ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

 

Του Υποστρατήγου ΕΛ.ΑΣ ε.α. Π. ΛΑΓΓΑΡΗ

              Είναι σε όλους γνωστό ότι το έγκλημα είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που δεν έλειψε ποτέ από τη ζωή του ανθρώπου. Απεναντίας, παρακολουθεί τις κοινωνικές και τις τεχνολογικές εξελίξεις, αναπροσαρμόζεται συνεχώς, με αποτέλεσμα σε κάθε εποχή να παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή και ένταση, και διεθνώς, και στη χώρα μας. Το σύνολο Δε των διαπραττομένων εγκλημάτων σε συγκεκριμένη περίοδο, σε ορισμένο χώρο, αποτελεί την εγκληματικότητα, η οποία στην εποχή μας οξύνεται υπερβολικά και αποκτά ιδιαίτερη ποικιλομορφία και ένταση, με την εμφάνιση πρωτόγνωρων εγκλημάτων νέας μορφής και την τάση παγίωσης του οργανωμένου εγκλήματος.

            Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, ότι τα κίνητρα και ο τρόπος τελέσεως των εγκλημάτων της τελευταίας εικοσαετίας, διαφέρουν ουσιωδώς από εκείνα των παλαιοτέρων εποχών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι παύει να υπάρχει το έγκλημα για λόγους ερωτικής αντιζηλίας, για λόγους τιμής, κοινωνικής ντροπής ή για ένα μέτρο γης.

            Παράλληλα όμως εμφανίστηκαν και εγκλήματα που τα κίνητρά τους απορρέουν από τις σημαντικές αλλαγές που έφεραν στην ελληνική κοινωνία, η είσοδος και παραμονή λαθρομεταναστών στη χώρα μας και η μεταβιομηχανική πυρηνική εποχή που διανύουμε σε συνδυασμό με την τεχνολογική επανάσταση.

            Ειδικότερα, σημαντικό ρόλο έπαιξαν, ο υδροκεφαλισμός των αστικών κέντρων, ο τουρισμός, η κατάργηση των εσωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα κράτη μέλη της, η διάδοση της εμπορίας και χρήσεως σκληρών πια ναρκωτικών, ο νέος υπερκαταναλωτικός τρόπος ζωής και βέβαια η ευρύτερη αποδοχή της τάσης του εύκολου πλουτισμού, σε μία κοινωνία που κυριαρχείται από τη σύγκρουση συμφερόντων και τη βία ως μέσο επίλυσης των διαφορών, λόγω χαλάρωσης του πνεύματος αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών και εξασθένησης των κοινωνικοποιητικών αξιών που στηρίζονται στο πνεύμα αυτό και συγκρατούν από την τέλεση εγκλημάτων. Στα «μοντέρνα» αυτά εγκλήματα και σε εκείνα που εμφανίστηκαν παράλληλα με αυτά, της αεροπειρατείας, της ομηρίας προσώπων και της τρομοκρατίας, ο δράστης παρουσιάζεται πιο ψυχρός στη διάπραξή τους, διαθέτει άριστη τεχνογνωσία, χρησιμοποιεί μέσα σύγχρονης τεχνολογίας και οπλισμού, νέες εγκληματικές μεθόδους άγνωστες στη χώρα μας, είναι προσεκτικότερος στο σχεδιασμό του. Κινείται αιφνιδιαστικά και με ταχύτητα, μεγαλύτερη από αυτή της Αστυνομίας, μελετά με λεπτομέρεια το χώρο όπου θα κινηθεί, έχει εξασφαλίσει κατά μεγαλύτερο ποσοστό τη διαφυγή και την απόκρυψή του, καταβάλλει ιδιαίτερη επιμέλεια να μην εγκαταλείψει πίσω του ίχνη, αποπροσανατολίζει την έρευνα και δημιουργεί ισχυρό «άλλοθι». Με άλλα λόγια γίνεται «επαγγελματίας».

 

Η Ελληνική Πραγματικότητα

 

            Στην Ελλάδα του σήμερα η εγκληματικότητα παρουσιάζει τάση αυξητική σε σύγκριση με άλλες εποχές.

            Τα τελούμενα εγκλήματα αποτελούν παραβάσεις τόσο του κοινού Ποινικού Δικαίου (πταίσματα, πλημμελήματα, κακουργήματα), όσο και των λοιπών ειδικών ποινικών νόμων που ισχύουν και τα οποία αποτελούν τον συνήθη όγκο της βεβαιωμένης ελαφράς εγκληματικότητας δευτερεύουσας σημασίας, από απόψεως ποινικής βαρύτητας (π.χ. παραβάσεις δασικού κώδικα, οικοδομικού κανονισμού, αγορανομικού κώδικα, ασφαλιστικών εισφορών, τροχονομικές, αστυϊατρικές κ.λ.π.).

            Αν κανείς μελετήσει τα στοιχεία όσον αφορά τα εγκλήματα της τελευταίας πενταετίας που περιήλθαν σε γνώση των Υπηρεσιών του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και τα συγκρίνει με αυτά της περιόδου του 1980 και μετά, εύκολα θα συμπεράνει ότι η βαριά εγκληματικότητα (εκφράζεται με τα κακουργήματα), παρουσιάζει έντονη ανοδική πορεία, ποσοτική και ποιοτική, σε σχέση με την ελαφρά, η οποία παρουσιάζει μεν και αυτή αύξηση, αλλά αυτή είναι μικρότερης κλίμακας και αφανέστερη, ως προς την συνολική της έκταση.

Ειδικότερα κατακόρυφη αύξηση παρουσιάζει το κακούργημα της ληστείας, τα εγκλήματα βίας (ανθρωποκτονίες, σωματικές βλάβες, αυτοδικίες) και αυτά που στρέφονται κατά της περιουσίας (κλοπές, απάτες, διαρρήξεις κ.λ.π). Σε αλματώδη άνοδο επίσης βρίσκονται τα εγκλήματα, γύρω από το όλο φαινόμενο της λαθρομετανάστευσης, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών και τα οικονομικά εγκλήματα με έμφαση τα ηλεκτρονικά. Ορισμένα από τα εγκλήματα αυτά (παράνομη διακίνηση λαθρομεταναστών, δουλεμπόριο, απάτη μέσω πιστωτικών καρτών κ.λ.π.) είναι πρωτόγνωρα για την ελληνική κοινωνία. Όσον αφορά τη χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών και των συναφών εγκλημάτων που σχετίζονται έμμεσα με αυτά (διαρρήξεις φαρμακείων ή ληστείες προς απόκτηση της αναγκαίας δόσης ναρκωτικού), η αύξηση είναι τρομακτική.

Εκείνο όμως που πρέπει να εμβάλλει τους πάντες σε ανησυχία είναι το γεγονός που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, μιας ευρύτερης μετεξέλιξης και ποιοτικής αναβάθμισης της εγκληματικότητα ς προς την κατεύθυνση του οικονομικού εγκλήματος και του οργανωμένου εγκλήματος.

Τα εγκλήματα αυτά, λόγω του διεθνικού-διακρατικού τους χαρακτήρα, απειλούν την οικονομία και την εθνική ασφάλεια, τόσο σε επίπεδο εθνικό όσο και σε παγκόσμιο.

 

Τα Οικονομικά Εγκλήματα

 

            Οικονομικό έγκλημα, με την ευρύτερη του όρου έννοια, είναι αυτό που βλάπτει ή θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργία της οικονομίας ή λειτουργικά σημαντικών κλάδων και θεσμών της. Κυριαρχείται από το στοιχείο της απάτης, οι δε εκφραστές του είναι προικισμένοι με ιδιαίτερη και θαυμαστή οξύνοια και χρησιμοποιούν ευχερών την, με ραγδαίους ρυθμούς, εξελισσόμενη ηλεκτρονική (δίκτυα υπολογιστών, Internet) και λοιπή τεχνολογία.

            Μετεξελιγμένη σύγχρονη μορφή του οικονομικού εγκλήματος είναι το Ηλεκτρονικό Έγκλημα, γέννημα της συστηματικής διαδικτύωσης του κόσμου και της κοινωνίας των πληροφοριών σε όλες τις πτυχές της ζωής. Θύματα απάτης υπήρξαν ή μπορεί να υπάρξουν, φυσικά πρόσωπα, εταιρείες, οργανισμοί, τράπεζες, κρατικοί φορείς, αρχεία υπηρεσιών, διεθνείς όμιλοι και τέλος η παγκόσμια οικονομία, μέσω της σταθεροποιήσεως, από το «σπάσιμο» κωδικών από κάποιους άγνωστους ή γνωστούς εισβολείς (χάκερς) των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου. Το συνηθέστερο ηλεκτρονικό έγκλημα που παρουσιάζει εσχάτως έξαρση, είναι η ιδιοποίηση τραπεζικών εμβασμάτων από ιδιώτες μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και απάτες με τη χρήση πιστωτικών καρτών.

            Άλλα οικονομικά εγκλήματα που απασχόλησαν τις δικαστικές αρχές με πάταγο, ήταν : Εικονική μεταβίβαση κεφαλαίων από την Ελλάδα σε θυγατρικές εταιρείες του εξωτερικού με σκοπό την φοροδιαφυγή, οικειοποίηση κεφαλαίων από στελέχη τραπεζών ή οργανισμών,  είσπραξη επιδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ή του Ελληνικού Δημοσίου και «εικονική» εξαγωγή αγροτικών προϊόντων κ.λ.π.

 

Το Οργανωμένο Έγκλημα

 

            Με τον όρο «οργανωμένο έγκλημα» νοούμε την ύπαρξη μιας ομάδας, πέραν των 2 ατόμων, ενωμένων για την από κοινού διάπραξη εγκληματικών πράξεων, με προοπτική διάρκειας, προς επιδίωξη αθέμιτου κέρδους, να υπάρχει δε οργανωτική δομή και κατανεμημένα καθήκοντα.

            Στην Ελλάδα, μορφή του οργανωμένου εγκλήματος αποτελεί και η τρομοκρατία, η οποία άρχισε τη δράση της με επιθέσεις τρομοκρατικών οργανώσεων κυρίως μετά την μεταδικτατορική περίοδο, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα, ενώ οι ενέργειες της Αστυνομίας για την αποκάλυψη και την εξάρθρωση των οργανώσεων αυτών υπήρξαν αναποτελεσματικές για 27 ολόκληρα χρόνια, και μόλις πρόσφατα άρχισαν να σημειώνονται θεαματικά αποτελέσματα επιτυχίας (Σάββας Ξηρός – «17 Νοέμβρη», Γιάφκες οδών Πάτμου και Δαμάρεως, «ΕΛΑ – Επαναστατικοί Πυρήνες» κ.λ.π.).

            Οι εκδηλώσεις του οργανωμένου εγκλήματος στη χώρα μας ποικίλουν γενικά, οι κυριότερες μορφές του όμως κινούνται προς την κατεύθυνση της διακίνησης και εμπορίας ναρκωτικών και όπλων, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών, ιδίως αλλοδαπών, της διακίνησης λαθρομεταναστών, της κλοπής και διακίνησης κλεμμένων οχημάτων και γενικών των οικονομικών εγκλημάτων.

            Πέραν των ελληνικών οργανωμένων εγκληματικών ομάδων (αμιγείς ή μικτές με αλλοδαπούς), στην ελληνική επικράτεια δραστηριοποιούνται, κυρίως αμιγώς κατά εθνικότητα, και οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες Αλβανών, Ρώσων, Τούρκων, Ρουμάνων, Ιρακινών και Πακιστανών, χωρίς να αποκλείεται και η διασύνδεσή τους με αντίστοιχες ομάδες του εξωτερικού. Η δράση των αλλοδαπών ομάδων αυτών εμφανίζεται συνήθως ως εξειδικευμένη, σε περιορισμένο αριθμό ειδών εγκλημάτων (π.χ. οι Τούρκοι δουλεμπόριο και ναρκωτικά, οι Ρουμάνοι διαρρήξεις και διάθεση κλοπιμαίων, οι Αλβανοί διακίνηση χασίς, «μαφιόζοι» επαιτείας των φωτεινών σηματοδοτών, οι Ρώσοι συμβόλαια θανάτου, πλαστογραφία πιστοποιητικών για παράνομες Ελληνοποιήσεις κ.λ.π).

            Λόγω της γεωπολιτικής σημασίας της θέσης της Ελλάδας, εκτιμάται, ότι στο μέλλον επίκειται επιδείνωση της εγκληματικότητας, κυρίως όσον αφορά το οργανωμένο έγκλημα στους τομείς της λαθρομετανάστευσης, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών και της διακίνησης ναρκωτικών, με δεδομένες τις πολιτικές αστάθειες του εγγύς μας περίγυρου και τις λοιπές αναταράξεις στον πλανήτη.

 

Αντιμετώπιση

 

            Για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και την καταπολέμηση του εκ περιστάσεως τελουμένου ή του οργανωμένου εγκλήματος, τα μέτρα που κατά καιρούς έχουν ληφθεί από τις Ελληνικές Διωκτικές Αρχές (Τελωνειακές, Λιμενικό Σώμα, Πυροσβεστική Υπηρεσία και ΕΛ.ΑΣ), υπήρξαν αποσπασματικά και είχαν συνήθως επιχειρησιακό χαρακτήρα, εκδηλούμενα μάλιστα πολλές φορές καθυστερημένα. Δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί, ότι οι Αρχές αυτές βρέθηκαν ανέτοιμες, χωρίς την κατάλληλη υποδομή και αιφνιδιάστηκαν στην απότομη αυτή αύξηση, ποσοτική και ποιοτική, της εγκληματικότητας.

            Ωσαύτως μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι κυβερνήσεις της τελευταίας πενταετίας του κυβερνώντος κόμματος για την επιδειχθείσα ολιγωρία, όσον αφορά την λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων για την εξάλειψη ή περιστολή του φαινομένου που τείνει να καταστεί εκτός ελέγχου.

            Για τους ανωτέρω λόγους απαιτείται η ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος με τη χάραξη μιας μακρόπνοης αντεγκληματικής πολιτικής σε επίπεδο διακομματικό-πολιτικό. Παράλληλα θα πρέπει άμεσα να εκδηλωθούν ανάλογα επιβαλλόμενα μέτρα σε όλα τα επίπεδα των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών. Ειδικότερα σε Νομοθετικό επίπεδο πρέπει να γίνει εκκαθάριση της ποινικής μας νομοθεσίας και εκσυγχρονισμός αυτής, προσαρμοζόμενης προς τα σύγχρονα εγκληματικά δεδομένα. Σε επίπεδο Δικαστικών Αρχών, επιβάλλεται η ελάφρυνση του φόρτου εργασίας των δικαστών, η μετεκπαίδευση αυτών και η ταχεία απονομή της δικαιοσύνης. Σε Σωφρονιστικό επίπεδο τα ληπτέα μέτρα θα πρέπει να αποβλέπουν, στην αποσυμφόρηση των φυλακών, στην βελτίωση των όρων και συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων στις φυλακές, στην πρόληψη και αποτροπή των αποδράσεων, στην εισαγωγή προγραμμάτων εργασίας κρατουμένων και στην κοινωνική επανένταξη αυτών. Σε επίπεδο Διωκτικών Αρχών επιβάλλεται η διεύρυνση της συνεργασίας αυτών με ομόλογές τους της αλλοδαπής για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος. Ιδιαίτερα για την Ελληνική Αστυνομία, η οποία θεωρείται η εμπροσθοφυλακή της κοινωνίας στην πάλη της κατά του εγκλήματος, απαιτείται η θεσμική θωράκισή της με νομοθετικές επεμβάσεις για την βελτίωση των λειτουργικών και οργανωτικών αδυναμιών που εμφανίζει για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Η σειρά των ληπτέων μέτρων θα πρέπει να στοχεύουν στην βελτίωση της εκπαίδευσης των Αστυνομικών, στον εφοδιασμό με σύγχρονο υλικοτεχνικό εξοπλισμό, απαλλαγή τους από έργα ξένα προς την αποστολή της Αστυνομίας, αναμόρφωση του νομικού πλαισίου για την χρήση των όπλων, αναδιάρθρωση των Αστυνομικών Υπηρεσιών, νομική διασφάλιση-αποκατάσταση των οικογενειών των Αστυνομικών που δολοφονούνται κατά την εκτέλεση του καθήκοντος ή ακρωτηριάζονται κ.λ.π., θέσπιση αντικειμενικού συστήματος κρίσεων και προαγωγών, αποκοπή εκ του πολιτικού-κομματικού εναγκαλισμού των εκάστοτε κυβερνήσεων και πρωτίστως, γενναία αύξηση των αποδοχών των Αστυνομικών, αντί των χορηγουμένων μισθών πείνας. Ιδιαίτερα για το οικονομικό και οργανωμένο έγκλημα, επιβάλλεται η μετεκπαίδευση-εξειδίκευση καταλλήλου Αστυνομικού προσωπικού σε ποιοτικά ανώτερες τεχνικές, όπως η στρατολόγηση πληροφοριοδοτών, η ανεύρεση συνεργάσιμων μαρτύρων, η διενέργεια μυστικών επιχειρήσεων και ιδίως η ηλεκτρονική παρακολούθηση με χρησιμοποίηση πολύπλοκου τεχνολογικού εξοπλισμού, ενέργειες που αποσκοπούν στη διείσδυση εντός του πυρήνα των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων και την πλήρη εξάρθρωσή τους.

            Ωστόσο, οποιαδήποτε μέτρα και αν ληφθούν, προληπτικά ή κατασταλτικά, δεν είναι δυνατόν να αποδώσουν εάν οι πάντες δεν συνειδητοποιήσουν ότι η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας δεν είναι έργο και ευθύνη της Αστυνομίας μόνο, αλλά και της κοινωνίας, μέσα στην οποία το έγκλημα αυτογεννιέται και αναπτύσσεται και ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αφήνεται η Αστυνομία στην αυτοάμυνα. Ο αγώνας κατά του εγκλήματος είναι έργο και υπόθεση όλων, Οικογένειας, Σχολείου, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Εκκλησίας, Διοίκησης, Δικαιοσύνης και προ πάντων αυτών των ιδίων των πολιτών. Η όποια επιτυχία ή αποτυχία εξαρτάται από τον βαθμό της αμοιβαίας συνεργασίας όλων, ενωμένων με την Αστυνομία στην πάλη κατά του εγκλήματος.