έπρεπε ο Αννίβας να κατανοήσει ότι οι πολιτικοί του ΑΝΣΚ δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν με χρήση του αρχικώς επιλεγέντος στρατηγικού σχεδίου. Ποια εναλλακτικά στρατηγικά σχέδια θα μπορούσε να ακολουθήσει στο σημείο αυτό;
8)Η Ρώμη περάτωσε επιτυχώς τον Β’ Καρχηδονιακό πόλεμο, επεκτείνοντας την σύγκρουση εκτός του κυρίου Θεάτρου Επιχειρήσεων στην Ιταλία. Ποια τα οφέλη αλλά και το ρίσκο των εκστρατειών του Σκιπίωνα στην Ισπανία και την Αφρική;

Παρουσιάστηκαν  και εδόθηκαν τα σχετικά κείμενα προς μελέτη.